Czy przedsiębiorstwo wodnokanalizacyjne będące spółką akcyjną, której 100% udziałów posiada gmina, można uznać za gminną jednostkę organizacyjną?

Jak długo zachowuje ważność uzyskane przez to przedsiębiorstwo zezwolenie w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych w związku z ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897) - dalej u.z.u.c.p.g. ?

Zezwolenie wydane zostało na 10 lat.

Odpowiedź

Jednostka organizacyjna to zespół prawnie wyodrębnionych i zorganizowanych składników majątkowych i osób wyposażonych w możliwość działania na określonym polu, w tym występowania w obrocie prawnym (niekoniecznie cywilnoprawnym). Jednostkami organizacyjnymi są również spółki kapitałowe powoływane w celu wykonywania zadań gminnych. Gminna jednostka organizacyjna to jednostka powołana przez gminę w celu realizacji jej zadań własnych i zleconych. Spółka kapitałowa, w której gmina ma 100% udziałów, jest gminną jednostką organizacyjną. Majątek takiej spółki pochodzi od gminy, która została przez nią utworzona, wykonuje jej zadania i podlega jej organizacyjnie. Spółka taka powoływana jest przez gminę w celu wykonywania zadań w zakresie gospodarki komunalnej. Te wszystkie cechy przesądzają, że jest ona gminną osobą prawną, a więc gminną jednostką organizacyjną (tak wynika z wyroku NSA z 11 sierpnia 2005 r., II GSK 105/05, LEX nr 155826).

Zezwolenie na opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych może być tak długo ważne, na jak długo zostało wydane, jeśli gmina nie przejmie obowiązków związanych z tą działalnością.

Uzasadnienie

Aby zdefiniować pojęcie "gminna jednostka organizacyjna", należy odwołać się do art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym . Zgodnie z art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej jednostki samorządu terytorialnego prowadzą gospodarkę komunalną w formie samorządowych zakładów budżetowych oraz spółek prawa handlowego, przy czym gminnymi jednostkami organizacyjnymi nie są spółki, jeśli kapitał gminny jest niższy niż 100%. Z uwagi na ogólne brzmienie art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym uznaje się, iż gmina w celu realizacji określonego zadania, jest uprawniona do tworzenia zarówno jednostek organizacyjnych mających osobowość prawną, a więc m.in. kapitałowych spółek handlowych, jak i jednostek niemających osobowości prawnej.

Zgodnie z art. 6a ust. 1 u.z.u.c.p.g. rada gminy może (ale nie musi) w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego, przejąć od właścicieli nieruchomości wszystkie albo wskazane obowiązki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3b u.z.u.c.p.g. w zakresie pozbywania się nieczystości ciekłych. Akt u.z.u.c.p.g. nie wskazuje terminu, w którym rada gminy podejmuje taką uchwałę, zważywszy jednak na treść art. 10 u.z.u.c.p.g. dotyczącego podejmowania przez gminę uchwał w sprawie naliczania opłat za odbiór odpadów komunalnych, na co gmina ma 12 miesięcy, od dnia wejścia w życie u.z.u.c.p.g. , tj. od dnia 1 stycznia 2012 r. można stwierdzić, że zapis ten odpowiednio będzie stosowany w przypadku określenia ceny za opróżnianie zbiorników i transport nieczystości ciekłych. Z kolei te uchwały mogą wejść w życie w ciągu kolejnych 6 miesięcy. Następnie wójt musi zorganizować przetarg na realizacje usług. Jak wynika z powyższego, dopóki gmina nie podejmie uchwały o przejęciu przedmiotowego obowiązku i uchwał, o których mowa w art. 10 u.z.u.c.p.g. oraz wyboru przedsiębiorcy, który będzie realizował usługi, dotąd ważne będą wydane dotychczas zezwolenia. Trudno jednak określić termin w sposób jednoznaczny, gdyż gminy będą podejmowały uchwały w różnych terminach, w różnych terminach będą one wchodziły w życie.

Trudno również określić, ile gmin zdecyduje się na przejęcie obowiązków związanych z opróżnianiem szamb i transportem nieczystości, skoro ustawodawca pozostawił gminom w tej kwestii swobodę. Może się zatem zdarzyć i tak, że zasady udzielania zezwoleń w tym zakresie nie ulegną zmianie.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897)
Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236 z późn. zm.)