1. Uwagi wstępne
Wedle wypracowanego w dyskursie prawniczym rozumienia właściwość to najogólniej zdolność organu podatkowego do prowadzenia określonego rodzaju spraw podatkowych (ze względu na kategorię sprawy lub obszar jej zaistnienia). Jest to więc zespół przesłanek determinujących możliwości prawne podejmowania przez dany organ czynności procesowych w postępowaniu podatkowym1. Z kolei właściwością rzeczową jest zdolność prawna organu podatkowego do prowadzenia spraw określonej kategorii. Obowiązek przewidziany przez art. 15 ustawy dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) – dalej o.p., dotyczy obu ustawowych rodzajów właściwości i ma na celu zagwarantowanie prawidłowości wyboru organu kompetentnego do prowadzenia określonej sprawy (właśnie poprzez nałożenie na profesjonalne organy dbałości o przestrzeganie „z urzędu” spełnienia tego obowiązku). Obowiązek ten trwa nieprzerwanie od wszczęcia postępowania do czasu jego zakończenia. W razie stwierdzenia swojej niewłaściwości do prowadzenia określonej sprawy organ podatkowy zobowiązany jest powstrzymać się od kontynuacji postępowania i przekazać sprawę organowi właściwemu. W postępowaniu podatkowym obowiązek kontroli właściwości obejmuje wszystkie stadia postępowania. Należy także podkreślić dodatkową obligację do przestrzegania i kontroli swojej właściwości instancyjnej, implikowaną przez zasadę dwuinstancyjności postępowania, wyrażoną w art. 127 o.p.
2. Właściwość rzeczowa poszczególnych organów - wprowadzenie
Kluczową dla omawianej problematyki normą jest art. 16 o.p w brzmieniu: „właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania”. Zgodnie z treścią art. 16 o.p., nie reguluje on więc wprost właściwości rzeczowej organów podatkowych, lecz odsyła do przepisów regulujących ich zakres działania. Obecnie przyjmuje się zgodnie, iż pod pojęciem powyższych przepisów zawierają się nie tylko normy ustrojowe, które dotyczą funkcjonowania organów jak i rozstrzygają o ich właściwości instancyjnej, ale również przepisy zawierające normy materialnoprawne. Mając to na uwadze, odnieść się należy do poszczególnych organów podatkowych (na podstawie ich enumeratywnego wyliczenia dokonanego przez ustawodawcę w art. 13 o.p.), oraz do organów pełniących funkcje organów podatkowych..
2a. Naczelnicy urzędów skarbowych i dyrektorzy izb skarbowych
W myśl art. 5 ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267 z późn. zm.) – dalej u.u.i.s., do zakresu działania naczelników urzędów skarbowych należy: ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem podatków i należności budżetowych, których ustalanie lub określanie i pobór należy do innych organów; rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych; wykonywanie kontroli podatkowej; podział i przekazywanie, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, dochodów budżetowych między budżetem państwa i budżetami gmin; wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych; współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych; wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach. Oprócz powyższego uregulowania u.u.i.s. posiada również regulację odnoszącą się do urzędów skarbowych. Zgodnie z powyższym, w myśl przepisu art. 5 ust. 6a u.u.i.s., do zakresu działania urzędów skarbowych należy: prowadzenie dochodzeń w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe; wykonywanie funkcji oskarżyciela publicznego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe; wykonywanie kar majątkowych, w zakresie określonym w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego oraz Kodeksu karnego skarbowego. Nadto, art. 5 ust. 7 u.u.i.s. reguluje zakres działania kolejnego państwowego organu podatkowego, stanowiąc, iż do zakresu działania dyrektorów izb skarbowych należy: nadzór nad urzędami skarbowymi; rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do urzędów skarbowych; ustalanie i udzielanie oraz analizowanie prawidłowości wykorzystywania dotacji przedmiotowych dla przedsiębiorców w zakresie określonym przez Ministra Finansów; wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach. Jak już wspomniano na wstępie, kompetencje naczelników urzędów skarbowych oraz dyrektorów izb skarbowych zostały określone również w innych przepisach niż wymieniona ustawa, normują powyższe podmioty w sposób ustrojowy. Regulacje takie zawierają między innymi przepisy o.p., jak i przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, regulujące kompetencje tych organów w zakresie załatwiania wymienionych tam spraw podatkowych. Jako desygnat powyższego wskazać należy rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.) – dalej r.w.o.p., które reguluje m.in. właściwość rzeczową organów podatkowych w sprawach związanych ze stosowaniem ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Zgodnie z § 15 ust. 1 r.w.o.p., organy podatkowe, które na podstawie odrębnych przepisów są właściwe do ustalania lub określania zobowiązań z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, zwanych dalej „podatkami”, są właściwe w sprawach: zwalniania płatników z obowiązku pobrania podatku lub zaliczek na podatek - bez ograniczenia kwoty; ograniczania poboru zaliczek na podatek - bez ograniczenia kwoty; odraczania terminu płatności oraz rozkładania na raty zapłaty podatku - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; odraczania oraz rozkładania na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a o.p. - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; umarzania w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej - bez ograniczenia kwoty. Powyższe odesłanie do przepisów o.p. dotyczy sytuacji, w której organ wydaje decyzję określającej wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, w sytuacji gdy podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, bądź gdy wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji, lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części. W świetle § 15 ust. 2 r.w.o.p, organy podatkowe właściwe do orzekania o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta są również właściwe, w zakresie należności przypadających od płatników lub inkasentów, do: odraczania terminu płatności oraz rozkładania na raty zapłaty podatku - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; odraczania oraz rozkładania na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; umarzania z urzędu zaległości podatkowych lub opłaty prolongacyjnej w przypadkach, o których mowa w art. 67d § 1 pkt 3 i 4 o.p. - bez ograniczenia kwoty. Powyższy artykuł reguluje postępowanie organu podatkowego, który może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 3 o.p., jeżeli: kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym; podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Nadto § 15 ust. 3 r.w.o.p., stwierdza, iż w sprawach z zakresu prawa podatkowego powierzonych do wykonania organom podatkowym pierwszej instancji organy te są właściwe do odraczania terminów określonych w przepisach prawa podatkowego - bez ograniczenia terminu odroczenia, z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1-3, art. 79 § 2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118 o.p.
2b. Naczelnicy urzędów celnych i dyrektorzy izb celnych
Właściwość rzeczową naczelników urzędów celnych i dyrektorów izb celnych a więc kolejnych państwowych organów podatkowych, regulują przepisy ustaw materialnoprawnych w tym przykładowo ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), jak i ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323) – dalej u.s.c. Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.s.c., do zadań naczelnika urzędu celnego należy: nadawanie towarom przeznaczenia celnego, dokonywanie wymiaru i poboru należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego; wymiar, pobór i kontrola podatku akcyzowego i opłaty paliwowej; wymiar, pobór i kontrola podatku od gier, dopłat i opłat, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d) u.s.c; dokonywanie wymiaru i poboru podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów; wykonywanie kontroli, o której mowa w art. 30 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 oraz pkt 7-10 u.s.c; rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych i ściganie ich sprawców, w zakresie ustalonym w Kodeksie karnym skarbowym oraz rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 4 i 6 u.s.c. oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 6 u.s.c.; współdziałanie z organami władzy samorządowej i innymi organami władzy publicznej; wykonywanie innych zadań określonych w przepisach odrębnych. Nadto, zgodnie z art. 19 ust. 1 u.s.c., do zadań dyrektora izby celnej należy: sprawowanie nadzoru nad działalnością naczelników urzędów celnych; rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w I instancji do naczelników urzędów celnych; rozstrzyganie w I instancji w sprawach określonych w przepisach odrębnych; realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w izbach celnych i urzędach celnych; wykonywanie kontroli określonych w art. 30 ust. 2 i ust. 3 pkt 2-10 u.s.c.; rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych i ściganie ich sprawców, w zakresie ustalonym w Kodeksie karnym skarbowym oraz rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 4 i 6 u.s.c., oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 6 u.s.c.; współdziałanie z terenowymi organami Straży Granicznej, w szczególności koordynacja działań w zakresie sprawnego wykonywania zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i art. 30 ust. 2 pkt 1 u.s.c.; współdziałanie z terenowymi organami kontroli skarbowej; współdziałanie z organami władzy samorządowej i innymi organami władzy publicznej; wykonywanie innych zadań określonych w przepisach odrębnych; wykonywanie zadań wynikających z przepisów wspólnotowych regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej (INTRASTAT) oraz obrotu towarowego państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej z pozostałymi państwami (EXTRASTAT).
Omówiona wyżej ustawa, która uchyliła wcześniej obowiązującą regulację - ustawę z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej - określa w sposób szerszy od poprzedniczki kompetencje wymienionych organów podatkowych.
