Jest to drugi ważny wyrok trybunału międzynarodowego, po orzeczeniu Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 6 lipca br. w sprawie zawieszenia w czynnościach służbowych sędziego Igora Tulei.
Czytaj też: ETPCz: W sprawie sędziego Tulei naruszono prawo do prywatności i rzetelnego procesu
TSUE orzekł 13 lipca br., że sąd, w składzie którego był zadający pytanie sędzia Igor Tuleya, miał prawo zignorować orzeczenie nielegalnej Izby, której niezawisłość nie jest zagwarantowana. Był uprawniony zadać pytanie, mimo uchwały o zawieszeniu. Natomiast organy odpowiedzialne za przydział spraw w sądzie powinny nie stosować uchwały Izby Dyscyplinarnej.
Czytaj w LEX: Zmiany w polskim sądownictwie przed TSUE i ETPC >
Prawo do niestosowania uchwały Izby
Inny skład sądu, w którym zasiadał sędzia Piotr Gąciarek nie powinien stosować uchwały Izby Dyscyplinarnej, czyli nie rozpoznawać sprawy odebranej sędziemu zawieszonemu i przydzielonej innemu sędziemu.
- To totalny upadek tzw. reformy sądownictwa przeprowadzanej przez obóz rządzący Prawa i Sprawiedliwości wraz z ministrem Ziobrą - komentuje wyrok Trybunału w Luksemburgu prof. Krystian Markiewicz, prezes IUSTITIA Stowarzyszenia Sędziów Polskich. - To kolejne zwycięstwo prawa nad bezprawiem. To zwycięstwo niezależnych sędziów - dodaje sędzia Krystian Markiewicz. Przypomina również, że tak samo nielegalna jak Izba Dyscyplinarna, jest Izba Kontroli i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, która będzie orzekać o ważności wyborów.
Czytaj w LEX: Laskowski Michał, Granice wolności wypowiedzi sędziego w warunkach kryzysu praworządności >
Innego zdania jest zastępca rzecznika prasowego Sądu Najwyższego Piotr Falkowski:
– Odnoszenie tego orzeczenia do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych jest przejawem myślenia życzeniowego. Wyrok TSUE zapadł w kontekście orzecznictwa zlikwidowanej przed rokiem Izby Dyscyplinarnej, przy czym Trybunał w swojej argumentacji odwołuje się do szczególnego statusu, jaki przysługiwał tej izbie i jej sędziom. Podobne uregulowania nigdy nie obejmowały Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, zatem nie można na nią rozszerzać ocen wyrażonych w związku z tą sprawą i Izbą Dyscyplinarną - twierdzi Falkowski.
Przekazanie spraw Tulei innym sędziom
Wyrok zapadł na kanwie uchwały Izby Dyscyplinarnej z 18 listopada 2020 r., w której zezwolono na pociągnięcie Igora Tulei, sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie, do odpowiedzialności karnej. Zawieszono go w czynnościach służbowych. Izba obniżyła także wynagrodzenie sędziego na czas trwania tego zawieszenia. W następstwie uchwały sprawy przydzielone sędziemu Tulei zostały przekazane innym składom orzekającym, z wyjątkiem sprawy karnej, w której wystąpiono z odesłaniem prejudycjalnym w sprawie C-615/20.
W sprawie C-615/20 jednoosobowy skład orzekający Sądu Okręgowego w Warszawie, w którym zasiada sędzia Tuleya, powziął wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności Izby Dyscyplinarnej1 i zwrócił się z pytaniem, czy prawo Unii stoi na przeszkodzie temu, by taki organ mógł uchylać immunitet przysługujący sędziom sądów powszechnych w sprawach karnych i zawieszać ich w czynnościach służbowych. Ponadto zapytał Trybunał Sprawiedliwości o to, czy prawo Unii – w szczególności zasady pierwszeństwa i lojalnej współpracy – stoi na przeszkodzie uznaniu uchwały za wiążącą, i czy w konsekwencji sędzia Tuleya jest uprawniony do dalszego prowadzenia toczącego się przed nim postępowania karnego.
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów i asesorów sądowych >
W sprawie C-671/20 sędzia, któremu przydzielono jedną ze spraw pierwotnie powierzonych sędziemu Tulei zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy prawo Unii wymaga, aby wstrzymał się on od dalszego rozpoznawania tej sprawy, nie uwzględniając uchwały Izby Dyscyplinarnej dotyczącej sędziego Tulei oraz czy właściwe krajowe organy sądowe są zobowiązane umożliwić temu sędziemu dalsze rozpoznawanie. tej sprawy
Polskie sądy muszą wyciągać konsekwencje
W wyroku z 13 lipca br. Trybunał przypomniał, że uchwała, o której mowa, została oparta na przepisach krajowych, które Trybunał uznał niedawno za sprzeczne z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej w zakresie, w jakim powierzały one Izbie Dyscyplinarnej, której niezawisłość i bezstronność nie były zagwarantowane, uprawnienia do orzekania w sprawach mających bezpośredni wpływ na status sędziów i pełnienie przez nich urzędu (takich jak sprawy o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej).
Ze względu na powagę, która przysługuje wyrokowi Trybunału stwierdzającemu uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, a także bezpośrednią skuteczność przywołanego przepisu oraz zasadę pierwszeństwa prawa Unii, sądy polskie są zobowiązane zapewnić poszanowanie tej regulacji oraz stwierdzenia dokonanego przez Trybunał i wyciągnąć wszelkie wynikające z tego konsekwencje, nawet w braku krajowych przepisów ustrojowych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
