Luty był dobrym miesiącem dla Funduszy Europejskich, zwłaszcza tych z nowej perspektywy na lata 2021 - 2027. Właśnie 8 lutego, premier Morawiecki oficjalnie zainaugurował kolejny okres programowania. 7 województw (kujawsko-pomorskie, lubelskie, łódzkie, małopolskie, opolskie, śląskie i podkarpackie) już podało oficjalne harmonogramy, a w 3 pozostałych (dolnośląskie, pomorskie, wielkopolskie) mamy projekty, plany ramowe czy informacje z prezentacji inaugurujących o planowanych na ten rok działaniach. W wielu regionach natomiast, takich jak m.in. na Podkarpaciu, Warmii i Mazurach czy województwie Lubuskim odbyły się już oficjalne spotkania otwierające programy regionalne. Kiedy zatem po tych wszystkich oficjalnych wydarzeniach będziemy mogli zacząć wdrażać nasze pomysły na projekty w życie?
Sprawdź w LEX: Nadużycia finansowe w projektach współfinansowanych z funduszy unijnych >>
Harmonogramy na cały okres programowania
Aktualnie prace przeniosły się do Instytucji Pośredniczących, które w ciągu 6 miesięcy od zatwierdzenia programów operacyjnych muszą opublikować harmonogramy naborów. Tutaj pojawia się pierwsza istotna zmiana. Z rocznych harmonogramów naborów, które obowiązywały w poprzedniej perspektywie, otrzymamy harmonogramy na cały okres programowania ze zróżnicowaną szczegółowością informacji, gdzie na najbliższe 12 miesięcy będzie przedstawiony plan z podanymi dziennymi terminami naborów oraz alokacjami, a na pozostały okres z kwartalnymi terminami naborów i alokacjami.
Czytaj w LEX: Ewidencja księgowa środków związanych z realizacją projektów współfinansowanych z funduszy unijnych >>>
Programy krajowe z opublikowanymi harmonogramami:
- Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich
- Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko
- Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki
- Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej
- Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego
Poza harmonogramami trwają intensywne prace nad Szczegółowymi Opisami Priorytetów, które doprecyzowują zapisy programów oraz powoływane są Komitety Monitorujące do zadań których należy m.in. rozpatrywanie i zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów. W każdym tygodniu na oficjalnych stronach Instytucji Pośredniczących (IP) możemy znaleźć nowe informacje. Te wszystkie przybliżają nas do pierwszych konkursów, które w ramach programów krajowych już zostają ogłaszane, a w ramach niektórych programów regionalnych mają ruszyć na przełomie marca i kwietnia.
Warto się przygotować na pozyskiwanie środków
Warto zatem rozpocząć analizę swoich potrzeb, zapoznać się z dostępnymi dokumentami i zaplanować działania. To jest ostatni gwizdek, aby rozpocząć pracę nad przygotowaniem dokumentów strategicznych dla gminy bądź powiatu.
- Możliwość aplikowania o wsparcie projektów rewitalizacyjnych jest uwarunkowana posiadaniem Gminnego Programu Rewitalizacji (GPR). Konieczna przed składaniem wniosku będzie akceptacja GPR przez Instytucję Zarządzającą danym programem operacyjnym. W województwie opolskim w ramach opublikowanego harmonogramu naborów już zaplanowano pierwsze konkursy w ramach rewitalizacji na I kwartał 2024 roku, co daje niewiele czasu na przygotowanie i zatwierdzenie GPR biorąc pod uwagę czasochłonność opracowania tego dokumentu - przypomina Irma Kuznetsova Dyrektorka Działu Strategii i Rozwoju Lokalnego Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju.
