Zgodnie z uchwaloną w 23 lipca br. ustawą, w elektronicznym postępowaniu upominawczym wydatki ponosi Skarb Państwa (dodany art. 98b).
Ustawa wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 29 kwietnia 2020 r., sygn. P 19/16, na mocy którego art. 104a ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w zakresie, w jakim w elektronicznym postępowaniu upominawczym wyłącza możliwość uzyskania przez stronę pozwaną zwolnienia od kosztów sądowych, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji (art. 45 ust. 1: Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd; art. 77 ust. 2: Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw).
Czytaj: Senat proponuje zwolnienie z kosztów sądowych w e-postępowaniu>>
Ważne, gdy pozwany wnosi sprzeciw
Jak przypomnieli autorzy nowelizacji, rozpoznawanie spraw cywilnych w elektronicznym postępowaniu upominawczym nie jest obligatoryjne. W przypadku, gdy powód chce się ubiegać o zwolnienie od kosztów sądowych może wybrać, inny niż elektroniczne postępowanie upominawcze, tryb załatwienia sprawy cywilnej. Inaczej jest w przypadku pozwanego. Ustawodawca, wprowadzając regulację zakwestionowaną przez Trybunał Konstytucyjny w odniesieniu do pozwanego, założył, że w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozwany nie ponosi żadnych kosztów. Nie uwzględnia to jednak sytuacji, w której skuteczność sprzeciwu wymagałaby przeprowadzenia postępowania dowodowego na wniosek osoby pozwanej, niemogącej ponieść związanych z tym wydatków. W takim przypadku strona zostaje pozbawiona możliwości skutecznej obrony swoich praw.
Zobacz procedurę w LEX: Wszczęcie postępowania w elektronicznym postępowaniu upominawczym >
Przyjęte w ustawie z 23 lipca 2021 r. rozwiązanie, na mocy którego w elektronicznym postępowaniu upominawczym wydatki ponosi Skarb Państwa, realizując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, nie będzie angażowało zasobów wymiaru sprawiedliwości w ocenę, czy konkretny pozwany spełnia wymogi zwolnienia od kosztów sądowych. Pozwala ono zachować wyróżniającą elektroniczne postępowanie upominawcze szybkość rozpatrywania spraw. Zgodnie z przepisem przejściowym nową regulację stosuje się w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy.
Czytaj w LEX: Praktyczne aspekty doręczeń pism procesowych za pośrednictwem komornika sądowego oraz e-doręczeń w postępowaniu egzekucyjnym >
