Tematyka umierania i śmierci dotyczy obszarów wielu nauk

Tematyka umierania i śmierci przenika wszystkie obszary kultury i wiele obszarów nauk – zarówno przyrodniczych i medycznych, jak i humanistycznych oraz społecznych – piszą Jan Hartman i Marta Szaban, autorzy przedmowy do opracowania pod tytułem „Problematyka umierania i śmierci w perspektywie medyczno-kulturowej”, opublikowanego przez wydawnictwo Wolters Kluwer.

„Refleksja nad umieraniem i śmiercią jest na tyle trudna, że na co dzień jej unikamy. Jest to tematyka, od której albo się odcinamy i uciekamy w metafory i eufemizmy, albo ją tabuizujemy lub podejmujemy z emocjonalnym niepokojem. Tym większą jest zasługą autorów i redaktorów tej publikacji, że problematyce umierania i śmierci poświęcili refleksję badawczą, refleksję nie tylko konfrontującą czytelnika z egzystencjalnym dramatem śmierci, lecz także odwołującą się do wielu perspektyw i wielu języków" – pisze w recenzji publikacji profesor Bogdan de Barbaro.

Autorzy przedmowy podkreślają, że śmierć to jedyny temat filozofii, który bezwzględnie i osobiście obchodzi bez wyjątku każdego, nawet najbardziej opornego i odpornego na filozofię człowieka. „Nigdy nie przestaniemy rozmyślać o umieraniu i śmierci, bo też, chcąc jeszcze żyć, zawsze będziemy się śmierci bać, a nie chcąc już żyć, będziemy jej pragnąć” – czytamy w publikacji.

Według autorów, opracowanie dotyka filozofii, lecz nie jest na filozofii skupione. Zamieszczone w nim artykuły mieszczą się bowiem w obszarze szeroko, interdyscyplinarnie rozumianej bioetyki. Jest to zbiór prac z różnych dziedzin – od medycyny do etnologii i filozofii, powiązanych ze sobą tematem śmierci i umierania. W publikacji zawarto prace filozofów, socjologów, psychologów, psychiatrów, specjalistów opieki paliatywnej, pedagogów, prawników, etnologów, a nawet kulturoznawców.

Prace te związane są z wykładami wygłoszonymi  podczas konferencji „Problematyka umierania i śmierci w  perspektywie medyczno-kulturowej”, którą zorganizował Zakład Filozofii i Bioetyki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z Kliniką Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej CM UJ oraz z Polskim Towarzystwem Badania Bólu w listopadzie 2015 roku.

W opracowaniu poruszono najważniejsze zagadnienia związane z filozofią umierania i  śmierci, opieką hospicyjno-paliatywną - z uwzględnieniem zagadnień sedacji paliatywnej, intensywnej terapii i wolontariatu hospicyjnego, eutanazją, samobójstwem oraz sekcją zwłok, testamentem życia oraz możliwymi narracjami na temat śmierci.

Pierwszą część książki stanowią trzy opracowania dotyczące kulturotwórczej roli umierania i śmierci w świetle podstawowych wartości i toposów kulturowych. Część druga zawiera teksty, w których podjęte zostały zagadnienia sedacji paliatywnej, intensywnej terapii oraz roli wolontariatu w opiece hospicyjnej. Zagadnienie sedacji omawia Iwona Filipczak-Bryniarska, prezentując jej definicję, określając wskazania do niej oraz procedury wdrażające sedację. Autorka wyjaśnia również najbardziej istotne aspekty etyczne i prawne tej procedury. W części drugiej znajdują się również teksty dotyczące opieki nad pacjentami na oddziałach intensywnej terapii (OIT), w których omówione zostały problemy stresu, cierpienia, umierania i śmierci, z jakimi personel medyczny zmaga się na co dzień. 

Część trzecia zatytułowana jest „Żałoba jako proces przekształcania więzi z osobą zmarłą”, natomiast czwarta dotyczy problematyki samobójstwa i „zabójstwa eutanatycznego” w prawodawstwie polskim. Również tych zagadnień, w tym między innymi ochrony danych osobowych po śmierci, dotyczy część piąta opracowania. 

Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla personelu medycznego specjalizującego się w medycynie paliatywnej, prawników zajmujących się problemami umierania i śmierci, osób interesujących się tanatologią, w tym filozofów i socjologów, oraz bioetyką. 

Redaktorami naukowymi publikacji są: Jan Hartman i Marta Szabat.

Jan Hartman - profesor zwyczajny Uniwersytetu Jagiellońskiego; kierownik Zakładu Filozofii i Bioetyki Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego; zajmuje się metafilozofią, filozofią polityki, etyką i bioetyką; autor kilkunastu książek, w tym podręcznika Bioetyka dla lekarzy (2009, 2011), wielu artykułów i tekstów publicystycznych.

Marta Szabat - doktor nauk humanistycznych; adiunkt w Zakładzie Filozofii i Bioetyki Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego; stypendystka rządu francuskiego (2012) oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2015); redaktor naczelna internetowego czasopisma filozoficznego "Edukacja Etyczna"; autorka książki Elementy filozofii opieki paliatywnej a zagadnienie śmierci (2013) oraz artykułów z zakresu filozofii umierania i śmierci oraz etycznych aspektów opieki paliatywnej.

Książka dostępna jest w księgarni Profinfo.