Z powyższej krótkiej charakterystyki wynika zatem, że oddziaływanie na lokalny rozwój gospodarczy to de facto wpływanie na zatrudnienie.
W praktyce są wykorzystywane trzy sposoby:
- utrzymanie istniejących rodzajów działalności (strategia przetrwania);
- pozyskanie działalności wpływających na wzrost gospodarczy (strategia umiarkowana);
- przebudowa działalności zapewniających wzrost konkurencyjności (strategia ofensywna).
Rozwój lokalny można zdefiniować jako proces pozytywnych przemian o charakterze ilościowym i jakościowym w poziomie życia społeczności lokalnej oraz w warunkach funkcjonowania podmiotów gospodarczych uwzględniający potrzeby, priorytety i preferencje oraz uznawane wartości mieszkańców i przedsiębiorców.
W przypadku samorządu lokalnego główna strategia rozwoju, nazywana też strategią wiodącą, bywa także określana jako strategia polityki lokalnej. W odniesieniu do wszystkich ogólnych problemów zarządzania lokalnego można wyróżnić:
- strategię rozwoju społeczno-gospodarczego;
- strategię wykorzystania przestrzeni;
- strategię wykorzystania i ochrony środowiska naturalnego.
Na powyższe kluczowe obszary polityki lokalnej składają się subpolityki bardziej szczegółowe określane jako polityki czy strategie branżowe lub funkcjonalne, oparte na obszarach działalności, a mianowicie:
- strategie zabezpieczenia społecznego – ochrony zdrowia, pomocy społecznej, zwiększania bezpieczeństwa publicznego;
- strategie rozwoju społecznego – edukacji, kultury, rozwoju kultury fizycznej i sportu;
- strategie ochrony zasobów – wartości kulturowych i krajoznawczych, wartości przyrodniczych i środowiskowych, ochrona gminy/powiatu przed kataklizmami;
- strategie rozwoju kapitału przestrzennego – studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, mieszkaniowa, rozwoju zieleni miejskiej i cmentarnictwa, transportowa, rozwoju infrastruktury technicznej, gospodarowania odpadami;
- strategie polityki zewnętrznej, w stosunku do których władze mogą oddziaływać, ale nie mogą ich autonomicznie kształtować – np. strategia rozwoju gospodarczego, strategia aktywizacji rynku pracy;
- strategie systemów wewnętrznych – zarządzania samorządem, finansowa, gospodarowania mieniem komunalnym, informacyjna.
Efektywność realizacji wyżej wymienionych strategii jest uwarunkowana komplementarnością dwóch czynników:
- przywództwa, czyli sposobów, dzięki którym lokalny lider prowadzi do realizacji zamierzeń;
- różnych form udziału społeczności lokalnej w podejmowaniu decyzji i realizacji przyjętej polityki.
Nie chodzi tu o współwystępowanie i kombinacje obydwu zjawisk, ale o ich komplementarność i efekt synergii, czyli grę o sumie dodatniej, co ma oznaczać, że wzrostowi znaczenia politycznego władzy w jednym obszarze nie towarzyszy spadek znaczenia innego aktora i innego obszaru. Mechanizm strategii polityki lokalnej musi uwzględniać kontekst lokalny, krajowy i europejski, co przedstawiono na poniższej tablicy:
Kontekst lokalny:
- środowisko społeczne
- środowisko gospodarcze
- środowisko polityczne
- specyfika polityki lokalnej Kontekst krajowy:
- pozycja konstytucyjna JST
- regulacje prawne
- system partii politycznych
- kultura polityczna
Kontekst europejski:
- struktura zarządzania UE
- polityka UE
- spójność polityk branżowych
Uwarunkowania prawne (legalność) struktury władzy lokalnej:
- pozycja lidera lokalnego
- legalne formy zaangażowania społeczności lokalnej w zarządzanie, np. referendum Lokalna kultura polityczna:
- oczekiwania wobec roli przywódcy
- oczekiwania dotyczące zaangażowania społeczności lokalnej
- Komplementarność przywództwa i udziału społeczności lokalnej
- Typy i style przywództwa
- Zakres zaangażowania społeczności lokalnej w politykę samorządową
Sprawność instytucjonalna w osiąganiu zrównoważonego rozwoju
– oddziaływująca zwrotnie na uwarunkowania prawne i lokalna kulturę polityczną
Normatywne ujęcie władztwa w samorządzie określa podział kompetencji pomiędzy organy władzy wykonawczej i stanowiącej. Jednakże lokalne życie społeczne, polityczne i gospodarcze jest wypełnione również innymi aktorami, którzy z różnych przyczyn nie zasilają formalnie organów władzy, ale stanowią przywództwo różnych grup społecznych i wywierają istotny wpływ zarówno na zachowania społeczeństwa, jak i na strategiczne decyzje władz. Należą do nich, w szczególności, liderzy lokalnej opozycji, przedsiębiorcy dający istotną podaż miejsc pracy, liderzy organizacji pożytku publicznego czy proboszczowie parafii różnych wyznań.
Bibliografia:
Stanowicka-Traczyk A., Kształtowanie wizerunku miasta na przykładzie miast polskich, Bydgoszcz: Branta 2008.
Swianiewicz P. i in., Nierówne koalicje – liderzy miejscy w poszukiwaniu nowego modelu zarządzania rozwojem, Warszawa: Scholar 2004.
Wojciechowski E., Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Warszawa: Difin 2003.