Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt ustawy o cudzoziemcach.
Jak poinformowano po posiedzeniu rządu, nowy projekt ustawy o cudzoziemcach zawiera systemowe zmiany zgodne z kierunkami polskiej polityki migracyjnej. Proponuje wiele rozwiązań ułatwiających cudzoziemcom legalizację pobytu na terytorium naszego kraju oraz wprowadza przepisy zapobiegające sytuacjom delegalizowania pobytu cudzoziemców w Polsce.

W projekcie ustawy uporządkowano problematykę związaną z pobytem cudzoziemców oraz nadano przepisom większą przejrzystość. Na szczególną uwagę zasługuje dział regulujący kwestię zezwoleń na pobyt czasowy, który podzielono na część ogólną oraz podrozdziały regulujące poszczególne cele pobytu cudzoziemców w Polsce.

Uproszczono nazwy zezwoleń pobytowych: nazwa „zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony” została zastąpiona nazwą „zezwolenie na pobyt czasowy”, a nazwa „zezwolenie na osiedlenie się” nazwą „zezwolenie na pobyt stały”.

Nowe przepisy przewidują także przyspieszenie procedury udzielania wszystkich zezwoleń pobytowych. Zniesiono obowiązek posiadania przepustek marynarskich przez członków załóg cywilnych statków morskich.

Zmieniono przepisy dotyczące małego ruchu granicznego. W celu uwzględnienia postanowień rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z 13 czerwca 2002 r. ustanawiającego jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, wprowadzono obowiązek zamieszczania danych biometrycznych cudzoziemca w zezwoleniu na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.

Projekt przewiduje również liczne ułatwienia dla wszystkich cudzoziemców mieszkających w Polsce, bez względu na ich cel pobytu. Między innymi - wydłużenie z 2 do 3 lat maksymalnego okresu, na który cudzoziemcom będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy cudzoziemiec będzie mógł złożyć podczas swojego legalnego pobytu, w dogodnym dla siebie momencie, co ma zapobiec delegalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce.

Skrócone zostaną terminy oczekiwana na wydanie decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy. Termin przekazywania przez komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego informacji, czy wjazd i pobyt cudzoziemca na terytorium Polski może stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego będzie wynosił 21 dni. Wymóg ten nie obejmie małoletnich cudzoziemców, którzy nie ukończyli 16. roku życia.

Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec będzie składał osobiście, co jest związane z koniecznością pobrania odcisków linii papilarnych (będą zamieszczane na karcie pobytu). W związku z tym zrezygnowano również z - przewidzianej obecnie - możliwości składania wniosków za pośrednictwem konsula.

Nowością jest wprowadzenie przepisu, na podstawie którego cudzoziemiec przebywający w Polsce w celu wykonywania pracy będzie mógł ubiegać się - w ramach jednej procedury - o zezwolenie uprawniające zarówno do pracy, jak i do pobytu w naszym kraju. Oznacza to, że wydawane dotychczas dwa dokumenty zostaną zastąpione jednym. Usprawni to i skróci procedurę legalizacji pobytu cudzoziemców rozpoczynających w Polsce pracę.

Projekt nie przewiduje rezygnacji z procedury wydawania zezwoleń na pracę. Dopuszczalne będzie czasowe pozostawanie bez pracy, co nie będzie wiązało się z automatycznym cofnięciem zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Zmienią się także przepisy określające udzielanie zezwolenia na pobyt czasowy dla cudzoziemców zamierzających prowadzić działalność gospodarczą.

Cudzoziemiec, przebywający w Polsce w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, będzie mógł ubiegać się - w ramach jednej procedury - o zezwolenie uprawniające go zarówno do wykonywania pracy w utworzonej przez siebie spółce komandytowej, spółce komandytowo-akcyjnej, spółce z o.o., jak i do pobytu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Cudzoziemcom studiującym na polskich uczelniach zezwolenie na pobyt czasowy będzie przyznawane na okres 15 miesięcy (tj. 1 roku i 3 miesięcy). Cudzoziemcy, którzy kontynuują studia na kolejnym roku, zezwolenie na pobyt czasowy będą mogli uzyskać na okres do 2 lat, a nie jak do tej pory na rok. Przewidziano także możliwość udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy - na okres 1 roku - absolwentom polskich uczelni wyższych, poszukujących w Polsce pracy.

