Czytaj też: Nadzór nad planem miejscowym w świetle projektu Kodeksu urbanistyczno-budowlanego
Projekt Kodeksu urbanistyczno-budowlanego z dnia 30. września 2016 roku, podobnie jak obowiązująca ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przewiduje szczególne zasady sprawowania nadzoru nad planowaniem przestrzennym w samorządzie terytorialnym. Pierwsza, podstawowa różnica pomiędzy obowiązującą a projektowaną regulacją ustawową polega na tym, że problematyka nadzoru nad planowaniem przestrzennym jednostek samorządu terytorialnego została ujęta w projekcie Kodeksu w odrębnym dziale X ustawy, a proponowana regulacja nadzoru ma charakter bardziej szczegółowy, rozbudowany.
W dziale X projektu Kodeksu przewidziano następujące środki nadzoru nad planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym: stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzania lokalnego aktu planowania przestrzennego; stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie aktu planowania przestrzennego oraz zarządzenie zastępcze w sprawie przystąpienia do sporządzania lokalnego aktu planowania przestrzennego, zarządzenie zastępcze w sprawie lokalnego aktu planowania przestrzennego, a ponadto zarządzenia stwierdzające naruszenie określonych obowiązków przez organy samorządowe. Obowiązującej u.p.z.p. również znane są środki nadzoru o charakterze kasacyjnym i zastępczym.
W porównaniu jednak do u.p.z.p., projekt k.u.b. przewiduje inny przedmiot realizacji przedstawionych środków nadzoru. Zmiana przedmiotu nadzoru stanowi konsekwencję wprowadzenia nowej kategorii aktów planowania przestrzennego, które stanowią lokalne akty planowania przestrzennego oraz ponadlokalne akty planowania przestrzennego.
Zakres przedmiotowy nadzoru nad działalnością j.s.t. w sprawach planowania i zagospodarowania przestrzennego obejmuje m.in. uchwały rady gminy w sprawie przystąpienia do sporządzenia lokalnego aktu planowania przestrzennego.
Dla porównania w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym szczególne zasady nadzoru nie obejmują tzw. uchwał intencyjnych w sprawie przystąpienia do sporządzania studium bądź planu miejscowego. Nadzór nad tymi uchwałami podlega regulacji ogólnej, przewidzianej w ustawie o samorządzie gminnym.
Nadzór nad działalnością j.s.t. w sprawach planowania i zagospodarowania przestrzennego obejmuje przede wszystkim uchwały w sprawie konkretnego aktu planowania przestrzennego. Kompetencja nadzorcza dotyczy zarówno lokalnych aktów planowania przestrzennego (tj. studium rozwoju przestrzennego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo miejscowych przepisów urbanistycznych, sporządzanych i stanowionych przez organy gminy), jak i ponadlokalnych aktów planowania przestrzennego (tj. ramowego studium rozwoju przestrzennego obszaru funkcjonalnego albo obszaru związku międzygminnego, planu rozwoju przestrzennego województwa). Należy również zauważyć, że zgodnie z projektowaną regulacją, szczególne zasady nadzoru dotyczą nie tylko gminy, ale również innych jednostek samorządu terytorialnego w zakresie stanowionych przez nie aktów planowania przestrzennego. Wynika z tego, że zakres przedmiotowy szczególnego nadzoru nad planowaniem przestrzennym jest w świetle projektu Kodeksu szeroki. Nadzór nad działalnością j.s.t. w sprawach planowania i zagospodarowania przestrzennego obejmuje także uchwały w sprawie zmiany aktu planowania przestrzennego (zgodnie z projektowaną regulacją art. 149 § 1 k.u.b., zmiana lokalnego aktu planowania przestrzennego następuje w trybie właściwym dla jego sporządzenia) oraz uchwały w sprawie uchylenia planu miejscowego (zgodnie z projektowaną regulacją art. 126 § 2 k.u.b., przepisy o nadzorze nad działalnością planistyczną gminy w zakresie dotyczącym planu miejscowego stosuje się odpowiednio do uchwały w przedmiocie uchylenia planu miejscowego).
Nadzór zarówno nad uchwałami intencyjnymi w sprawie lokalnych aktów planowania przestrzennego oraz nad uchwałami w sprawie aktów planowania przestrzennego sprawuje wojewoda, który jest organem tzw. nadzoru bieżącego nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego. Projekt k.u.b. przewiduje dodatkowo właściwość regionalnej izby obrachunkowej do sprawowania nadzoru nad planem miejscowym.
