Stosownie do treści do art. 1 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 z późn. zm.) - dalej pr. sp., spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnie mieszkaniowe stanowią swoisty typ spółdzielni, których status prawny reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) - dalej u.s.m. Celem spółdzielni mieszkaniowej jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Według art. 1 ust. 6 u.s.m. spółdzielnia mieszkaniowa może prowadzić również inną działalność gospodarczą na zasadach określonych w odrębnych przepisach i w statucie, jeżeli działalność ta związana jest bezpośrednio z realizacją celu, o którym mowa w ust. 1.


Nabycie członkostwa

Z art. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) - dalej u.s.m. wynika, iż członkiem spółdzielni mieszkaniowej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne. W przypadku osób fizycznych nie musi mieć ona zdolności do czynności prawnych lub choćby ograniczonej zdolności do czynności prawnych, niemniej jednak, w stosunku do członków spółdzielni mieszkaniowych niemających zdolności do czynności prawnych albo mających ograniczoną zdolność do czynności prawnych obowiązują postanowienia art. 15 § 3 ustawy z dnia z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.) - dalej pr. sp., w myśl których nie mogą oni być członkami organów spółdzielni, a w walnym zgromadzeniu biorą udział przez swoich ustawowych przedstawicieli.


Członkami spółdzielni mogą być oboje małżonkowie, choćby spółdzielcze prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu przysługiwało tylko jednemu z nich. Małżonkowi członka przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Zauważyć należy, iż powyższy przepis pozwala na członkostwo w spółdzielni obojgu małżonków, nawet wtedy, gdy tylko jednemu z nich przysługuje prawo do lokalu. Samo pozostawanie członkiem spółdzielni nie powoduje bowiem za sobą obowiązku ustanowienia lub przeniesienia przez spółdzielnię praw do lokali na rzecz członka. Obowiązek taki wynika z odrębnych umów, których skutkiem ma być ustanowienie takich praw.

Fragment komentarza Artura Ratajszczaka pt. Prawa i obowiązki członka spółdzielni mieszkaniowej pochodzi z programu Serwis Budowlany>>>

@page_break@


Można zatem przyjąć w poczet członków określone osoby bez powstania ze strony spółdzielni mieszkaniowej obowiązku dostarczenia im lokali lub domów, gdyż sam fakt bycia członkiem spółdzielni mieszkaniowej nie powoduje jeszcze powstania roszczenia członka o ustanowienie na jego rzecz praw do lokalu. W tym zresztą przypadku małżonkowie dysponują wspólnie jednym lokalem, do którego ustanowiono spółdzielcze prawo lub który stanowi własność obojga lub własność jednego z nich – por. Ewa Bończak-Kucharczyk Komentarz do art. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stan prawny 30 września 2012 r., publ. LEX. Roszczenie to przysługuje zarówno małżonkom, którym przysługuje tytuł prawny do lokalu (spółdzielcze prawo lub współwłasność) razem z małżonkiem, który już jest członkiem spółdzielni, jak i małżonkom, którzy nie dzielą tytułu prawnego do lokalu z małżonkami będącymi członkami spółdzielni. Co więcej, roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni przysługiwać będzie również małżonkowi takiego członka, który jeszcze nie posiada tytułu prawnego do żadnego lokalu, a dopiero oczekuje na wybudowanie lokalu i ustanowienie takiego tytułu przez spółdzielnię. Art. 3 ust. 5 u.s.m. stanowi, że jeżeli prawo odrębnej własności lokalu albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy do kilku osób, członkiem spółdzielni jest tylko jedna z nich, chyba że przysługuje ono wspólnie małżonkom. W wypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym.

Po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez spółdzielnię terminu wystąpienia do sądu wyboru dokonuje spółdzielnia. Jeżeli członkiem spółdzielni jest osoba prawna nie przysługuje jej spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Zobowiązanie się spółdzielni mieszkaniowej do przyznania konkretnej osobie spółdzielczego prawa do lokalu skutkuje przyjęciem takiej osoby na członka spółdzielni, jeżeli odpowiada ona ustawowym i statutowym wymaganiom stawianym członkom spółdzielni w ogóle, a danej spółdzielni w szczególności (por. orzecz. Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 r., IV CKN 646/00 - LEX nr 54346).


