Przyczynił się do tego ustawodawca uchwalając ustawę z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. Nr 79, poz. 666) dokonując w art. 107 zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nadając nowe brzmienie art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. a, w ten sposób, że rozszerzył zawarty w przepisie upoważniającym zakres spraw przekazanych do uregulowania przez radę gminy w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, o określenie szczegółowych zasad prowadzenia selektywnego zbierania i odbierania cyt.: „zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i zużytych akumulatorów”.
Obowiązujące w tym zakresie zasady, wynikające z załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” [ZTP] (Dz. U. Nr 100, poz. 908), są nieubłagane. § 32 ZTP w ust. 2 wyraźnie stwierdza cyt.: „2. Jeżeli zmienia się treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej treść przepisu upoważniającego”.
Trudno w tej chwili dywagować czy ustawodawca zamierzał celowo osiągnąć efekt unieważnienia obowiązujących regulaminów i zobowiązania rad gminnych do uchwalenia nowych, czy też jest to niedopatrzenie. Dotychczas zawsze w takich przypadkach przyjmowano zasadę, że nieważne jest co ustawodawca chciał uchwalić, ważne co uchwalił. Gdyby ustawodawca chciał utrzymać w mocy dotychczas obowiązujące regulaminy powinien zastosować odpowiednie rozwiązanie, tzn. wyjątkowo, czasowo zachować w mocy akt wykonawczy, zamieszczając w ustawie zmieniającej przepis przejściowy, w brzmieniu, np.: „Regulaminy (przepisy wykonawcze) uchwalone na podstawie art. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236 (…) uchwalone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują moc do czasu uchwalenia nowych regulaminów (…) nie dłużej jednak niż (np.) do 31 grudnia 2009 r.”.
Rozwiązań wywołujących podobny efekt jak opisany wyżej jest wiele. Poprawne byłoby także zamieszczenie odpowiedniego przepisu w ustawie o bateriach i akumulatorach np. o treści: art. x. W regulaminie o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, o którym mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236 (…) rada gminy określi szczegółowe zasady prowadzenia selektywnego zbierania i odbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i zużytych akumulatorów w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
Ustawodawca nie zastosował jednak żadnego z tych rozwiązań dlatego nie może liczyć na to, że samorządy będą domyślały się jego intencji a gwarancją osiągnięcia efektu będzie chęć zastosowania rozwiązania mniej kłopotliwego. Regulamin utrzymania w czystości i porządku na terenie gminy jest zbyt ważnym aktem normatywnym, uchwałą - aktem prawa miejscowego (publikowanym w wojewódzkim dzienniku urzędowym) nakładającym prawa i obowiązki na mieszkańców gminy (niektóre obwarowane odpowiedzialnością karną), aby fakt jego mocy obowiązującej miał charakter wątpliwy i opierał się wyłącznie na interpretacji organów nadzoru niemającej oparcia w żadnym przepisie prawa ani konkretnym wyroku sądu wydanym w sprawie.
Nie jest to pierwszy i zapewne nie ostatni przypadek niechlujstwa legislacyjnego. Opinia organów nadzorczych nad j.s.t. (wojewodów), oparta na bezpodstawnym przekonaniu, że wolą ustawodawcy nie było pozbawienie mocy obowiązującej regulaminów wydanych na podstawie znowelizowanych przepisów oraz bagatelizowaniu zakresu zmian przepisu upoważniającego, polegającego zdaniem tych organów na nieznacznym uzupełnieniu jego treści, jedynie przedłuży stan niepewności, co może skutkować w przyszłości jeszcze większym skomplikowaniem sytuacji prawnej w tym zakresie. Rozszerzenie zakresu spraw przekazane przepisem upoważniającym do uregulowania w akcie wykonawczym jest ewidentne i dotyczy istotnego z punktu widzenia chociażby instytucji Unii Europejskiej zagadnienia jakim jest ochrona środowiska poprzez zorganizowanie utylizacji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych baterii i zużytych akumulatorów. System prawny, każdego z krajów członkowskich UE, w tym Polski, jest zobowiązany do „wchłonięcia” regulacji, które w sposób jednoznaczny wdrożą odpowiednie rozwiązania.
Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 ze zm.)
Pisaliśmy o tym również:
Regulaminy utrzymania czystości i porządku nie obowiązują od 12 czerwca 2009 r.
Opinie organów nadzoru w sprawie regulaminów utrzymania czystości
Opinia w sprawie skutków prawnych rozszerzenia upoważnienia do uchwalania regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy
Wojewoda potwierdza – regulaminy utrzymania czystości i porządku przestały obowiązywać