2c. Samorządowe organy podatkowe
Odnośnie do samorządowych organów podatkowych podkreślić należy, iż zakres ich działania określają przepisy ustaw normujących ustrój poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Będą to odpowiednio przepisy: ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.). Materialnoprawne kwestie związane z działaniem samorządowych organów podatkowych znajdziemy w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 z późn. zm.) – dalej u.p.o.l. Na podstawie art. 1c u.p.o.l., organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat w niej unormowanych unormowanych jest wójt (burmistrz, prezydenta miasta). Przepis art. 1 u.p.o.l. stwierdza, iż normuje ona kwestie: 1) podatku od nieruchomości, 2) podatku od środków transportowych, 3) opłaty targowej 4) opłaty miejscowej, 5) opłaty uzdrowiskowej, 6) opłaty od posiadania psów. Podkreślenia wymaga, iż organ właściwy w tychże sprawach jest również właściwy rzeczowo w zakresie podatku rolnego (art. 6a ust. 4a ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) i podatku leśnego (art. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym, Dz. U. Nr 200, poz. 1682 z późn. zm.) jak i w sprawach dotyczących opłat skarbowych (art. 12 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz. U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.). Kompetencje związane z działaniem samorządowych kolegiów odwoławczych określa ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 z późn. zm.). Ustawa ta stwierdza, iż samorządowe kolegia odwoławcze, są organami wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Wedle wypracowanego w dyskursie prawniczym rozumienia właściwość to najogólniej zdolność organu podatkowego do prowadzenia określonego rodzaju spraw podatkowych (ze względu na kategorię sprawy lub obszar jej zaistnienia). Jest to więc zespół przesłanek determinujących możliwości prawne podejmowania przez dany organ czynności procesowych w postępowaniu podatkowym1. Z kolei właściwością rzeczową jest zdolność prawna organu podatkowego do prowadzenia spraw określonej kategorii. Obowiązek przewidziany przez art. 15 ustawy dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) – dalej o.p., dotyczy obu ustawowych rodzajów właściwości i ma na celu zagwarantowanie prawidłowości wyboru organu kompetentnego do prowadzenia określonej sprawy (właśnie poprzez nałożenie na profesjonalne organy dbałości o przestrzeganie „z urzędu” spełnienia tego obowiązku). Obowiązek ten trwa nieprzerwanie od wszczęcia postępowania do czasu jego zakończenia. W razie stwierdzenia swojej niewłaściwości do prowadzenia określonej sprawy organ podatkowy zobowiązany jest powstrzymać się od kontynuacji postępowania i przekazać sprawę organowi właściwemu. W postępowaniu podatkowym obowiązek kontroli właściwości obejmuje wszystkie stadia postępowania. Należy także podkreślić dodatkową obligację do przestrzegania i kontroli swojej właściwości instancyjnej, implikowaną przez zasadę dwuinstancyjności postępowania, wyrażoną w art. 127 o.p.
2. Właściwość rzeczowa poszczególnych organów - wprowadzenie
Kluczową dla omawianej problematyki normą jest art. 16 o.p w brzmieniu: „właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania”. Zgodnie z treścią art. 16 o.p., nie reguluje on więc wprost właściwości rzeczowej organów podatkowych, lecz odsyła do przepisów regulujących ich zakres działania. Obecnie przyjmuje się zgodnie, iż pod pojęciem powyższych przepisów zawierają się nie tylko normy ustrojowe, które dotyczą funkcjonowania organów jak i rozstrzygają o ich właściwości instancyjnej, ale również przepisy zawierające normy materialnoprawne. Mając to na uwadze, odnieść się należy do poszczególnych organów podatkowych (na podstawie ich enumeratywnego wyliczenia dokonanego przez ustawodawcę w art. 13 o.p.), oraz do organów pełniących funkcje organów podatkowych..
