Pytanie użytkownika LEX:

Czy jeżeli rada gminy na wniosek dyrektora szkoły przyzna dodatkowo, od 1.09.2025 r., 1 godzinę na naukę religii tygodniowo na każdy oddział, na podstawie par. 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, stanie się ona obowiązkowa dla wszystkich uczniów danego oddziału, zgodnie z zapisem w par. 3 ust. 2 cyt. rozporządzenia? 

Czy w ogóle rada gminy może zwiększyć wymiar religii w szkołach publicznych?

 

ODPOWIEDŹ

Powołany przepis nie ma zastosowania do zajęć z religii

Rada gminy nie może w ważny sposób zwiększyć wymiaru zajęć z religii w szkołach. Jednostka samorządu terytorialnego działa na podstawie i w granicach prawa, w tym na podstawie upoważnień zawartych w ustawie, m.in. zgodnie z art. 7 i art. 94 Konstytucji. Podjęcie uchwały rady gminy bez upoważnienia udzielonego przez prawodawcę w konkretnym przepisie skutkuje jej nieważnością - art. 91 ust. 1 ustawy z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym.

Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z 07.09.1991 r. o systemie oświaty - dalej u.s.o., publiczne przedszkola i szkoły podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadpodstawowe na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie. Organ prowadzący nie może więc podejmować uchwał zmierzających do zobowiązania uczniów do uczestniczenia w zajęciach religii.

 

O wymiarze zajęć z religii decyduje Minister Edukacji

Ponadto o wymiarze zajęć z religii decyduje Minister Edukacji, a w tym zakresie w art. 12 u.s.o. nie zostało zawarte upoważnienie dla organu prowadzącego do decydowania o tygodniowej liczbie godzin tych zajęć. 

Zgodnie z art. 12 ust. 2 u.s.o., minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami m.in. Kościoła Katolickiego określa, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w art. 12 ust. 1 u.s.o. Według par. 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14.04.1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach - dalej r.w.s.o.n.r., nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo.

 

Zmiany od 1 września 2025 roku

Od 1.09.2025 r. nauka religii w przedszkolach będzie odbywała się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych tygodniowo, a w szkołach - w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo. Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. 

Jednocześnie akt r.w.s.o.n.r. ani rozporządzenie Ministra Edukacji z 17.01.2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach nie upoważniają organu prowadzącego do zwiększenia liczby godzin zajęć z religii. Nie wynika ono m.in. także z par. 2 ust. 4 r.w.s.o.n.r., który uprawnia organ prowadzący w szczególnie uzasadnionych przypadkach, w ramach posiadanych środków, do dobrowolnego - na wniosek kościoła lub związku wyznaniowego - zorganizowania nauczania religii danego wyznania w sposób odmienny niż określony w par. 2 ust. 1-3a r.w.s.o.n.r., a odstępstwa mogą dotyczyć liczby uczniów w oddziale, w grupie międzyoddziałowej lub grupie międzyklasowej.

 

Odrębne rodzaje zajęć

Na podstawie par. 2 ust. 4 pkt 1 i pkt 5 rozporządzenia Ministra Edukacji z 20.05.2024 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół - dalej r.r.p.n., ramowy plan nauczania obejmuje m.in. odrębne rodzaje zajęć: z religii lub etyki, realizowane zgodnie z przepisami aktu r.w.s.o.n.r. (czyli według wymiaru wynikającego z par. 8 ust. 1 r.w.s.o.n.r.) oraz dodatkowe zajęcia edukacyjne, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe - dalej p.o., zajęcia języka migowego oraz naukę geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa. Zajęcia z religii są wymienione w art. 109 ust. 2 p.o.

 

Według par. 3 ust. 1 r.r.p.n., organ prowadzący szkołę, na wniosek dyrektora szkoły, może dodatkowo przyznać nie więcej niż 3 godziny tygodniowo dla każdego oddziału (grupy międzyoddziałowej lub grupy międzyklasowej) w danym roku szkolnym na realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych, czyli na realizację zajęć wymienionych w par. 2 ust. 4 pkt 5 r.r.p.n. i art. 109 ust. 1 pkt 2 p.o., do których należą zajęcia z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęcia, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania. W przypadku wprowadzenia do rozkładu zajęć dodatkowych zajęć edukacyjnych, udział uczniów w tych zajęciach jest obowiązkowy (par. 3 ust. 2 r.r.p.n.); nie przewidziano natomiast dobrowolności uczestniczenia w takich zajęciach.

Przepis par. 3 ust. 1 r.r.p.n. nie odnosi się do zajęć religii, które są wymienione w par. 2 ust. 4 pkt 1 r.r.p.n., a więc nie stanowi podstawy prawnej zwiększenia zajęć z religii.

Do dodatkowych zajęć edukacyjnych w rozumieniu art. 109 ust. 1 pkt 2 p.o. oraz par. 2 ust. 4 pkt 5 r.r.p.n. nie mogą zostać wprowadzone ani przez szkołę, ani przez organ prowadzący zajęcia innego rodzaju - z religii (uregulowane w art. 109 ust. 2 p.o. i par. 2 ust. 4 pkt 1 r.r.p.n.), z powodu braku podstawy prawnej takiego postępowania (art. 7, art. 94 Konstytucji), zmierzania do wywołania skutku w postaci obowiązku uczestnictwa w tych zajęciach (par. 3 ust. 2 r.r.p.n.), co ponadto prowadziłoby do naruszenia zasady swobody wyznania (art. 53 ust. 1 Konstytucji) i dobrowolności uczestniczenia w zajęciach (art. 12 ust. 1 u.s.o.).

 

Więcej pytań i odpowiedzi znajdziesz w LEX:

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.