Postulat wprowadzenia obowiązkowego nagrywania posiedzeń komisji rady gminy i publicznego ich udostępniania tych nagrań w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej gminy regularnie pojawia się w petycjach kierowanych do Sejmu i Senatu. Pod koniec 2024 r. z taką propozycją wystąpił także Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek.
Zwrócił uwagę, że protokół komisji rady gminy nie oddaje przebiegu obrad tak dokładnie, jak nagranie. Pomija na przykład informacje o wypowiedziach konkretnych radnych, ich stanowisku czy argumentach. Z informacji docierających zaś do biura RPO wynika, że obywatele często spotykają się z oporem radnych wobec nagrywania obrad komisji. A to najczęściej podczas obrad komisji dokonuje się kluczowych ustaleń i przeprowadza merytoryczną debatę o istotnych dla gminy sprawach. Na sesji rady gminy ogranicza się jedynie do przedstawienia informacji, że dana sprawa została wszechstronnie omówiona w komisji i głosowania uchwały.
Obywatele podnoszą też, że uczestnictwo w posiedzeniu komisji rady gminy bywa niekiedy problematyczne, gdyż zainteresowany obywatel może nie wiedzieć wcześniej, że interesująca go sprawa będzie rozpatrywana na danym posiedzeniu, a z różnych względów osobiste uczestnictwo w posiedzeniu może być niemożliwe.
Przeczytaj również: W protokołach z sesji coraz mniej treści
Obowiązek nagrywania od 7 lat
Od 2018 roku istnieje obowiązek prowadzenia transmisji i nagrywania obrad organów kolegialnych tj. m.in. obrad rad gmin czy powiatów. Nagrania muszą zostać udostępnione w Biuletynie Informacji Publicznej i na stronie internetowej jednostki samorządu terytorialnego oraz „w inny sposób zwyczajowo przyjęty“. Obowiązek ten nie obejmuje jednak prac komisji rady gminy (art. 20 ust. 1b ustawy o samorządzie gminnym) oraz powiatu (art. 15 ust. 1a ustawy o samorządzie powiatowym).
Zobacz też w LEX: Analiza ryzyka dla transmisji posiedzeń z organów kolegialnych (sesje rady gminy) w serwisie YouTube>
Zdaniem RPO rozszerzenie tego obowiązku także na obrady komisji organów stanowiących gminy i powiatu pozytywnie wpłynęłoby na realizację konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej oraz zasady jawności działania organów władzy publicznej. Obywatel zostałby poinformowany nie tylko o działaniu tego organu, ale także o jego motywach, konkretnych argumentach składających się na proces decyzyjny.
Tomasz Szymański, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji, odpowiadając na interpelację poselską w sprawie (nr 8635) poinformował, że resort nie prowadzi prac legislacyjnych w tym zakresie. Uzasadnił, że obecne przepisy pozwalają na transmisje obrad komisji rady gminy. I wiele jednostek samorządu terytorialnego z tej możliwości korzysta i kwestie te ma uregulowane w statucie.
- Interwencja legislacyjna w tej materii, wprowadzająca obligatoryjność transmitowania i utrwalania posiedzeń komisji rady miałaby szeroki, systemowy zasięg, obejmujący wszystkie jednostki samorządu terytorialnego. Kwestia powinna być przedmiotem pogłębionej analizy i rozmów ze środowiskami samorządowymi reprezentowanymi w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego – uzasadnił minister. Stanowisko resortu pozostaje niezmienne.
Czytaj też w LEX: Jóźwiak Piotr, O prawnych możliwościach przeprowadzenia sesji rady gminy w trybie zdalnym>
Przeczytaj także: Jeśli rada gminy chce, to może transmitować też obrady komisji
Propozycja budzi obawy samorządowców
Problem powrócił podczas ostatniego posiedzenia sejmowej podkomisji ds. finansów i ustroju samorządu terytorialnego. Przedstawiciele organizacji samorządowych krytycznie odnieśli się do propozycji systemowej zmiany przepisów. Adrian Pokrywczyński, radca prawny Związku Powiatów Polskich zwrócił uwagę, że transmisje online komisji rady gminy budzą wątpliwości zwłaszcza w kontekście Komisji Skarg Wniosków i Petycji. Część spraw musi pozostać anonimowa.
- Co w takiej sytuacji? Jak miałaby wyglądać procedura? Mamy problem na gruncie ochrony danych osobowych i danych wrażliwych – wskazywał Adrian Pokrywczyński.
- Wydaje mi się, że pewien standard został już przez samorządy wypracowywany i wprowadzenie obowiązku transmitowania posiedzeń komisji akurat w kontekście prywatności byłby jakimś wyłomem – ripostowała Anna Białek z biura RPO zaznaczając, że ma świadomość obowiązków jst w zakresie poszanowania i gwarantowania prywatności.
Czytaj też w LEX: Olejniczak-Szałowska Ewa, Problem statutowej regulacji zasad dostępu do dokumentów w jednostkach samorządu terytorialnego>
Większe koszty dla gmin?
Marek Wójcik, legislator Związku Miast Polskich, zauważył, że obywatele mają wiele możliwości zapoznania się z działalnością komisji i rady, jeśli tylko wykażą minimum aktywności. Jego zdaniem upowszechnienie transmisji nie wpłynęło na wzrost aktywności obywatelskiej.
Samorządowcy podnosili, że dodatkowe transmisje będą oznaczać dla samorządów dodatkowy koszt (zakup nowych urządzeń, obsługę nagrywania) oraz problemy lokalowe.
- Nie jest tak, że mamy wiele sal, na których jest system do transmisji – wskazał ekspert Związku Powiatów Polskich.
Poseł Marcin Skonieczka, wiceprzewodniczący sejmowej komisji samorządu terytorialnego, stwierdził, że obowiązek nagrywania obrad komisji mógłby „zabić” lokalną debatę, ponieważ radni to nie politycy, jak w Sejmie – nie są przyzwyczajeni do wystąpień medialnych.
– Gdybyśmy wprowadzili ten obowiązek, jawność mogłaby się zmniejszyć, bo rozmowy przeniosłyby się poza komisje, a najważniejsze decyzje zapadałyby poza posiedzeniami – wyjaśnił.
Poseł Marek Chmielewski, zwrócił zaś uwagę, że po wprowadzeniu obowiązku rejestracji sesji komisji spowodowałoby, że radni nie mogliby spotykać się na sesjach wyjazdowych, które często służą ocenie zasadności inwestycji czy interwencji na miejscu.
- W momencie, kiedy wprowadzono obowiązek nagrywania sesji, niestety jakiekolwiek wyjazdowe posiedzenie odbywa się bardzo rzadko, bo przeniesienie całej infrastruktury jest praktycznie niemożliwe – powiedział poseł.
Polecamy też w LEX: Rzymowski Jakub, Naruszenie ochrony danych osobowych na gruncie RODO>
