O tych pracach  poinformował w piśmie skierowanym do RPO Marcin Warchoł, wiceminister sprawiedliwości.

Sprawa uregulowania kwestii związanych z biegłymi wraca od lat. Na przełomie 2018/2019 r. głośno było o propozycji, zgodnie z którą to dyrektor Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. Jana Sehna w Krakowie miałby powoływać i zawieszać biegłych, a także decydować, które instytucje naukowe lub specjalistyczne będą mogły wydawać opinie. Projekt krytykowali prawnicy i biegli. W tej sprawie ze środowiskiem biegłych spotykali się przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości. Później resort mówił o pracach analityczno-koncepcyjnych, a następnie tłumaczył się covidem. 

Sprawdź w LEX:

Kto może zostać biegłym w dziedzinie bhp? >

Czy ustanowienie urzędnika biegłym sądowym stanowi podstawę do odmowy udzielenia zgody na dodatkowe zatrudnienie? >

Sędziowie i biegli wielokrotnie wskazywali w rozmowach z Prawo.pl, że tych ostatnich jest za mało, przynajmniej w części specjalności, ich stawki są zbyt niskie, nie ma też kontroli nad listami biegłych, więc łatwo przeoczyć "czarne owce". Nie do końca wiadomo również kto, co i na jakiej podstawie potrafi. - Instytucja biegłych sądowych jest uregulowana na poziomie rozporządzenia, a nie ustawy. Obecne regulacje są zawarte w rozporządzeniu z 2005 roku i nie przystają do potrzeb. W szczególności na listach brakuje biegłych o wąskich specjalizacjach, co zmusza nas do szukania biegłych poza listą. To zaś przedłuża czas trwania postępowania sądowego. Mamy problem z brakiem możliwości weryfikacji wiedzy specjalistycznej u tych osób, które chcą być biegłymi. To z kolei przekłada się na jakość opinii - punktuje sędzia Katarzyna Wesołowska-Zbudniewek z Sądu Okręgowego w Łodzi. 

Sprawdź PROCEDURĘ w LEX: Przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego >>>

Czytaj: Opinia biegłego z rażącym błędem - na wynagrodzenie nie ma co liczyć>>

MS: Trwają prace analityczno-koncepcyjne

Teraz wiceminister Warchoł, w odpowiedzi przesłanej Rzecznikowi Praw Obywatelskich informuje, że w resorcie nadal kontynuowane są
prace analityczno-koncepcyjne, które mają na celu kompleksowe uregulowanie na poziomie ustawowym statusu biegłych sądowych, weryfikacji ich kompetencji, zasad i sposobów powoływania biegłych sądowych, określania, terminów wypłat i waloryzacji ich wynagrodzeń, a także organizacji nadzoru nad działalnością biegłych sądowych.

Czytaj w LEX: Kompetencje biegłych sądowych - narzędzia oceny, ocena narzędzi >>>

Odpowiadając na pytanie RPO "czy utworzenie podmiotów, takich jak Instytut Ekspertyz Medycznych oraz Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi przyczyniło się do poprawy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i skutecznej realizacji prawa konstytucyjnego do sądu” dodaje, że udało się uzyskać wyższy poziom terminowości i jakości wydawanych opinii, niż w przypadku biegłych sądowych wydających swoje opinie i ekspertyzy poza organizacją, koordynacją i nadzorem ww. Instytutów. 

Czytaj omówienie w LEX: Biegli sądowi nie są nieusuwalni >

- Miało to więc bezpośredni i pozytywny wpływ na usprawnienie prowadzenia toczących się postępowań przygotowawczych i sądowych. Dzięki zatrudnieniu przez ww. Instytuty specjalistów (ekspertów) z kilkudziesięciu dziedzin nauki oraz nawiązaniu przez te Instytuty współpracy z biegłymi z terenu całego kraju zaistniała możliwość opracowania opinii w zakresu każdej dyscypliny medycyny i ekonomii - wskazał.

