Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie statutu sołectwa. Akt ten zwrócił uwagę prokuratora, który postanowił wnieść skargę do sądu administracyjnego. Wskazywał w niej, że przepisy uchwały są niezgodne z ustawą o samorządzie gminnym (usg), ponieważ zakładają, że w skład rady sołeckiej wchodzi sołtys, który z urzędu zostaje jej przewodniczącym. Natomiast drugi zarzut dotyczył przyznaniu zebraniu wiejskiemu kompetencji do wyboru oraz odwołania sołtysa i rady sołeckiej.

Czytaj także: WSA: Skarbnik gminy nie skontroluje organów sołectwa >>
 

Sołtys nie zostanie przewodniczącym rady sołeckiej

Sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, który wskazał, że zgodnie z art. 36 ust. 1 usg, zebranie wiejskie jest organem uchwałodawczym w sołectwie, natomiast sołtys - wykonawczym, którego działalność wspomaga rada sołecka. Przepis ten zarysowuje wyraźny podział kompetencji w jednostce pomocniczej gminy, ponieważ wskazuje, że rada sołecka nie jest organem samodzielnym, który byłby uprawniony do reprezentowania sołectwa. Jest ona bowiem ciałem o charakterze doradczym i opiniodawczym, którego celem jest wspomaganie sołtysa w realizacji jego zadań. Sąd podkreślił, że skoro funkcja przewodniczącego rady sołeckiej nie została ustawowo przewidziana dla sołtysa, to lokalny prawodawca nie może tego zrobić w akcie prawa miejscowego. Ponadto WSA podkreślił, że żaden przepis prawa nie dopuszcza możliwości łączenia tych funkcji.

Sprawdź w LEX: Czy urząd gminy może zatrudnić na stanowisku sprzątaczki osobę, która jest sołtysem na terenie gminy? >

 


Zebranie wiejskie nie ma elekcyjnego charakteru

Natomiast w kontekście zarzutu dotyczącego przepisu uchwały, który zakładał, że do wyłącznych kompetencji zebrania wiejskiego należy wybór oraz odwołanie sołtysa i rady sołeckiej, WSA wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie ma przepisu, z którego wynikałoby takie uprawnienia zebrania wiejskiego. Zgodnie bowiem z art. 36 ust. 2 usg, prawo wybierania tych organów przysługuje osobom fizycznym mającym status stałego mieszkańca sołectwa i uprawnionym do głosowania w wyborach powszechnych. Sąd podkreślił, że zebranie wiejskie jest bytem odrębnym od ogółu uprawnionych do głosowania mieszkańców danej jednostki pomocniczej, pomimo faktu, że skład obu tych gremiów pokrywa się. Dlatego też przyznanie zebraniu wiejskiemu charakteru elekcyjnego jest sprzeczne z przepisami ustawy o samorządzie gminnym.

Sprawdź w LEX: Czy statut sołectwa może zawierać postanowienie, że wybór sołtysa będzie odbywał się w głosowaniu jawnym? >

Nie ma domniemania kompetencji

WSA podkreślił, że gdyby intencją ustawodawcy było, aby wyboru sołtysa i członków rady sołeckiej dokonywało zebranie wiejskie to stosowany zapis znalazłby się w art. 36 ust. 2 usg. Tymczasem ustawa ta nie zawiera jakichkolwiek przepisów pozwalających na przyjęcie domniemania właściwości zebrania wiejskiego w sprawach nieuregulowanych ustawą (np. wyrok WSA w Opolu z 15 września 2009 r., sygn. akt II SA/Op 225/09, wyrok WSA w Olsztynie z 14 lutego 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 1429/16). Wobec powyższego sąd uznał, że zarzuty prokuratora są zasadne. Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim stwierdził nieważność uchwały w zaskarżonym zakresie.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 16 maja 2019 r., sygn. akt II SA/Go 175/19

Sprawdź w LEX: Czy sołtysowi za pełnienie obowiązków, gmina może przyznać zwrot kosztów za rozmowy telefoniczne przeprowadzone z prywatnego aparatu telefonicznego? >