GZM do końca roku ma wysłać do szefowej rządu apel ws. pilnego wydania aktów wykonawczych do wchodzącej w życie od 1 stycznia 2016 r. ustawy o związkach metropolitalnych. Miasta-członkowie Związku też do stycznia mają zdecydować o obszarze przyszłego związku metropolitalnego.

Jak powiedziała PAP po zakończeniu spotkań organów GZM jego przewodnicząca prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik, ponieważ ustawa „jest mocno niedoskonała, jest oczywiście mnóstwo wątpliwości i uwag”. „Niezależnie od nich jednak wola prezydentów (miast GZM – PAP) jest taka, aby rozpocząć działania” - wskazała Mańka-Szulik.

Wobec tych wątpliwości już wcześniej GZM odwołał się do rad zespołu konsultacyjnego mającego służyć wskazówkami m.in., w jaki sposób tworzyć metropolię, aby mogła powstać możliwie szybko, była zgodna z prawem i jednocześnie funkcjonalna.

Na czele zespołu stoi współtwórca wcześniejszego projektu wchodzącej w życie 1 stycznia ustawy, kierownik katedry prawa samorządu terytorialnego Uniwersytetu Śląskiego, prof. Bogdan Dolnicki. Jego członkiem jest również b. wojewoda śląski, zaangażowany we wcześniejsze prace nad projektami ustawy metropolitalnej prof. Tomasz Pietrzykowski – też z Uniwersytetu Śląskiego. Prawnikom pomagają pracownicy biura GZM.

Ponieważ nie ma jeszcze aktów wykonawczych do ustawy, GZM – zgodnie z sugestią ekspertów - jeszcze przed końcem roku ma wystąpić do Prezesa Rady Ministrów o pilne wydanie wymienionego w ustawie rozporządzenia ws. określenia trybu postępowania w sprawie złożenia wniosku, zakresu składanych dokumentów oraz określenia terminarza prac. Zespół konsultacyjny ma też przygotować rozwiązania postulowane pod kątem aktów wykonawczych do ustawy.

Samorządowcy z miast GZM chcieliby, aby ich przyszły związek metropolitalny mógł zacząć działać od 1 stycznia 2017 r. „Naszymi największymi przeciwnikami są czas i jakość tej ustawy, nad którą wszyscy będziemy musieli intensywnie pracować” - zaznaczyła Mańka-Szulik.

„Pamiętajmy o tym, że co najmniej 70 proc. rad miast i gmin położonych w obszarze metropolitalnym, musi wyrazić pozytywną opinię w tej sprawie. Konieczne są także konsultacje w miastach. Przed nami wiele pracy. Ważne, iż wspólnie ustaliliśmy dzisiaj, że to GZM będzie koordynował te działania” - powiedział cytowany w komunikacie GZM prezydent Katowic Marcin Krupa.

Według informacji służb prasowych GZM we wtorek członkom zgromadzenia Związku zaproponowano trzy warianty obszaru przyszłego związku metropolitalnego. Każdy z nich odnosi się do powiązań funkcjonalnych, transportowych, więzi gospodarczych i społecznych, a także planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Opracowane zostały również dane pokazujące powierzchnię, ludność a także wpływy z podatków dla poszczególnych wariantów.

Warianty te to: 14 gmin (miasta GZM: Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy oraz Zabrze), 23 gminy (obszar wyznaczony w strategii „Śląskie 2020+”) oraz 52 gminy (obsługiwane przez czterech działających w regionie operatorów komunikacji zbiorowej KZK GOP, PKM Jaworzno, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry).

W rekomendowanym przez zespół konsultacyjny drugim wariancie związek metropolitalny miałyby tworzyć, oprócz 14 miast GZM: Knurów, Tarnowskie Góry, Świerklaniec, Mikołów, Łaziska Górne, Bieruń, Będzin, Czeladź i Radzionków (być może także kolejne miasta).

Według prezydent Zabrza w najbliższym czasie zespół konsultacyjny ma przygotować materiały i dokumenty, które na razie zostaną rozesłane 14 miastom-członkom GZM. Chodzi m.in. o przygotowanie odpowiednich uchwał dla rad poszczególnych miast i wypracowanie pożądanego przez nie kształtu przyszłego związku metropolitalnego. Na styczniowe spotkanie GZM mają zostać zaproszeni przedstawiciele samorządów, które docelowo miałyby wejść w skład związku.

Przyjęta jeszcze przez poprzedni parlament i podpisana przez prezydenta 28 października br. ustawa umożliwia powoływanie przez Radę Ministrów (na wniosek zainteresowanych samorządów) związków metropolitalnych, czyli spójnych przestrzennie sfer oddziaływania miast, które są siedzibą wojewody lub sejmiku województwa. Metropolia powinna mieć silne powiązania funkcjonalne i charakteryzować się zaawansowanymi procesami urbanizacyjnymi. Musi być zamieszkała przez co najmniej 500 tys. mieszkańców

W skład związku metropolitalnego wchodzić mają: gminy położone w granicach obszaru metropolitalnego i powiaty, na obszarze których leży co najmniej jedna gmina położona w granicach obszaru metropolitalnego. Granice poszczególnych obszarów metropolitalnych ustala Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Związek metropolitalny ma wykonywać zadania publiczne w zakresie: kształtowania ładu przestrzennego, rozwoju obszaru związku, publicznego transportu zbiorowego na obszarze związku; współdziałania w ustalania przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku oraz promocji związku.

Wśród źródeł dochodów związków metropolitalnych mają się znaleźć się m.in.: 5-procentowy udział w podatku PIT osób zamieszkałych na obszarze metropolii, składki gmin wchodzących w skład związku, dochody uzyskiwane przez metropolitalne jednostki budżetowe i wpłaty od metropolitalnych zakładów budżetowych, dotacje z budżetu państwa oraz dotacje z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

„Ustawa to długo oczekiwany przez gminy dokument. Teraz zobaczymy, czy potrafimy współpracować, porozumiewać się i korzystać z jej owoców. Ustawa otwiera drzwi do dodatkowych pieniędzy dla miast wchodzących w skład metropolii” - przypomniał cytowany w komunikacie GZM przewodniczący zgromadzenia Związku prezydent Chorzowa Andrzej Kotala.

Zgodnie z ustawą rozporządzenie Rady Ministrów ustalające granice obszarów metropolitalnych i tworzące na ich terenie związki metropolitalne jest wydawane nie później niż 30 kwietnia. Związek metropolitalny jest tworzony z dniem 1 lipca, z tym że uzyskiwanie dochodów i realizację zadań związek metropolitalny rozpoczyna 1 stycznia roku następnego.

W przypadku tworzenia związku metropolitalnego Prezes Rady Ministrów, na wniosek wojewody wyznacza pełnomocnika do spraw utworzenia związku metropolitalnego. Przedstawiciele GZM przypomnieli we wtorek, że w ub. tygodniu wojewodą śląskim został Jarosław Wieczorek, b. gliwicki radny i b. członek zarządu GZM, który brał czynny udział w konsultacjach ustawy o związkach metropolitalnych. (PAP)