Czy gmina może dokonywać dopłat do spółki "Miejskie Wodociągi i Kanalizacji sp. z o.o." z przeznaczeniem na finansowanie inwestycji, jeżeli spółka ta przyjęła na własność majątek wodno-kanalizacyjny od gminy w celu prowadzenia inwestycji przez Zintegrowaną Gospodarkę Wodno-Ściekową z dofinansowaniem UE?

Czy w tej sprawie Rada Gminy może wyrazić zgodę na dofinansowanie przez gminę dopłat w formie pieniężnej w ratach rocznych np. od 2008 r. bez określenia końca takiego zdarzenia i w łącznej kwocie np. 19 mln zł?
 
Czy Rada może upoważnić wójta do składania niezbędnych oświadczeń woli związanych z realizacją dopłat?
 
Czy takie upoważnienie ma charakter "intencyjny" czy też jest to "zobowiązanie", którego skutkiem będzie wykazywanie w sprawozdaniu Rb-Z?

Odpowiedź

Gmina nie może dokonywać dopłat (podwyższenia wkładu) do spółki prawa handlowego wskazując konkretny cel np. przeznaczenie środków finansowych na sfinansowanie inwestycji z dofinansowaniem Unii Europejskiej. Rada Gminy nie może upoważnić wójta do składania niezbędnych oświadczeń woli związanych z realizacją dopłat.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych - wydatki budżetów jednostek samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach. Przepis ten w sposób wyraźny i jednoznaczny wskazuje na ścisłe powiązanie wydatku budżetowego z finansowaniem zadania publicznego tylko i wyłącznie takiego, które zostało określone w odrębnym przepisie. Zatem legalność wydatku budżetowego musi zostać oceniana poprzez pryzmat określonych przepisami prawa zadań publicznych.

Zakres działania gminy obejmuje wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych na mocy art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym zalicza się sprawy dotyczące:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działalnia i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażaniaprogramów pobudzania aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.) ;
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ).

Na mocy art. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236 z późn. zm.) - dalej u.g.k. - gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach: samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępować do takich spółek. Na mocy art. 12 u.g.k. do wnoszenia wkładów oraz obejmowania udziałów i akcji stosuje się przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), z zastrzeżeniem przepisów ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie województwa oraz o komercjalizacji i prywatyzacji. Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym  do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy przekraczających zakres zwykłego zarządu, co obejmuje również tworzenie i przystępowanie do spółek, określanie zasad wnoszenia, cofanie i zbywanie udziałów akcji przez zarząd. Nieruchomości i rzeczy ruchome są podstawowym składnikiem mienia komunalnego, które powinno służyć realizacji zadań publicznych, które gmina wykonuje w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty.

Warto pamiętać, iż wszelkie wydatki dokonywane przez finansowane przez jednostki samorządu terytorialnego są wydatkami publicznymi. Na mocy art. 44 ust. 3 ustawy o finansach publicznych , wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy, oszczędny z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z przekazanych nakładów. Muszą być ponoszone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.) .

Ponadto wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego stanowią między innymi wydatki majątkowe, do których zalicza się wydatki na:
1) inwestycje i zakupy inwestycyjne;
2) zakup i objęcie akcji;
3) wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego.

Wobec powyższego gmina nie może dokonywać dopłat (podwyższenia wkładu) do spółki prawa handlowego wskazując konkretny cel np. przeznaczenie środków finansowych na sfinansowanie inwestycji z dofinansowaniem Unii Europejskiej.

Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego Księgowego Administracja

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.)
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.)