Uproszczone zostaną procedury legalizujące pobyt cudzoziemców - ofiar handlu ludźmi. Czas pobytu cudzoziemca w Polsce przeznaczony na odzyskanie sił i podjęcie dalszych osobistych decyzji będzie uznany za legalny przez okres ważności zaświadczenia wydanego przez właściwy organ, potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi. Zaświadczenie to będzie ważne 3 miesiące, a w przypadku małoletniego cudzoziemca 4 miesiące.

Projektowane przepisy wprowadzają również możliwość udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemcowi, którego pobyt w Polsce jest niezbędny z uwagi na konieczność poszanowania prawa do życia rodzinnego (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności) lub jego wyjazd z Polski naruszałby prawa dziecka (Konwencja o prawach dziecka) w stopniu zagrażającym rozwojowi psychofizycznemu, a osoby te nie mają możliwości zalegalizowania swojego pobytu w Polsce w innej formie.

Osoby ubiegające się o zezwolenie na pobyt stały oraz o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE będą musiały wykazać się znajomością języka polskiego, potwierdzoną urzędowo lub świadectwem ukończenia odpowiedniej szkoły.

Ponadto o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE będą mogli ubiegać się także cudzoziemcy objęci ochroną międzynarodową (status uchodźcy oraz ochrona uzupełniająca).

Projekt kompleksowo reguluje procedury zgłaszania utraty lub uszkodzenia posiadanego przez cudzoziemca dokumentu. Wprowadza również obowiązek zwrotu dokumentów w sytuacji uzyskania polskiego obywatelstwa, zgonu oraz cofnięcia lub wygaśnięcia posiadanego tytułu pobytowego. Wprowadzono nowy rodzaj dokumentu –„zgoda na pobyt tolerowany”.

W projekcie ustawy przewidziano nowe procedury dotyczące wydalania cudzoziemców z Polski. Obecnie wydawane decyzje w kwestii wydaleń zastąpi decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. Decyzje te będzie wydawała Straż Graniczna (komendant oddziału Straży Granicznej lub komendant placówki Straży Granicznej). Odwołania od ww. decyzji będą kierowane i rozpatrywane przez szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Nowością są przepisy regulujące udział przedstawicieli organizacji pozarządowej zajmującej się udzielaniem pomocy cudzoziemcom w działaniach związanych z przymusowym wykonaniem decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.

Zmieniono przepisy dotyczące udzielania cudzoziemcom zgody na pobyt tolerowany. Obecnie obowiązujące przesłanki udzielania cudzoziemcom zgody na pobyt tolerowany rozdzielono na trzy osobne formy:

- zgoda na pobyt ze względów humanitarnych,

- dwa nowe rodzaje zezwoleń na pobyt czasowy oraz

- dotychczasową zgodę na pobyt tolerowany.

Projekt ustawy o cudzoziemcach ogranicza stosowanie środka w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonych ośrodkach wobec osób małoletnich, pozbawionych opieki. Środek ten dotyczyć będzie tylko osób powyżej 15 roku życia.

Zaproponowano także wprowadzenie alternatywnych środków dla detencji w postaci obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do organu Straży Granicznej, wpłaty zabezpieczenia pieniężnego, przekazania dokumentu podróży do depozytu lub zamieszkiwania w wyznaczonym miejscu.

Doprecyzowano procedurę udostępniania danych z krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Dane z tego zbioru będą udostępniane uprawnionym podmiotom na wniosek złożony na formularzu, którego wzór zostanie określony w akcie wykonawczym.

Uregulowano również udostępnianie danych za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych w celu wprowadzenia procedur uwzględniających zasady bezpieczeństwa informacji w systemach informatycznych.

Uprawnienie do przeprowadzania kontroli podmiotów, które korzystają z dostępu do danych z krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych lub systemów teleinformatycznych będzie posiadał szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców.