Odpowiedź

Ustawa nie wyklucza samego zwolnienia z egzaminu. Może to jednak nastąpić w wyjątkowych przypadkach i na podstawie odrębnej decyzji kierownika jednostki samorządowej.

Zgodnie z art. 19 ust. 4-7 ustawy o pracownikach samorządowych , służba przygotowawcza trwa nie dłużej niż 3 miesiące i kończy się egzaminem, przy czym na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Zwolnienie ze służby, w myśl ust. 7 art. 19 ustawy o pracownikach samorządowych nie zwalnia z samego egzaminu, z kolei pozytywny wynik egzaminu kończącego służbę przygotowawczą jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika.

Biorąc pod uwagę literalne brzmienie wskazanego art. 19 ust. 7 ustawy o pracownikach samorządowych należałoby uznać, że w każdym wypadku pracownik samorządowy zatrudniony po raz pierwszy na stanowisku urzędniczym zawsze powinien zdawać egzamin, niezależnie od tego czy odbył służbę, czy też nie.

Wydaje się jednak, że taka wykładnia jest jednak zbyt daleko idąca. Przepis art. 19 ust. 7 ustawy o pracownikach samorządowych wskazuje - moim zdaniem - jedynie na fakt, że zwolnienie ze służby nie oznacza automatycznego zwolnienia z egzaminu. Nie wyklucza jednak samego zwolnienia z egzaminu.

Oznacza to, że aby ewentualnie zwolnić pracownika z egzaminu, konieczne jest:
wypełnianie przez pracownika warunków o których mowa w powołanym przepisie tj. posiadanie odpowiedniej wiedzy lub umiejętności umożliwiających zwolnienie ze służby przygotowawczej, podjęcie odrębnej decyzji w przedmiocie zwolnienia z egzaminu, niezależnej od decyzji w przedmiocie zwolnienia ze służby.

Samo zwolnienie ze służby nie wystarcza i konieczne jest również odrębne zwolnienie z egzaminu.
Należy też uznać, że we wniosku kierownika komórki organizacyjnej zatrudniającej pracownika, powinna się znaleźć umotywowana propozycja zwolnienia z egzaminu.

Zwolnienie z egzaminu powinno mieć jednak charakter wyjątkowy i dotyczyć tych pracowników, którzy legitymują się szczególnie szeroką wiedzą lub wysokimi umiejętnościami, które umożliwiają od razu przystąpienie do wykonywania wszystkich obowiązków służbowych wynikających ze stosunku pracy oraz gwarantują wysoki poziom wykonania tych obowiązków.

Szczegółowe zasady zwolnień powinny być określone w zarządzeniu w sprawie służby przygotowawczej, wydanym przez kierownika danej jednostki samorządowej na podstawie art. 19 ust. 8 ustawy o pracownikach samorządowych .

Niezależnie od powyższego, innym wariantem postępowania może być wprowadzenie, wobec osób zwalnianych ze służby, uproszczonej formuły egzaminu (np. rozmowy kwalifikacyjno-oceniającej, zamiast sformalizowanego egzaminu w formie testowej lub ustnej przed komisją). Wydaje się, że takie postanowienia mogą zostać wprowadzone, a to ze względu na przekazania całości regulacji tej kwestii w ręce kierownika jednostki samorządowej (ustawa nie precyzuje bowiem, w jakiej formie ma być przeprowadzony egzamin, nie określa też w ogóle trybu egzaminowania).


Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223, poz. 1458)