Zgodnie z majową uchwałą, która wprowadziła zmianę w statucie województwa w tym zakresie, mieszkańcy woj. śląskiego mogą wnosić pod obrady tamtejszego sejmiku projekty własnych uchwał - pod warunkiem zebrania pod każdym 10 tys. podpisów.
Podobne rozwiązanie jest już stosowane w polskich samorządach. Inicjatywę uchwałodawczą przyznaje grupom mieszkańców zmieniony w tym celu kilka lat temu statut woj. lubuskiego. Dopuszczają to również statuty części miast, np. Krakowa, Warszawy, Katowic, czy Poznania. W skali kraju obowiązuje prawo do obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, opisane w art. 118 Konstytucji RP.
Dotąd inicjatywa uchwałodawcza przysługiwała w samorządzie woj. śląskiego sejmikowi (grupie co najmniej czworga radnych, klubom, komisjom, przewodniczącemu sejmiku), a także zarządowi województwa oraz marszałkowi. Zmiana nadała prawo do inicjatywy uchwałodawczej „grupie co najmniej 10 tys. mieszkańców województwa, na zasadach i trybie określonych przez sejmik”.
Wśród wymaganych elementów projektów zgłaszanych przez mieszkańców w majowej uchwale wskazano „wykaz co najmniej 10 tys. mieszkańców województwa popierających projekt uchwały, zawierający: imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL i własnoręczny podpis”.
Poniedziałkowe przepisy uściśliły m.in., że wykaz (10 tys. mieszkańców popierających projekt), prócz powyższych elementów, powinien zawierać: oświadczenie o wskazaniu przedstawiciela upoważnionego do reprezentowania mieszkańców w pracach nad projektem (wraz z jego adresem do korespondencji), oświadczenie o udzieleniu poparcia projektowi, oświadczenie o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych w celu udzielenia poparcia projektowi i oświadczenie o wyrażeniu zgody na udostępnienie danych osobowych z rejestru PESEL.
Ponadto m.in. na każdej stronie wykazu powinien znajdować się tytuł projektu uchwały i informacje o wymaganych oświadczeniach, a wskazany w wykazie przedstawiciel przekazuje przewodniczącemu sejmiki swoją zgodę na reprezentowane mieszkańców.
W poniedziałek przedstawiciel kancelarii sejmiku zasygnalizował, że dla korzystania z inicjatywy obywatelskiej zostaną przygotowane m.in. wzory dokumentów zawierające wszystkie wymagane procedurą elementy.
Majowy projekt zmiany w statucie woj. śląskiego zgłosili radni Ruchu Autonomii Śląska. Działacze RAŚ wielokrotnie podnosili w ostatnich latach postulat dopuszczenia obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Był on formułowany w kampanii wyborczej w 2014 r. Projekt uchwały w tej sprawie trafił do przewodniczącego sejmiku już w lipcu 2015 r.
Uzasadniając wprowadzenie takiej możliwości RAŚ przekonywał, że obywatelska inicjatywa uchwałodawcza powinna być standardem na wszystkich poziomach samorządu - jako narzędzie zgłaszania postulatów przez grupy, które nie są dość mocno reprezentowane w organach przedstawicielskich.
Przekonując o potrzebie nadania inicjatywy uchwałodawczej grupom mieszkańców RAŚ wskazywał też m.in., że prawo obywateli do inicjatywy ustawodawczej czy uchwałodawczej jest elementem demokracji bezpośredniej, wzmacnia wspólnoty lokalne i wspólnoty interesów, a przez to społeczeństwo obywatelskie.
Statut województwa jest aktem prawa miejscowego o podstawowym znaczeniu dla samorządu wojewódzkiego. Określa m.in. zadania i zakres działania województwa, funkcjonowanie władz regionu, organizuje prace urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich jednostek organizacyjnych, reguluje zasady finansowania samorządu, kwestie dotyczące mienia, czy zasady współpracy zagranicznej województwa.
Aby umożliwić mieszkańcom woj. śląskiego inicjatywę uchwałodawczą, stosowna zmiana w statucie musiała zostać uzgodniona z Prezesem Rady Ministrów. O swojej zgodzie premier Beata Szydło poinformowała w piśmie z 27 marca br.(PAP)