Przesłanki stwierdzania nieważności przedstawionych uchwał organów samorządowych, są wzorowane na rozwiązaniach przyjętych w obowiązującej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Projekt przewiduje odrębną regulację stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy w przedmiocie przystąpienia do sporządzania lokalnego aktu planowania przestrzennego oraz uchwały w sprawie aktu planowania przestrzennego. Nieważność obu kategorii uchwał stwierdza się w przypadku: istotnego naruszenia zasad sporządzania uchwały; istotnego naruszenia trybu sporządzania uchwały; naruszenia właściwości organów. Dodatkowo projekt kodeksu egzemplifikuje istotne naruszenia zasad sporządzania nadzorowanej uchwały.
Istotne naruszenie zasad sporządzania uchwały rady gminy w przedmiocie przystąpienia do sporządzania lokalnego aktu planowania przestrzennego polega w szczególności na:
1) objęciu uchwałą obszaru niespełniającego wymogów, o których mowa w art. 80;
b) nieprzystąpienia do dostosowania struktury gruntowej mimo spełnienia przesłanek
z art. 85 § 5 lub art. 91 § 2;
c) sprzeczności uchwały z planem wykonania studium;
d) podjęciu uchwały z naruszeniem przepisów o wyłączeniu radnych.
W odniesieniu do istotnego naruszenia zasad sporządzania uchwały w sprawie aktu planowania przestrzennego ustawodawca ogranicza się wyłącznie do wskazania, że może polegać braku albo niekompletności uzasadnienia aktu.
Przykładowy katalog istotnych naruszeń zasad sporządzania uchwały organu samorządowego ma stanowić wskazówkę dla organów nadzorujących, które będą również brane pod uwagę przez sąd kontrolujący zgodność z prawem rozstrzygnięcia nadzorczego. Dobrze, że przykładowe wyliczenia istotnych naruszeń zasad sporządzania uchwały nie stanowią katalogu zamkniętego. Porównując jednak przesłanki stwierdzania nieważności obu kategorii nadzorowanych uchwał, należy stwierdzić, że projekt bardziej szczegółowo traktuje w tym zakresie uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia aktu planowania przestrzennego. Art. 232 pkt 1 projektu k.u.b. ogranicza się natomiast wyłącznie do wskazania, że istotne naruszenie zasad sporządzania uchwały w sprawie aktu planowania przestrzennego polega w szczególności na „braku albo niekompletności uzasadnienia aktu”. W praktyce problematyczne może być określenie zakresu niekompletności uzasadnienia uchwały, które prowadzi aż do nieważności tej uchwały. O ile brak uzasadnienia aktu planistycznego można potraktować za istotne naruszenia zasad sporządzania aktu, to wątpliwości budzi już przesłanka „niekompletności” uzasadnienia aktu planistycznego, która może stanowić zagrożenie nadużywania kompetencji nadzorczej. Jeżeli chodzi natomiast o istotne naruszenie trybu sporządzania i uchwalania aktu, to projekt również wyłącznie w odniesieniu do uchwały intencyjnej wskazuje przykład naruszenia, które stanowi nieprzedstawienie przez wójta wszystkich elementów wniosku o przystąpienie do sporządzania lokalnego aktu planowania przestrzennego.
Wśród przesłanek stwierdzenie nieważności aktu planowania przestrzennego, poza wymienionymi trzema kategoriami naruszeń, projekt przewiduje dodatkowo naruszenie zasad dotyczących finansowania aktu niezależnie od charakteru ich naruszenia (nie ma w tym zakresie wymogu „istotności”).
Należy zwrócić uwagę, że projekt k.u.b. – w zależności od przedmiotu nadzoru – odmiennie kwalifikuje naruszenie regulacji związanej z wyłączeniem radnych od udziału w głosowaniu nad uchwałą w sprawie planowania i zagospodarowania przestrzennego. W przypadku uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzania aktu planowania i zagospodarowania przestrzennego podjęcie uchwały „z naruszeniem przepisów o wyłączeniu radnych” zostało potraktowane jako istotne naruszenie zasad sporządzania aktu. W odniesieniu do uchwały w sprawę sporządzenia aktu planowania przestrzennego jest mowa o „braku wyłączenia radnego podlegającego wyłączeniu”, które stanowi odrębną, samoistną przesłankę stwierdzenia nieważności nadzorowanej uchwały. Po pierwsze, należy zauważyć, że zakres znaczeniowy „naruszenia przepisów o wyłączeniu radnych” jest szerszy od pojęcia „braku wyłączenia radnego podlegającego wyłączeniu”. Po drugie projekt odmiennie kwalifikuje bardzo zbliżone do siebie przesłanki. Po trzecie, wydaje się, że „naruszenie przepisów o wyłączeniu radnych”, a w tym „brak wyłączenia radnego podlegającego wyłączeniu” należy potraktować jako istotne naruszenie trybu sporządzania określonej uchwały, a nie zasad.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz
 |