Ministerstwo Zdrowia opublikowało schematy postępowania dla lekarzy i pacjentów w sytuacji podejrzenia, że ktoś mógł się zarazić koronawirusem. Dotyczą one sytuacji, gdy pacjent jest samodzielny i niesamodzielny oraz gdy ma objawy charakterystyczne dla COVID-19.

Wraz z początkiem września rząd wdrożył nową strategię walki z koronawirusem, w którą zostali zaangażowani m.in. lekarze rodzinni. Zgodnie bowiem z nowelą rozporządzenia ministra zdrowia z 8 września 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego, lekarz rodzinny może skierować pacjenta na test pod kilkoma warunkami, gdy pacjent wykazuje wykazuje cztery objawy: temperaturę ciała powyżej 38 stopni C, kaszel i duszności oraz utratę węchu lub smaku.

Zalecenia gdy  pacjent jest samodzielny i ma objawy

Gdy pacjent ma cztery objawy charakterystyczne dla COVID-19: gorączka, duszność, kaszel, utrata węchu lub smaku,  powinien skontaktować się  z  przychodnią podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), aby ustalić termin porady osobistej lub teleporady. W przypadku dzieci do 2 r.ż. porada ma zawsze formę osobistą.  

Zlecenie testu po teleporadzie jest możliwe, tylko pod warunkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych – tj. stwierdzone i udokumentowane kliniczne cztery objawy tej choroby:  

  • temperatura ciała powyżej 38 stopni Celsjusza 
  • kaszel 
  • duszność 
  • utrata węchu lub smaku. 

Czytaj w LEX: Jesienna strategia walki z epidemią koronawirusa – nowe zadania lekarzy POZ oraz szpitali >

Jeśli pacjent ma takie objawy, wtedy lekarz podstawowej opieki zleca test za pośrednictwem aplikacji gabinet.gov.pl oraz przekazuje pacjentowi informację o mobilnych punktach pobrań tzw. drive thru, w których można wykonać badanie (lekarz informuje pacjenta o konieczności unikania transportu publicznego).  

Sami lekarze rodzinni widzą jednak lukę w tych zaleceniach. - Pacjent, który zaraził się koronawirusem nie musi mieć jednocześnie czterech objawów. Ostatnio mieliśmy w Koninie szesnastolatka, który przez kilka dni pod rząd tylko miał gorączkę ok, 39 st. C. Trafił do szpitala COVID-owego i okazało się, że ma wynik dodatni. Czekam teraz co stanie się ze szkołą, do której chodził - mówi Bożena Janicka, lekarz rodzinny i prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia.

Ale wytyczne ministerialne wskazują dalej, że po stwierdzeniu czterech objawów u pacjenta, lekarz POZ zgłasza  go do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej z podejrzeniem zakażenia SARS-COV-2, wypełniając odpowiedni formularz w systemie gabinetowym lub w aplikacji gabinetgov.pl.  

Jeśli umożliwia to stan pacjenta, wtedy samodzielnie, samochodem udaje się on do punktu drive thru, by wykonać badanie. Lista punktów dostępna jest na stronie: https://www.pacjent.gov.pl/aktualnosc/test-w-mobilnym-punkcie-pobran 

 

Jeśli pacjent uda się do punktu drive thru, musi zabrać ze sobą dokument ze zdjęciem i podać nr PESEL. Na miejscu nie wysiada się z auta. Wymaz z nosogardzieli zostanie pobrany przez otwarte okno samochodu.  Test jest bezpłatny. Pobrana próbka trafia do analizy do laboratorium COVID. Informacja o wyniku testu zostaje wprowadzona do systemu. Jest ona widoczna dla lekarza POZ w gabinet.gov.pl, dla pacjenta w Internetowym Koncie Pacjenta oraz w systemie EWP dostępnym dla Wojewódzkich i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych. 

Jeśli wynik jest pozytywny, lekarz rodzinny informuje pacjenta o wyniku i o konieczności udania się do oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego. Dalej wytyczne ministerialne wskazują, że  lekarz POZ przekazuje także informację do szpitala z oddziałem zakaźnym o fakcie skierowania pacjenta z potwierdzonym COVID-19.  

