Górnośląski Związek Metropolitalny powstał w 2007 r. jako forma dobrowolnej współpracy miast na prawach powiatu tworzących konurbację katowicką (pod późniejszym wspólnym szyldem Metropolia Silesia). Powołanie GZM miało służyć przede wszystkim wspólnej realizacji projektów o zasięgu metropolitalnym, wobec braku ustawy aglomeracyjnej. Organizacja ta zabiegała równocześnie o stworzenie prawnych podstaw dla powstania metropolii.

Ostatecznie ustawę o związku metropolitalnym w woj. śląskim prezydent Andrzej Duda podpisał w Katowicach 4 kwietnia br. Realizując jej założenia w czwartek premier Beata Szydło podpisała rozporządzenie Rady Ministrów ws. utworzenia w woj. śląskim związku metropolitalnego pod nazwą Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Powstająca metropolia zrzeszy 41 tamtejszych samorządów.

Proces jej przygotowywania i tworzenia wspierał dotąd GZM. W czwartek przewodnicząca GZM, prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik poinformowała, że organizacja ta nadal będzie jeszcze pomagała w tworzeniu metropolii (m.in. w ciągu dwóch miesięcy od 1 lipca br., powinno odbyć się pierwsze zgromadzenie nowego związku metropolitalnego, które powinno przyjąć jego statut i wybrać władze; powinny też powstać budżet i strategia).

Również w czwartek dyrektor biura GZM Wojciech Skrzypek przekazał PAP, że 23 czerwca zgromadzenie dotychczasowego związku podjęło uchwałę o jego likwidacji.

„Do końca roku będziemy likwidowali swoją działalność. Ponieważ nie ma miejsca dla dwóch tego typu instytucji pomysł jest taki, żeby w sierpniu br. zgromadzenie GZM przyjęło uchwałę o przeniesieniu całej aktywności do powstającego związku metropolitalnego. Żeby nastąpiło to z datą 1 stycznia 2018 r., potrzebna jest jeszcze zgoda nowego związku” - wyjaśnił Skrzypek.

„Wtedy, po formalnym zakończeniu procesu likwidacji, nastąpiłoby przekazanie tego, co zostało, do związku metropolitalnego. Kwestia jest tylko, czy ta likwidacja nastąpi właśnie poprzez przeniesienie aktywności do nowego związku, czy będzie to likwidacja, gdzie wszystkie zadania, pieniądze, które pozostaną, zostaną rozdzielone między członków GZM” - wyjaśnił dyrektor biura GZM.

Zgodnie z artykułem 13. ustawy związek metropolitalny może wyrazić zgodę, aby GZM, w drodze uchwały zgromadzenia, przeniósł na nowy związek z dniem 1 stycznia 2018 r. wszelkie swoje prawa i obowiązki.

Samorządowcy powołali przed ponad dekadą GZM uznając, że wobec utrzymującego się braku rozwiązania prawnego, które ułatwiałoby współpracę położonych blisko siebie miast, jedyną możliwą formą metropolizacji konurbacji katowickiej jest powołanie dobrowolnego związku międzygminnego – na gruncie istniejących przepisów.

Wśród celów tak skonstruowanego GZM wymieniono wspólne planowanie rozwoju współtworzących go miast oraz łączenie sił w staraniach o środki na inwestycje.

W regionalnej prasie z czasem pojawiły się jednak opinie, że GZM nie spełnił pokładanych w nim nadziei – ze względu m.in. na niewystarczające otoczenie prawne, ale też partykularne interesy miast. Niektórzy samorządowcy sceptycznie odnosili się do członkostwa w organizacji, która nie miała realnych możliwości działania na dużą skalę. Roczny jej budżet wynosił ok. 4 mln zł - po 2 zł od każdego mieszkańca miast tworzących GZM.

Ostatecznie najbardziej znaną inicjatywą GZM stał największy w kraju grupowy przetarg na zakup energii elektrycznej dla samorządów i ich instytucji. Związek wypracował też np. dokumentację związaną z polityką rowerową, o którą opierają się teraz w swoich działaniach w tym zakresie m.in. władze województwa.

W miastach nadal jeszcze tworzących GZM mieszka ok. 2 mln ludzi. Członkami organizacji są obecnie: Bytom, Chorzów, Gliwice, Dąbrowa Górnicza, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy i Zabrze. W poprzednich latach Związek opuściło Jaworzno (obecnie znajduje się także poza powstającą metropolią).

Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię utworzy 41 miast i gmin centralnej części woj. śląskiego, o łącznej powierzchni 2553 km kw, zamieszkałych łącznie przez blisko 2,3 mln osób.

Zgodnie z założeniami ustawy metropolia ma wykonywać zadania publiczne w zakresie m.in.: właśnie kształtowania ładu przestrzennego, rozwoju społecznego i gospodarczego, a także planowania, koordynacji, integracji oraz rozwoju publicznego transportu zbiorowego.(PAP)

mtb/ par/