O tym, w jaki sposób można stać się członkiem spółdzielni - także spółdzielni mieszkaniowej - decydują przepisy art. 17 § 1-4 pr. sp. Zgodnie z nimi można zostać członkiem spółdzielni, albo będąc jej założycielem poprzez podpisanie statutu (wówczas członkiem zostaje się z chwilą zarejestrowania statutu w sądzie), albo po zarejestrowaniu spółdzielni z chwilą przyjęcia w poczet członków przez uprawniony organ spółdzielni. Przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji podpisem dwóch członków zarządu lub osób do tego przez zarząd upoważnionych z podaniem daty uchwały o przyjęciu. Obowiązuje to również przy zmianie danych dotyczących zadeklarowanych udziałów lub wkładów (art. 17 § 2 pr. sp.). Tak więc, osoba, która chce przystąpić do już istniejącej spółdzielni, musi, zgodnie z art. 16 § 1 pr. sp., złożyć podpisaną przez siebie deklarację, która powinna zawierać imię, nazwisko i miejsce zamieszkania lub - w przypadku osób prawnych - nazwę i siedzibę, a także ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów (jeżeli statut przewiduje ich wnoszenie) oraz inne dane przewidziane w statucie. Deklaracja taka powinna być złożona na piśmie pod rygorem nieważności. Może ona być złożona przez pełnomocnika osoby przystępującej do spółdzielni (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2004 r., IV CK 74/03, OSNC 2005, nr 3, poz. 47). Zazwyczaj dokumenty są składane przy wykorzystaniu stosowanych przez spółdzielnie formularzy. Nie znaczy to jednak, że tylko tak dokonane czynności zachowawcze są skuteczne. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2008 r. sygn. I CSK 479/07, LEX nr 424401, złożenie deklaracji i oświadczenia o treści określonej poprzednio w art. 221 ust. 3 pr. sp., a obecnie w art. 15 ust. 4 u.s.m. nie musi nastąpić wyłącznie poprzez przekazanie pisemnych dokumentów bezpośrednio na ręce organów spółdzielni. Pozew zawierający dane wystarczające, by można je uznać za odpowiadające treści deklaracji członkowskiej (art. 16 ust. 1 pr. sp. w zw. z art. 1 ust. 7 u.s.m.), a także wyraźny wniosek o dokonanie przydziału lokalu odpowiada wymaganiom art. 221 ust. 3 pr. sp. Dla zachowania roszczenia istotne jest, aby uprawniony dokonał w przewidzianej formie pisemnej i w określonym terminie czynności, których treść umożliwia wyinterpretowanie woli uzyskania członkostwa spółdzielni i przekazanie spółdzielni ustawowo określonych danych (deklaracja) oraz gotowości nabycia praw do lokalu (pisemny wniosek o przydział, obecnie oświadczenie o gotowości zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu).


W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2011 r. (III CZP 126/10, OSNC 2011/11/117) przyjęto, że sprawa o uchylenie, ustalenie nieistnienia oraz o stwierdzenie nieważności uchwały organów spółdzielni jest sprawą o prawa niemajątkowe jeżeli przedmiotem zaskarżonej uchwały są prawa lub obowiązki o charakterze niemajątkowym. Tylko to kryterium pozwala precyzyjnie określić, jakie prawa i interesy - o charakterze majątkowym lub niemajątkowym - podlegają ochronie prawnej w danym postępowaniu. U podłoża tego stanowiska legło założenie, że sprawy o uchylenie, ustalenie nieistnienia albo stwierdzenie nieważności uchwał organów spółdzielni nie mają jednolitego charakteru. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że członkostwo w spółdzielni jest prawem niemajątkowym o charakterze osobistym. Powstaje bowiem w drodze przyjęcia danej osoby w poczet członków na podstawie złożonej przez tę osobę deklaracji - oświadczenie spółdzielni o przyjęciu osoby w grono członków podejmuje właściwy statutowo organ spółdzielni. Jest to czynność nieodzowna. Nie można jej zastąpić innym zdarzeniem prawnym. Prawa członkostwa nie można przenieść na inny podmiot w drodze czynności prawnej. Nie dochodzi do jego powstania poprzez następstwo prawne. Ze stosunku członkostwa wynikają prawa podmiotowe, zarówno majątkowe, jak i organizacyjne, a swoistą cechą tych praw jest m.in. to, że ich treść jest identyczna dla każdego członka (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia: 28 lutego 1996 r. I CRN 222/95, OSNC 1996, poz. 87, 28 lipca 1998 r., I CKN 794/97, niepubl., 12 lutego 2003 r., I CKN 4/01, niepubl.).
(...)

Fragment komentarza Artura Ratajszczaka pt. Prawa i obowiązki członka spółdzielni mieszkaniowej pochodzi z programu Serwis Budowlany>>>