Podczas przygotowań do rocznej inwentaryzacji (zamykającej działalność handlową) w spółce postanowiono spisać partię towarów - towary niechodliwe, zalegające w magazynie, głównie ze względu na nieaktualny termin ważności oraz utratę właściwości (zapach, konsystencja), a częściowo uszkodzone opakowania. Sporządzono protokół, towary zostały przekazane do likwidacji (faktury z firmy utylizacyjnej). Czy wartość spisanych towarów można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów? Jak je potraktować względem VAT - czy w ogóle należy odprowadzić VAT należny? A jeśli tak, to na jakiej podstawie (faktura wewnętrzna)? Czy też ewentualnie należałoby skorygować VAT naliczony przy zakupie towarów, co jest sporym problemem technicznym? Czy ma znaczenie fakt, że spółka od pewnego czasu wygasza działalność handlową, a być może zostanie całkowicie zlikwidowana?
W przypadku, gdy towary uległy zepsuciu, zniszczeniu, upłynął termin ich ważności itp. a podatnik sam - poprzez działanie, zaniechanie, brak staranności - nie przyczynił się do powstania takiej straty, wówczas może ona być kosztem podatkowym.
Likwidacja takich towarów nie podlega opodatkowaniu VAT i nie skutkuje koniecznością korekty odliczonego wcześniej podatku naliczonego. Zgodnie z wolą ustawodawcy wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., do podatkowych kosztów uzyskania przychodu zaliczane są te wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu, albo w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu, a które nie zostały wyłączone z puli kosztów przez ustawodawcę.
Zastrzec przy tym trzeba, że w żadnym z przepisów u.p.d.o.f. ustawodawca podatkowy nie wyłączył z puli kosztów wydatków poniesionych w związku z nabyciem towarów, materiałów, produktów itp. innych niż wyroby akcyzowe, które następnie - na skutek ich uszkodzenia, zepsucia czy upływu terminu ważności - nie mogą być skutecznie zbyte czy wykorzystywane do świadczenia usług i jako takie są przez podatnika likwidowane.
Zatem, już w tym miejscu należy stwierdzić, że straty w środkach obrotowych, co do zasady, mogą być zaliczone przez podatnika do podatkowych kosztów uzyskania przychodu.
O słuszności poglądu, że ustawodawca podatkowy dopuszcza możliwość zaliczenia straty w środkach obrotowych do kosztów podatkowych świadczy fakt, że w przepisie art. 23 ust. 1 pkt 44 u.p.d.o.f. ustawodawca wyłączył z kosztów podatkowych jedynie straty powstałe w wyniku nadmiernych ubytków lub zawinionych niedoborów wyrobów akcyzowych oraz podatku akcyzowego od tych ubytków lub niedoborów. Ani w tym, ani w żadnym innym przepisie nie są wprost wyłączone z kosztów podatkowych innego rodzaju straty w środkach obrotowych.
O możliwości rozliczenia takich strat w kosztach decyduje ich "celowość", która badana jest poprzez ustalenie czy podatnik sam - poprzez swoje działanie, zaniechanie, brak staranności itp. - nie przyczynił się do powstałej szkody a co za tym idzie straty finansowej.
Jeżeli zatem w przypadku opisanym w pytaniu podatnik odpowiednio przechowywał produkty, zbyt niefrasobliwie i bez żadnego uzasadnienia nie zakupił zbyt dużej ilości takich produktów lub w inny sposób nie przyczynił się do powstania straty, to wydatki poniesione w związku z nabyciem takich towarów (a w zasadzie straty z tytułu ich likwidacji) mogą być zaliczone do podatkowych kosztów uzyskania przychodu.
Likwidacja zepsutych towarów, jako niewymieniona w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) nie podlega opodatkowaniu VAT.
Jednocześnie podkreślić należy, że likwidacja zepsutych, zniszczonych, przeterminowanych towarów, nie powinna być klasyfikowana jako zmiana przeznaczenia towarów, która skutkowałby koniecznością korekty odliczonego wcześniej podatku.
Konkludując należy zatem stwierdzić, że sama likwidacja towarów, przy przyjęciu założenia jak powyżej, daje możliwość rozliczenia straty w kosztach podatkowych, ale nie implikuje żadnych skutków na gruncie podatku od towarów i usług.
Jeżeli likwidacja została przeprowadzona racjonalnie i rzetelnie, fakt iż wygaszana jest działalność spółki nie ma tutaj żadnego znaczenia.