Czytaj w LEX: Wynagrodzenia ławników i biegłych sądowych >>>

Wiceminister poinformował również, że niezależnie od powyższego Ministerstwo Sprawiedliwości kontynuuje prace legislacyjne mające umożliwić przetwarzanie określonych ustawowo danych biegłych (w tym wyszukiwanie on-line) w już istniejącym (Rejestrze Osób Biorących Udział w Postępowaniach Sądowych (ROBUS).

Czytaj w LEX: Możliwość udziału w sprawie sędziego (biegłego sądowego) w sytuacji gdy pozostaje on w stosunku pracy z jedną ze stron procesu - linia orzecznicza >>>

 

Ile biegłego w biegłym - obecnie nie do sprawdzenia

O tym, że zmiany są potrzebne, mówią też sami biegli. W ocenie Jacka Kudły, biegłego, eksperta z zakresu czynności-operacyjnych, uregulowana w ustawie powinna być m.in. procedura powoływania biegłych sądowych oraz kwestie weryfikacji ich wiedzy, w tym tej specjalistycznej.  - Nie ulega wątpliwości, że biegły powinien być autorytetem w swojej dziedzinie – nie powinien być anonimowy. Sąd nie ma czasu na rzetelną weryfikację osiągnięć biegłego - mówi. Zaznacza, że nie chodzi o żaden egzamin, ale przykładowo instytucja sprawdzająca dopuszczalność opiniowania przez danego biegłego powinna wziąć pod uwagę między innymi:

  • ile lat dana osoba zajmuje się określoną problematyką (dziedziną, zagadnieniem);
  • czy osoba ta publikuje, szkoli się i na bieżąco rozwija w swojej dziedzinie;
  • czy jest autorytetem w swojej dziedzinie, czyli np. jaki ma dorobek naukowy; 
  • czy posiada doświadczenie życiowe; 
  • czy zajmowała i argumentowała określone stanowiska naukowe w sposób publiczny. 

Czytaj też w LEX: Przychody biegłego jako przychody z działalności wykonywanej osobiście >

W jego ocenie trzeba też uregulować kwestie związane z ponownym ustanowieniem biegłego, czyli po zakończeniu przez niego 5 lat kadencji. Jak wskazuje, powinno się przy tym m.in. sprawdzać, z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych, jakie opinie w tym okresie sporządził dla: sądów, prokuratur czy kancelarii adwokackich i czy były one - co najmniej w stopniu dobrym - przydatne. 

Czytaj w LEX: Zmiany w dowodach z opinii biegłego >>>

- Dzisiaj w Polsce jest kilkadziesiąt tysięcy biegłych, z których wielu nie spełnia powyższych podstawowych kryteriów, które powinny zostać unormowane w ustawie. Powoduje to, że wiele opinii jest błędnych. Nie zafałszowanych tylko po prostu błędnych ze względu na brak określonej wiedzy biegłego. I z tym w mojej ocenie należy kategorycznie skończyć. Dzisiejsze unormowania prawne pozwalają na wydawanie opinii przez osoby dowolne i zupełnie nieznane w określonych środowiskach zajmujących się daną dziedziną. A przede wszystkim przez osoby nie posiadające wymaganej wiedzy w danej dziedzinie – podsumowuje Jacek Kudła.

Czytaj w LEX: Cechy jakościowe opinii sporządzanych przez biegłych sądowych oraz czynniki na nie oddziałujące >>>

- Ministerstwo Sprawiedliwości powinno wreszcie wziąć odpowiedzialność kwestie biegłych sądowych oraz przedstawić całościowe i spójne rozwiązania systemowe, gdyż kolejne cząstkowe nowelizacje stanowią zaprzeczeniu deklarowanej reformie wymiaru sprawiedliwości i w żaden sposób nie wpływają na skuteczność postępowania oraz pozytywnego postrzegania wymiaru sprawiedliwości, który ciągle boryka się kwestią sprawnego przeprowadzania dowodów z opinii biegłego - dodaje sędzia Zbigniew Miczek z Sądu Rejonowego w Tarnowie.

Czytaj: Sędzia Miczek: Kolejna nowelizacja przepisów procesowych nie rozwiązuje problemu biegłych>>

WZORY dokumentów w LEX:

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.