Kata Ryszard: Poziom oraz struktura wydatków inwestycyjnych gmin w Polsce a ich dochody podatkowe i majątkowe >>>
Kilka istotnych zmian w rozliczaniu
W ramach najbliższych kilku lat, które będziemy mieli na realizację projektów finansowanych z nowej perspektywy na lata 2021-2027, czeka nas jeszcze kilka zmian. Istotną dla realizatorów projektów jest podniesienie kwoty dofinansowania od której będą one rozliczane w sposób uproszczony tj. kwotami ryczałtowymi (na podstawie dokumentacji potwierdzającej realizację wskaźników, a nie dokumentacji finansowej). W latach 2014-2020 projekty rozliczane kwotami ryczałtowymi nie mogły przekroczyć 100 tys. euro dofinansowania, a aktualnie nie będą mogły przekroczyć 200 tys. euro dofinansowania.
Czytaj w LEX: Wniosek o udzielenie dofinansowania z funduszy europejskich jako informacja publiczna >>>
Przy wydatkowaniu środków warto pamiętać o jeszcze jednej istotnej zmianie, czyli zasadzie n+2. Powoduje ona, że mamy jeszcze mniej czasu na realizację projektów i to nie tylko z uwagi na opóźnienia, ale również z uwagi na czas realizacji projektów, który mamy tylko do końca 2029 roku. W porównaniu do obecnej perspektywy o 1 rok mniej (zasada n+2 odnosi się do okresu programowania Unii Europejskiej i określa dodatkowy okres na realizację i rozliczanie projektów). Czasu na rozdysponowanie środków unijnych w najbliższych latach będziemy mieli dużo mniej, ponieważ pierwsze konkursy ruszą w porównaniu do poprzedniej perspektywy z prawie rocznym opóźnieniem. Ponadto projekty będą musiały zostać zrealizowane do końca 2029 roku, co realnie daje nam 4,5 roku na składanie wniosków i dodatkowe 2 na realizację. Pozytywną informacją jest to, że wiele dobrych praktyk z poprzedniej perspektywy jak i samych zakresów wsparcia, na które będzie można pozyskać dotacje będzie kontynuowane. Warto natomiast przygotować się na intensywny czas wnioskowania poprzez analizę dostępnych już dokumentów.
Czytaj w LEX: Jakość planowania budżetu w jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce >>>
Niektóre gminy pozyskały mniej niż 100 zł na mieszkańca
Wielkopolska Akademii Nauki i Rozwoju, która współpracuje z samorządami w kontekście między innymi pozyskiwania środków UE, podsumowała minioną perspektywę unijną. Eksperci przeanalizowali również dane GUS aby sprawdzić, jaka jest skuteczność Jednostek Samorządów Terytorialnych w pozyskiwaniu dotacji unijnych. Na tej podstawie opracowali Ogólnopolski Ranking Dotacji przedstawiający wartości pozyskanych dotacji unijnych w miastach i gminach do końca 2021 r
Rekordzistami w sumach pozyskanych dotacji są oczywiście największe miasta takie jak Warszawa (5,5 mld zł), Łódź (1,8 mld zł) czy Gdańsk (1,5 mld zł). Uczciwsze wydaje się porównanie kwot pozyskanych na 1 mieszkańca, gdzie przodują mniejsze samorządy, takie jak:
- Świnoujście (16 tys. zł/mieszkańca),
- Krynica Morska (15 tys. zł/mieszkańca)
- Dziwnów (12 tys. zł/mieszkańca).
- Powyższe wyniki bardzo cieszą, ponieważ pokazują jak wiele funduszy europejskich zostało przeznaczonych na ważne dla społeczności lokalnej działania. Tym bardziej martwi fakt, że aż 223 samorządy w latach 2014-2021 pozyskało mniej niż 500 zł na 1 mieszkańca, a 6 z nich nawet mniej niż 100zł na mieszkańca. Powyższe pokazuje jak wiele różnic pomiędzy regionami jeszcze mamy do zniwelowania – komentuje Krzysztof Kucz, wiceprezes Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju.
Autor Robert Sobkowiak, jest dyrektorem Działu Pozyskiwania Funduszy Europejskich i Krajowych w Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
