Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa gminy miejskiej  przeciwko czterem osobom o eksmisję, po rozpoznaniu skargi nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego uchylił zaskarżony prawomocny wyrok.

Czytaj:  RPO: W mieszkaniach służbowych nie ma ochrony przed eksmisją na bruk>>

Uchylenie dotyczyło tylko jednej osoby - M. T. Przekazał następnie w tym zakresie sprawę sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Nakaz opuszczenia lokalu

Sąd rejonowy nakazał pozwanym czterem członkom rodziny T., aby opuścili i opróżnili ze swoich rzeczy lokal mieszkalny. Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwanym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego z zasobów gminy. Sąd rejonowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, że skoro pozwani utracili tytuł prawny do zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym i nie posiadają jakiegokolwiek skutecznego uprawnienia do władania tym lokalem, to orzeczenie ich eksmisji jest uzasadnione. Równocześnie uznał, że nie przysługuje pozwanym uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego zgodnie z przepisem art. 14 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Ich sytuacja finansowa jest stosunkowo dobra bowiem wszyscy uzyskują regularne dochody, nie poszukują pracy i nie korzystają z pomocy opieki społecznej.

Od wyroku apelację złożył pozwany S. T., jednakże wobec nieuzupełnienia braków formalnych została ona odrzucona i wyrok uprawomocnił się.

Skarga nadzwyczajna Prokuratora Generalnego

Od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego z 24 listopada 2006 r., skargę nadzwyczajną złożył Prokurator Generalny.

Prokurator Generalny zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

  1.  naruszenie zasad, wolności i praw człowieka i obywatela, określonych w art. 30 i 75 ust. 1 Konstytucji takich jak: prawo do godności i ochrony prawa do mieszkania, poprzez brak orzeczenia o prawie do lokalu socjalnego w sytuacji, gdy w chwili orzekania M. T. miała przyznaną decyzją Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia
  2. . naruszenie w sposób rażący prawa, t.j. ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, polegające na orzeczeniu o eksmisji i że nie przysługuje lokatorom prawo do lokalu socjalnego bez zbadania z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania takiego lokalu.

 W uzasadnieniu skargi, Prokurator Generalny podniósł, że ustawa z 2001 r. o ochronie praw lokatorów w art. 14 nakładała na sąd obowiązek orzeczenia z urzędu o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, bądź o braku takiego uprawnienia, przez osobę w stosunku do której uwzględniono żądanie opróżnienia lokalu. Dodatkowo ustawa wymagała, by sąd z urzędu badał, czy zachodzą przesłanki do orzeczenia prawa do lokalu socjalnego.

Ugoda z gminą

W dniu 20 marca 2008 r. pozwani zawarli ugodę z gminą dotyczącą rozłożenia na raty kwoty zaległego czynszu, która w ratach została ostatecznie zapłacona.

Sąd rejonowy odrzucił skargę pozwanych o wznowienie postępowania wskazując, że pozwani uchybili trzymiesięcznemu terminowi do wniesienia skargi.

Prokurator Generalny poinformował, że gmina nie dokonała eksmisji pozwanych z mieszkania

Uwzględnienie skargi częściowe

Sąd Najwyższy zauważył, że sąd I instancji pominął okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego. Oddalił wcześniej wnioski dowodowe powódki. Analiza materiałów postępowania sądowego oraz akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazują na niepełnosprawność M. T. i jej uprawnienie do pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Jak podkreślił sędzia sprawozdawca Paweł Czubik, sąd orzekający był więc zobowiązany do zweryfikowania, czy M. T. i pozostali pozwani wypełniają przesłanki określone w art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów. Istnienie okoliczności uprawniających do otrzymania lokalu socjalnego sąd był obowiązany badać z urzędu w stosunku do każdego z pozwanych.

Potem dopiero określić (w razie wypełniania tych okoliczności i jednocześnie pomimo ich występowania), czy osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu. To uzasadniałoby nieprzyznanie prawa do lokalu socjalnego (wg. obecnie obowiązujących przepisów nieprzyznania: uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu).

Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uchylenia orzeczenia w stosunku do N. T. i K. T., co do których skarżący, nie wykazał rażącego naruszenia prawa. Wręcz przeciwnie, zdaniem Sądu Najwyższego w toku postępowania zakończonego zaskarżonym wyrokiem sąd rejonowy prawidłowo ocenił sytuację tych lokatorów, przyjmując także prawidłowe dowody z dokumentów odnoszących się do nieposiadania przez nich statusu osób bezrobotnych.

Prawo do zawarcia umowy

Tym samym, zaskarżone orzeczenie w sposób rażący narusza prawo i powinno zostać uchylone dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej jedynie w stosunku do M. T. Rozpoznając ponownie sprawę zgodnie z obowiązującymi normami prawa, sąd dokładnie zbada sytuację pozwanych lokatorów ustalając prawidłowo czy i ewentualnie komu przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu.

Sygn. akt I NSNc 159/20, wyrok z 5 maja 2021 r.