Czy dokonanie zmiany w Programie ochrony środowiska dla gminy wymaga zaakceptowania przez zarząd powiatu?

Jeśli tak, to czy powinno to być w formie uchwały?

Czy Programy ochrony środowiska dla powiatu powinny być poddane opiniowaniu przez regionalną dyrekcję ochrony środowiska?

Jakie są możliwości odstąpienia od tej opinii i jakie trzeba spełnić warunki?


Odpowiedź:

Proces uchwalania programu ochrony środowiska oraz jego aktualizacji podlega procedurze stanowienia aktów prawa miejscowego określonej ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, z późn. zm.).


Procedura uchwalania programów określona jest w art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) - dalej p.o.ś. Oznacza to, że aktualizacja programu ochrony środowiska następuje w takim samym trybie oraz formie, w jakiej nastąpiło przyjęcie programu ochrony środowiska.


Zmiana Programu ochrony środowiska dla gminy będzie wymagała podjęcia uchwały oraz uzyskania opinii zarządu powiatu, zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 3 p.o.ś.

Opinia RDOŚ jest wymagana tylko w przypadku przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania programu na środowisko tylko wtedy, gdy wyznacza on ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub gdy realizacja postanowień tego dokumentu może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko ("ustalanie ram dla realizacji przedsięwzięć" oznacza wskazanie na potrzebę budowy takiego przedsięwzięcia bez konieczności podawania jego szczegółowych parametrów czy lokalizacji). Jeśli te przesłanki odpadają, to strategiczna ocena nie jest przeprowadzana, a więc i konsultacje z RDOŚ nie są wymagane. Jak wynika z przepisów art. 46 pkt 2 i pkt 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.) – dalej u.o.o.ś., przygotowanie programu ochrony środowiska będzie podlegać obowiązkowi przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, o ile potencjalnie zaszkodzi gatunkom i siedliskom chronionym na obszarach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.


Uzasadnienie:

Opracowywania aktualizacji programów, podobnie jak samych programów, w myśl art. 17 ust. 2 p.o.ś. przebiega w dwóch etapach: w pierwszym zarząd powiatu gminy lub województwa przy uwzględnieniu założeń podanych w art. 14 p.o.ś. opracowuje projekty programów. Po przygotowaniu projektu zarząd musi uzyskać na ich temat opinie organów wymienionych w art. 17 ust. 2 p.o.ś. W związku z tym organ opracowujący program ochrony środowiska może wziąć pod uwagę to stanowisko, ale nie ma takiego obowiązku. Aby projekt taki został uznany za opracowany, organy współdziałające muszą program zaopiniować. Organ zobowiązany do zajęcia stanowiska ma na to 14 dni, a milczenie jest równoznaczne z brakiem zastrzeżeń.

W myśl art. 17 ust. 4 p.o.ś. w postępowaniu w sprawie sporządzania programu ochrony środowiska – a zatem i aktualizacji tego programu - powinien zostać zagwarantowany udział społeczeństwa, w trybie i na zasadach określonych w art. 29-32 oraz art. 39-43 u.o.o.ś.


Postępowanie z udziałem społeczeństwa odbywać się będzie w ramach procesu uchwałodawczego dla przedmiotowego programu, a nie w ramach strategicznej oceny. Akt p.o.ś. nie uzależnia obowiązku poddania projektu programu ochrony środowiska konsultacjom społecznym od momentu poddania go strategicznej ocenie.

Zgodnie z art. 46 pkt 2 i 3 u.o.o.ś., przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają m.in.:
* projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywane przez organy administracji, ustalające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
* projekty polityk, strategii, planów lub programów innych niż ww., które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, jeżeli realizacja postanowień tych polityk, strategii, planów lub programów może znacząco oddziaływać na ten obszar; jednocześnie, w myśl art. 50 u.o.o.ś., procedura taka będzie wymagana także wobec zmian do przyjętych dokumentów. Jeżeli zmiany te będą niewielkie albo będą dotyczyć obszarów niewykraczających poza granice jednej gminy (art. 48 ust. 2 u.o.o.ś.), a także jeżeli nie będą powodować znaczącego oddziaływania na środowisko (art. 48 ust. 1 u.o.o.ś.), organ będzie mógł odstąpić od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Przygotowanie programu ochrony środowiska będzie więc podlegać obowiązkowi przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, o ile potencjalnie zaszkodzi gatunkom i siedliskom chronionym na obszarach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Zatem opinia RDOŚ jest wymagana tylko w tym przypadku. Poza tymi przesłankami u.o.o.ś. nie przewiduje innych okoliczności, przy których istniałby obowiązek przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko dla programów ochrony środowiska lub strategii rozwoju JST.

Gdyby ocena strategiczna była przeprowadzana, to zgodnie z art. 54 ust. 1 u.o.o.ś. odbywałaby się ona po sporządzeniu prognozy oddziaływania na środowisko. Wówczas projekt dokumentu, wraz z załączoną prognozą, poddawany jest opiniowaniu właściwych organów, tj. RDOŚ i państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Na wydanie takiej opinii organ ma 30 dni. Opinia wydawana jest w formie zwykłego pisma i ma ona charakter niewiążący. Jednakże musi być ona wzięta pod uwagę przez podmiot opracowujący projekt dokumentu (art. 55 ust. 1 u.o.o.ś.).
Zakończenie strategicznej oceny oddziaływania będzie oznacza uchwalenie programu ochrony środowiska.