RPO przypomina, że na potrzebę kompleksowego zreformowania systemu udzielania pomocy prawnej najuboższym obywatelom wskazywał już wielokrotnie w licznych wystąpieniach kierowanych do ministra sprawiedliwości w latach 2004-2009. - Niezbędność zapewnienia bezpłatnej pomocy prawnej wynika z wymogów prawnych statuowanych w Konstytucji RP, a także ze zobowiązań międzynarodowych – podkreśla prof. Irena Lipowicz. I zaznacza od razu, że obowiązujący w Polsce system pomocy prawnej z urzędu w sprawach cywilnych jest postrzegany jako drogi i nieefektywny.
Zdaniem RPO pomoc prawna dla najuboższych powinna obejmować także pozasądowe poradnictwo prawne. - W aktualnym stanie prawnym nie istnieje żadne systemowe rozwiązanie kwestii bezpłatnego poradnictwa prawnego w przypadku czynności pozasądowych. Tymczasem praktyka działania Biura Rzecznika Praw Obywatelskich od początku jego funkcjonowania wskazuje na ogromną potrzebę zapewnienia bezpłatnego poradnictwa prawnego w wielu sprawach, zanim trafią one na drogę sądową. Możliwość zaspokojenia wszystkich uzasadnionych społecznie potrzeb może stworzyć jedynie działający w oparciu o zasadę ciągłości system pomocy prawnej, gwarantujący niezamożnym obywatelom na terenie całego kraju realny dostęp do fachowej, nieodpłatnej porady prawnej w sytuacji, gdy wymaga tego potrzeba ochrony sfery prawnej danego podmiotu – czytamy w wystąpieniu.
Rzecznik praw obywatelskich zwraca się z prośbą o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych w celu stworzenia systemowej regulacji dotyczącej bezpłatnej pomocy prawnej, a w szczególności celem wprowadzenia do polskiego porządku prawnego realnych możliwości uzyskania pomocy prawnej przez najuboższych obywateli na etapie przedsądowym.