W szpitalu podejmowane są decyzje o: 

  1. przyjęciu do szpitala 
  2. rozpoczęciu izolacji w izolatorium (w izolatoriach mają przebywać m.in. osoby, które nie mogą odbyć kwarantanny w domu, aby nie narażać na zakażenie koronawirusem najbliższych) 
  3. rozpoczęciu izolacji domowej.  

Lekarz szpitala wprowadza informację o izolacji domowej do systemu gabinet.gov.pl (taka usługa będzie dostępna od 1 października 2020 r.), natomiast o hospitalizacji lub skierowaniu do izolatorium - do rejestru COVID-19.  Jeśli nie ma możliwości wpisania danych do gabinet.gov.pl, informację przekazuje się do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, która wprowadza ją do systemu EWP. 

Czytaj w LEX: Wpływ ustawy o funkcjonowaniu ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 na świadczeniodawców - informatyzacja ochrony zdrowia >

Zalecenia  gdy pacjent nie jest samodzielny

Nieco inaczej wygląda zlecenie badania w kierunku SARS-CoV-2 przez lekarza POZ u pacjenta niesamodzielnego, który spełnia kryteria zlecenia testu podczas teleporady, czyli ma takie objawy: gorączka, duszność, kaszel, utrata węchu lub smaku. 

Czytaj w LEX: Teleporady - co można w ramach umowy z NFZ >

Gdy pacjent samodzielnie nie może udać się do drive thru, lekarz POZ kontaktuje się telefonicznie z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną (WSSE) i przekazuje informację o konieczności wykonania testu. WSSE wystawia zlecenie testu i wysyła do pacjenta karetkę „wymazówkę”.  - Problem w tym, że „wymazówek” jest zbyt mało. U nas zaledwie siedem w województwie,  więc czasem pacjent musi czekać dwie doby aż przyjadą do niego po wymaz - mówi Bożena Janicka.

Pogotowie ratunkowe z kolei nie ma obowiązku jeździć do pacjentów i przewozić ich na wymazy. Nie jest do tego zobowiązane przepisami.  W Kielcach np. jeździ jedna karetka wymazowa, ale pacjentów POZ obsługiwać nie będzie. - Jeździmy tylko do tych osób, które zgłosi nam sanepid. Nie obsługujemy zleceń lekarzy rodzinnych. A jeśli pacjent jest obłożnie chory w domu, owszem może wezwać karetkę, ale my wówczas możemy na miejscu udzielić mu porady lub przewieźć do szpitala - wyjaśnia Ryszard Bedla, zastępca dyrektora Świętokrzyskiego Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego w Kielcach. Uważa on, że problem trzeba jak najszybciej rozwiązać.

Wytyczne ministerialne wskazują, że po transporcie pacjenta na wymaz lekarz POZ zgłasza do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (PSSE) pacjenta z podejrzeniem zakażenia SARS-COV-2, wypełniając odpowiedni formularz w systemie gabinetowym lub w aplikacji gabinet.gov.pl.  Informacja o wyniku testu jest widoczna dla pacjenta w Internetowym Koncie Pacjenta oraz w systemie dostępnym dla Wojewódzkich i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych.  

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna informuje lekarza POZ o wyniku badania. Lekarz rodzinny z kolei informuje pacjenta o wyniku dodatnim i o konieczności udania się do oddziału zakaźnego/obserwacyjno-zakaźnego. Tam zapada decyzja o: 

  1. przyjęciu do szpitala 
  2. rozpoczęciu izolacji w izolatorium 
  3. rozpoczęciu izolacji domowej.  

Czytaj w LEX: Ustawa o funkcjonowaniu ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID - zmiany dotyczące kompetencji NFZ w relacjach ze świadczeniodawcami >

Zlecenie gdy pacjent samodzielny i  nie ma pełnych objawów

Gdy do lekarza POZ zgłosi się pacjent samodzielny z objawami infekcji, ale lekarz nie stwierdzi objawów kwalifikujących do skierowania na badanie w kierunku SARS-COV-2, wtedy umawia następną teleporadę w ciągu 3-5 dni od pierwszej wizyty. 

