Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (D. U. Nr 31, poz. 206, dalej: ustawa) zastąpiła dotychczasową ustawę z 1998 r. o administracji rządowej w województwie. W ustawie znajdują się również przepisy, które dotyczą jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy do zadań wojewody należy kontrola pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywania przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.

Tak jak dotychczas, wojewoda może powierzyć, w drodze porozumienia, prowadzenie w swoim imieniu spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego (art. 20 ustawy). Porozumienie zawiera się z organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego. Podlega ono publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Jednocześnie ustawodawca przewidział w przepisach przejściowych (art. 80 ust. 1), że dotychczasowe porozumienia zawarte na podstawie art. 33 ustawy z 1998 r. zachowują moc.

W sytuacjach nadzwyczajnych, określonych w art. 22 pkt 2 ustawy, wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące organy samorządu terytorialnego. Polecenia te nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.

Z uwzględnieniem przepisów o ochronie informacji niejawnych lub innych tajemnic prawnie chronionych wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej przez organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań przejętych na podstawie porozumienia lub zadań zleconych (art. 26 ust. 2 ustawy).

Nowością, w porównaniu z ustawą z 1998 r., są przepisy rozdziału 3 ustawy – dotyczące kontroli prowadzonej przez wojewodę. Na ich podstawie wojewoda kontroluje m. in. wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej. Celem tej kontroli – w odniesieniu do działalności organów samorządu terytorialnego – jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności organów poddanych kontroli, rzetelne jej udokumentowanie i dokonanie oceny wykonywanej działalności pod względem legalności, gospodarności i rzetelności (art. 28 ustawy). Kolejne artykuły regulują m. in.:
- kto ma uprawnienia do zarządzenia kontroli,
- rodzaje kontroli,
- sporządzanie planów kontroli,
- uprawnienia osób kontrolujących i obowiązki podmiotów kontrolowanych,
- tryb i zasady przeprowadzania kontroli,
- zakończenie kontroli: sporządzenie protokołu pokontrolnego, informacji o wynikach kontroli i wystąpienia pokontrolnego.