Do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Pełna dostępność stron i serwisów nie tylko administracji rządowej, ale i samorządów ma zostać osiągnięta najpóźniej w 2020 roku. Jak podkreśla Ministerstwo Cyfryzacji, obecnie połowa witryn internetowych administracji publicznej jest niedostępna dla osób z różnymi niepełnosprawnościami i dysfunkcjami.

Projekt ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego. Nakazuje ona zwiększenie dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych organów sektora publicznego w oparciu o wspólne wymogi dostępności. 

Zgodnie z uzasadnieniem projektu, przyjęcie zharmonizowanych wymagań powinno poprawić konkurencyjność podmiotów zajmujących się programowaniem i projektowaniem stron internetowych lub aplikacji mobilnych. Przyczyni się też do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez organy sektora publicznego związanych z zapewnieniem dostępności cyfrowej stron internetowych lub aplikacji mobilnych.

Postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i rzetelność

W projekcie sprecyzowany został obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej stron internetowych lub aplikacji mobilnych podmiotów publicznych polegający na spełnieniu przez nie wymagań Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0), z uwzględnieniem poziomu AA, określonych w załączniku do projektu ustawy. Wprowadza się też cztery zasady - postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i rzetelność - które składają się na dostępność cyfrową stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Uregulowana została sytuacja, w której informacje publikowane na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej innej niż strona internetowa lub aplikacja mobilna podmiotu publicznego, powinny również zostać niezwłocznie opublikowane na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej podmiotu publicznego.

Biorąc pod uwagę konieczność objęcia regulacją wszystkich „organów sektora publicznego”, zdecydowano się na określenie zbioru tych podmiotów jako „podmioty publiczne”. 

Deklaracja dostępności

Część informacji publikowanych w Internecie przez podmioty publiczne zamieszczana jest np. na portalach społecznościowych. W takich przypadkach publikujący nie ma wystarczającej kontroli nad formą prezentowania informacji, ani nie może zagwarantować dostępności cyfrowej ich treści. Dlatego też projekt ustawy ogranicza obowiązek dostępności cyfrowej publikowanych informacji jedynie do „środowiska umożliwiającego zapewnienie dostępności cyfrowej treści”.

Projekt zobowiązuje podmioty publiczne do sporządzania i publikowania na stronie internetowej lub w aplikacji mobilnej, w sposób dostępny cyfrowo, deklaracji dostępności. Jest to dokument, którego publikacja wymaga od podmiotu publicznego sprawdzenia dostępności cyfrowej swojej strony internetowej lub aplikacji mobilnej oraz stałego nadzoru nad tą dostępnością. 

Deklaracja dostępności stanowi ważne narzędzie informujące osoby niepełnosprawne o tym, czego mogą się spodziewać gdy wchodzą na daną stronę internetową lub korzystając z danej aplikacji mobilnej. Minister właściwy do spraw informatyzacji zobowiązany będzie do udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej wymagań organizacyjnych i technicznych dotyczących publikacji deklaracji dostępności, a także wzoru dokumentu elektronicznego służącego publikacji jej treści.

Będą kary pieniężne

Zgodnie z projektem, w ramach nadzoru nad stosowaniem przepisów ustawy, minister ma prawo składać do podmiotów publicznych pytania o liczbę i sposób załatwienia skarg złożonych na brak dostępności cyfrowej oraz w drodze decyzji administracyjnej nakładać kary pieniężne. 

Kara pieniężna w wysokości do 10 tys. zł będzie mogła zostać nałożona na podmiot, który „w sposób nieuzasadniony i uporczywy” nie wywiązuje się z obowiązku zapewnienia dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej. To sytuacja, w której podmiot publiczny w 3 kolejnych badaniach nadal nie zapewni swojej stronie wymagań dostępności cyfrowej. 

Pod uwagę powinna również zostać wzięta liczba i sposób załatwienia skarg na brak dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej. Natomiast kara pieniężna w wysokości do 5 tys. zł nałożona zostanie na podmiot, który nie opublikuje deklaracji dostępności, bądź opublikowana deklaracja dostępności nie będzie odpowiadała narzuconym wymogom technicznym, co zostanie stwierdzone w 2 kolejnych badaniach. Propozycja nałożenia kar za brak zapewniania dostępności cyfrowej stron internetowych lub aplikacji mobilnych wynika z praktyki pokazującej, iż część podmiotów publicznych nie wypełnia istniejącego już obowiązku.

Skorzystają obywatele

Według projektodawców dzięki możliwości zapewnienia skuteczniejszej dostępności stron www i aplikacji mobilnych, obywatele skorzystają na szerszym dostępie do usług i informacji prezentowanych przez organy sektora publicznego, co przyczyni się do łatwiejszego korzystania z przysługujących im praw.

Projekt wpisuje się w założenia rządowego programu Dostępność Plus - jego głównym celem jest podniesienie jakości i zapewnienie niezależności życia obywateli, którzy ze względu na stan zdrowia, wiek czy niepełnosprawność napotykają na ograniczenia mobilności. Program ten zapewnia poprawę dostępności przestrzeni publicznej oraz produktów i usług w aspekcie architektonicznym, informacyjnym i komunikacyjnym. 

Obecnie informacje przekazywane drogą elektroniczną stanowią istotną część przepływu informacji, dla coraz większej liczby obywateli informacje przekazywane za pośrednictwem Internetu, również te o charakterze lokalnym, stanowią główne narzędzie umożliwiające kontakt m.in. z administracją publiczną.

Krok w dobrym kierunku

- Choć konieczność dostosowania stron podmiotów realizujących zadania publiczne istnieje od 2012 roku za sprawą KRI (rozporządzenie Rady Ministrów ws. Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych), to obecnie procedowana ustawa jest krokiem w dobrym kierunku – uważa Artur Marcinkowski, przewodniczący Rady Fundacji Widzialni. 

Jak wynika z Raportu dostępności 2018 Fundacji Widzialni, jedynie 50 proc. przebadanych serwisów publicznych spełnia minimalne kryteria dostępności, a prawie żadna publiczna e-usługa nie otrzymała pozytywnej opinii ze strony ekspertów oraz osób z niepełnosprawnościami. 

- Wprowadzenie bezwzględnego wymogu dostosowania wybranych elementów serwisu, publikacja tzw. oświadczenia o dostępności i wreszcie penalizacja, to elementy nowej ustawy, które  powinny podnieść dostępność wirtualnej przestrzeni dla osób o indywidualnych potrzebach – podkreślił Artur Marcinkowski. 

Jego zdaniem bardzo ważny będzie ostateczny kształt ustawy. - Przed nami jeszcze szereg nowych regulacji związanych z realizacją programu Dostępność+, jednego z pięciu priorytetów rządu – podkreślił. Jak dodał, wśród zupełnie nowych regulacji będzie tzw. ustawa horyzontalna obejmująca regulacje w zakresie dostępności cyfrowej, architektonicznej, dostępności e-usług, transportu, mediów, edukacji, rynku pracy, itd. Artur Marcinkowski zaznaczył, że kolejne zmiany w prawie będą spowodowane wdrożeniem jeszcze jednej dyrektywy o nazwie European Accessibility Act.