Jeśli podczas drugiej teleporady lekarz POZ nie stwierdzi objawów spełniających kryteria skierowania na badanie w kierunku SARS-CoV-2, może umówić wizytę osobistą w POZ. Jeśli lekarz POZ stwierdzi objawy kwalifikujące do zlecenia badania w kierunku SARS-COV-2,  zleca test za pośrednictwem aplikacji gabinet.gov.pl oraz przekazuje pacjentowi informację o drive thru, w których można wykonać badanie.  

Podczas wizyty osobistej, po zbadaniu pacjenta, lekarz może (jeśli uzna to za konieczne) zlecić wykonanie badania w kierunku SARS-CoV-2. 

Czytaj w LEX: Poddanie określonej osoby przymusowej kwarantannie podczas epidemii koronawirusa - konsekwencje prawne >

Pacjent dowie się w domu, że ma pozytywny wynik testu 

Lekarz POZ informuje pacjenta o wyniku dodatnim i kieruje go do oddziału zakaźnego lub obserwacyjno-zakaźnego. Pacjent, jeśli jest samodzielny, udaje się do szpitala własnym środkiem transportu (w maseczce, unikając kontaktu z innymi osobami). Jedzie do wyznaczonego przez szpital punktu triage (np. namiotu, wydzielonej izby przyjęć), gdzie niezwłocznie przekazuje informacje o wyniku badania w kierunku SARS-COV-2. Personel medyczny szpitala kieruje pacjenta do odseparowanego miejsca, w którym czeka on na badanie lekarskie. Lekarz decyduje o przyjęciu pacjenta do oddziału, przekazaniu do innego szpitala lub skierowaniu na izolację. W przypadku skierowania na izolację lekarz decyduje o formie izolacji (izolacja domowa lub w izolatorium).  

Jeśli pacjent zostanie skierowany do izolatorium, pozostaje pod opieką lekarza szpitala.  

Pacjent, który został skierowany do odbycia izolacji domowej,  pozostaje pod opieką lekarza POZ. Medyk dzwoni wówczas do pacjenta w 8-10 dobie, aby uzyskać informacje o stanie jego zdrowia. Pacjent, u którego nie wystąpiły objawy, zostaje automatycznie zwolniony z izolacji po 10 dniach od wykonania testu.  

Gdy u pacjenta wystąpiły objawy, które w ocenie lekarza kwalifikują go do wydłużenia czasu izolacji, lekarz POZ określa dzień zakończenia izolacji lub termin ponownej teleporady. Gdyby wystąpiły objawy wskazujące na zagrożenie zdrowia lub życia, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego i koniecznie poinformować dyspozytora medycznego o tym, że chory przebywa w izolacji domowej. 

Czytaj w LEX: Na jakiej podstawie usprawiedliwić nieobecność domownika osoby objętej kwarantanną i wypłacić wynagrodzenie chorobowe? >

- W tych zaleceniach jest duża luka. Błędem jest, że nie testujemy pacjentów po zakończeniu izolacji, gdyż oni cały czas mogą być dodatni. U nas w województwie też był przypadek, w którym osoba zarażała przez kilka tygodni innych koronawirusem - podsumowuje Bożena Janicka.

Ważne zasady związane ze zlecaniem badań przez lekarzy POZ

  • W przypadku ciężkiego przebiegu choroby pacjenci powinni być testowani w warunkach szpitalnych. 
  • Zlecenie testu po teleporadzie jest możliwe tylko pod warunkami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych – tj. stwierdzone i udokumentowane kliniczne cztery objawy tej choroby: temperatura ciała powyżej 38 stopni Celsjusza, kaszel i duszności oraz utrata węchu lub smaku.  
  • Lekarz POZ informuje szpital z oddziałem zakaźnym o pacjencie z potwierdzonym COVID-19, który zostanie przekazany lub przyjedzie własnym transportem do szpitala.