RPO: Będą zmiany w paszportach, to załatwcie sprawę dokumentów dla dzieci z zagranicznych związków osób jednej płci

Temat dnia

Krzysztof Sobczak

Administracja publiczna

Aktualności

Data dodania: 02.03.2021

Źródło: iStock

Urodzeni za granicą i tam mieszkający małoletni obywatele RP - których polscy rodzice są tej samej płci - nie mają możliwości uzyskania polskich dokumentów. Ponieważ jednak przygotowywane są zmiany w przepisach paszportowych, Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do rządu o załatwienie przy okazji także tej sprawy.

- Zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o uwzględnienie w toku prowadzonych prac legislacyjnych przedstawionych wyżej uwag i wypracowanie takich rozwiązań, które umożliwią uzyskiwanie polskich dokumentów tożsamości, w tym paszportów, także obywatelom polskim, w których zagranicznych aktach urodzenia wpisano jako rodziców osoby tej samej płci – napisał dr hab. Adam Bodnar do wiceszefa MSWiA Pawła Szefernakera. I poprosił o stanowisko w sprawie, zwłaszcza dlaczego przy ubieganiu się o paszport tymczasowy projekt zdaje się dopuszczać jako wystarczający odpis zagranicznego aktu urodzenia, ale nie przewiduje tego w przypadku ubiegania się o paszport stały.

Polskie władze nie uznają zagranicznych transkrypcji

Rzecznik przypomina, że obywatele polscy mieszkający za granicą skarżą się, że ich dzieci - w których zagranicznych aktach urodzenia figurują rodzice tej samej płci - nie mogą dostać polskiego dokumentu tożsamości ani potwierdzenia obywatelstwa polskiego czy numeru PESEL. Podstawą jest bowiem tzw. transkrypcja zagranicznego aktu - czyli jego wierne przepisanie do polskiego rejestru stanu cywilnego, tak by powstał polski akt urodzenia. Brak dokumentów podczas pobytu w Polsce może rodzić wiele problemów, np. dotyczących korzystania ze świadczeń medycznych.

Czytaj w LEX: Dane przesłaniające w akcie urodzenia dziecka w świetle najnowszego orzecznictwa NSA - potencjalne wyzwania i zmiany prawa >

Z uwagi na tzw. klauzulę porządku publicznego kierownicy Urzędów Stanu Cywilnego odmawiają transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia i wpisania dziecka do polskich ksiąg stanu cywilnego. Uniemożliwia to wydanie polskiego dokumentu tożsamości i nadania numeru PESEL. Sądy administracyjne podtrzymywały takie odmowy.

Czytaj w LEX: Odmowa transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodziców wskazano dwie kobiety. Glosa do uchwały NSA z dnia 2 grudnia 2019 r., II OPS 1/19 >

NSA przeciw, ale zachęca do nadania PESEL-a

RPO przypomina, że w jednej z takich spraw NSA w precedensowym wyroku z 10 października 2018 r. uznał (syg. II OSK 2552/16), że wobec obowiązku transkrypcji, aby obywatel RP mógł dostać dokument tożsamości, nie może być mowy o „klauzuli porządku publicznego”.

Czytaj w LEX: O nieporozumieniach dotyczących klauzuli porządku publicznego uregulowanej w art. 103 Prawa o aktach stanu cywilnego >

Czytaj: Czytaj też: NSA: Potwierdzenie obywatelstwa dziecka Polaka nie zależy od transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia>>

Jednak 2 grudnia 2019 r. NSA w składzie 7 sędziów wydał uchwałę, stwierdzającą że polskie prawo nie dopuszcza transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia, w którym jako rodzicami są osoby tej samej płci. Zarazem wskazał, że organy administracji powinny tak stosować przepisy, żeby wydawać polskie dokumenty i nadawać numer PESEL wyłącznie na podstawie zagranicznego aktu urodzenia. Ma on bowiem moc dowodową równą polskiemu aktowi. Jeśli urzędnicy i konsulowie będą odmawiać, można skarżyć takie działania w odrębnych postępowaniach administracyjnych – uznał NSA.

Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich domaga się, by rząd stworzył formalne podstawy dla takich decyzji.

Zobacz procedurę w LEX: Stosowanie zakazu opuszczania kraju >