Zastępca prokuratora generalnego Robert Hernand zwrócił się do wszystkich prokuratorów regionalnych z prośbą o dokonanie analizy zgodności z prawem uchwał dotyczących opłat za usuwanie i przechowywania pojazdów.
W przypadku ujawnienia nieprawidłowości i ustalenia, że wysokość przyjętych stawek nie odzwierciedla rzeczywistych kosztów usuwania pojazdu, prokuratorzy mają obowiązek podjęcia działań zmierzających do zakwestionowania tych zapisów. W swoim piśmie prokurator Robert Hernand wskazuje, że w takich przypadkach zasadnym będzie skierowanie do sądów administracyjnych skarg z żądaniem stwierdzenia nieważności podjętych uchwał.
Samorządy nie mają podstawy prawnej
Zgodnie z art. 130a ust. 6 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, rada powiatu, biorąc pod uwagę konieczność sprawnej realizacji zadań polegających na usuwaniu pojazdów w przypadkach określonych w art. 130a ust. 1-2 Prawa o ruchu drogowym oraz koszty usuwania i przechowywania pojazdów na obszarze danego powiatu, ustala corocznie, w drodze uchwały, wysokość opłat i kosztów. Wysokość kosztów nie może być wyższa niż maksymalna kwota opłat za usunięcie pojazdu, o których mowa w art. 130a ust. 6a Prawa o ruchu drogowym.
Czytaj: WSA: trzeba ustalić czy koszty holowania rzeczywiście powstały
Maksymalne kwotowe stawki opłat w 2018 roku określa obwieszczenie Ministra Rozwoju i Finansów z 25 lipca 2017 roku w sprawie ogłoszenia obowiązujących w 2018 roku maksymalnych stawek opłat za usunięcie pojazdu z drogi i jego parkowanie na parkingu strzeżonym.
Rzeczywiste koszty są ważne
Pomimo takich zapisów ustawowych zdarzają się przypadki, że rady powiatu, przy podejmowaniu aktów prawa miejscowego w tym zakresie, nie kierują się rzeczywistymi kosztami usuwania i przechowywania pojazdów. Zawierają one umowy z przedsiębiorcami realizującymi usługi usuwania pojazdów, w których stawki za usunięcie pojazdu są określone na poziomie niższym niż ten, który wynika z podjętej w tym przedmiocie uchwały.
Na przykład maksymalna wysokość stawki kwotowej opłaty za usunięcie pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t na 2018 rok określona została w obwieszczeniu Ministra Rozwoju i Finansów na kwotę 486 złotych. Natomiast wynikający z uwarunkowań rynkowych realny koszt usługi określany w umowie z przedsiębiorcą jest niejednokrotnie o połowę niższy. W ten sposób różnica między stawką określoną w uchwale, a ceną usługi określoną w umowie z przedsiębiorcą, stanowi dochód do budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
Czytaj: Holowanie pojazdów - samorząd zarabia, czy traci
Ponadto organy jednostek samorządu terytorialnego uznają, że przyjęcie jedynie zgłoszenia dyspozycji usunięcia pojazdu przez firmę świadczącą usługi holownicze już generuje koszty.
Prawodawcy lokalni wykraczają tym samym poza zakres upoważnienia ustawowego określonego w art. 130a ust. 6 Prawa o ruchu drogowym. W przypadku stwierdzenia takich okoliczności, w ocenie Prokuratury Krajowej, zasadnym jest skierowanie przez prokuratora do sądów administracyjnych skarg z żądaniem stwierdzenia nieważności podjętych uchwał.
Stanowisko prokuratury potwierdza utrwalone orzecznictwo sądów.
Czytaj: WSA: Kierowca przestawił auto, więc nie zapłaci za wezwanie lawety
Prokuratura Regionalna we Wrocławiu w październiku 2018 roku skierowała do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu dwie kolejne skargi dotyczące uchwał Rad Powiatów podejmowanych w sprawie wysokości opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdu usuniętego z drogi oraz wysokości kosztów powstałych w razie odstąpienia od usunięcia pojazdu na 2018 rok.
Ponadto zaskarżono uchwałę Rady Powiatu w Jaworze z 30 listopada 2017 roku oraz uchwałę Rady Powiatu Wołowskiego z 30 listopada 2017 roku.
Nieważność uchwał
Zdaniem skarżącego prokuratora przyjęte przez Rady Powiatu stawki opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów były zbyt wysokie, oscylujące w górnych granicach stawek maksymalnych, ustalonych przez Ministra Finansów i nie uwzględniały, wbrew przepisom ustawy z 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym, rzeczywistych kosztów powyższych usług na terenie powiatu, które kształtowały się na niższym poziomie.
Prokurator powiedział, że Rada Powiatu, ustalając stawki opłat za usuniecie pojazdu oraz wysokość opłat za każdą dobę przechowywania pojazdu, zobowiązana jest uwzględnić konieczność zapewnienia sprawnej realizacji tego zadania. Ale także - musi usuwać pojazdy na obszarze danego powiatu. Podał, że jakkolwiek przepis zakreślił maksymalną wysokość opłat za realizację powyższego zadania, to nie oznacza to, że Rada Powiatu może w sposób automatyczny uchwalać wysokość opłat w wysokości maksymalnej lub oscylującej w tej granicy.
Prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności zakwestionowanych uchwał. W odniesieniu do uchwały Rady Powiatu w Jaworze prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności jej w części – w zakresie przyjętych stawek opłat za usuniecie pojazdu. Natomiast w odniesieniu do uchwały Rady Powiatu Wołowskiego prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności jej w całości.
Działania podjęte przez Prokuraturę Krajową
Działania podjęte przez Prokuraturę Regionalną we Wrocławiu są skutkiem analizy przepisów przeprowadzonej w Prokuraturze Krajowej. Z danych zebranych przez Departament Postępowania Sądowego Prokuratury Krajowej wynika, że w aktach prawa miejscowego dotyczących opłat za usuwanie i przechowywania pojazdów, rady powiatu nie kierują się rzeczywistymi kosztami. Jako przesłanki uzasadniające ustalenie wysokości opłat wskazują na konieczność zapewnienia dochodów jednostce samorządu terytorialnego, czy chęć zdyscyplinowania kierowców.