2a. Naczelnicy urzędów skarbowych i dyrektorzy izb skarbowych
W myśl art. 5 ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267 z późn. zm.) – dalej u.u.i.s., do zakresu działania naczelników urzędów skarbowych należy: ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem podatków i należności budżetowych, których ustalanie lub określanie i pobór należy do innych organów; rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych; wykonywanie kontroli podatkowej; podział i przekazywanie, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, dochodów budżetowych między budżetem państwa i budżetami gmin; wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych; współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych; wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach. Oprócz powyższego uregulowania u.u.i.s. posiada również regulację odnoszącą się do urzędów skarbowych. Zgodnie z powyższym, w myśl przepisu art. 5 ust. 6a u.u.i.s., do zakresu działania urzędów skarbowych należy: prowadzenie dochodzeń w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe; wykonywanie funkcji oskarżyciela publicznego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe; wykonywanie kar majątkowych, w zakresie określonym w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego oraz Kodeksu karnego skarbowego. Nadto, art. 5 ust. 7 u.u.i.s. reguluje zakres działania kolejnego państwowego organu podatkowego, stanowiąc, iż do zakresu działania dyrektorów izb skarbowych należy: nadzór nad urzędami skarbowymi; rozstrzyganie w drugiej instancji w sprawach należących w pierwszej instancji do urzędów skarbowych; ustalanie i udzielanie oraz analizowanie prawidłowości wykorzystywania dotacji przedmiotowych dla przedsiębiorców w zakresie określonym przez Ministra Finansów; wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach. Jak już wspomniano na wstępie, kompetencje naczelników urzędów skarbowych oraz dyrektorów izb skarbowych zostały określone również w innych przepisach niż wymieniona ustawa, normują powyższe podmioty w sposób ustrojowy. Regulacje takie zawierają między innymi przepisy o.p., jak i przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, regulujące kompetencje tych organów w zakresie załatwiania wymienionych tam spraw podatkowych. Jako desygnat powyższego wskazać należy rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 z późn. zm.) – dalej r.w.o.p., które reguluje m.in. właściwość rzeczową organów podatkowych w sprawach związanych ze stosowaniem ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Zgodnie z § 15 ust. 1 r.w.o.p., organy podatkowe, które na podstawie odrębnych przepisów są właściwe do ustalania lub określania zobowiązań z tytułu podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, zwanych dalej „podatkami”, są właściwe w sprawach: zwalniania płatników z obowiązku pobrania podatku lub zaliczek na podatek - bez ograniczenia kwoty; ograniczania poboru zaliczek na podatek - bez ograniczenia kwoty; odraczania terminu płatności oraz rozkładania na raty zapłaty podatku - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; odraczania oraz rozkładania na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a o.p. - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; umarzania w całości lub w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej - bez ograniczenia kwoty. Powyższe odesłanie do przepisów o.p. dotyczy sytuacji, w której organ wydaje decyzję określającej wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, w sytuacji gdy podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, bądź gdy wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji, lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części. W świetle § 15 ust. 2 r.w.o.p, organy podatkowe właściwe do orzekania o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta są również właściwe, w zakresie należności przypadających od płatników lub inkasentów, do: odraczania terminu płatności oraz rozkładania na raty zapłaty podatku - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; odraczania oraz rozkładania na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę - bez ograniczenia kwoty oraz okresu spłaty; umarzania z urzędu zaległości podatkowych lub opłaty prolongacyjnej w przypadkach, o których mowa w art. 67d § 1 pkt 3 i 4 o.p. - bez ograniczenia kwoty. Powyższy artykuł reguluje postępowanie organu podatkowego, który może z urzędu udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, o których mowa w art. 67a § 1 pkt 3 o.p., jeżeli: kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym; podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Nadto § 15 ust. 3 r.w.o.p., stwierdza, iż w sprawach z zakresu prawa podatkowego powierzonych do wykonania organom podatkowym pierwszej instancji organy te są właściwe do odraczania terminów określonych w przepisach prawa podatkowego - bez ograniczenia terminu odroczenia, z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1-3, art. 79 § 2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118 o.p.
2b. Naczelnicy urzędów celnych i dyrektorzy izb celnych
Właściwość rzeczową naczelników urzędów celnych i dyrektorów izb celnych a więc kolejnych państwowych organów podatkowych, regulują przepisy ustaw materialnoprawnych w tym przykładowo ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), jak i ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323) – dalej u.s.c. Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.s.c., do zadań naczelnika urzędu celnego należy: nadawanie towarom przeznaczenia celnego, dokonywanie wymiaru i poboru należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego; wymiar, pobór i kontrola podatku akcyzowego i opłaty paliwowej; wymiar, pobór i kontrola podatku od gier, dopłat i opłat, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d) u.s.c; dokonywanie wymiaru i poboru podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów; wykonywanie kontroli, o której mowa w art. 30 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 oraz pkt 7-10 u.s.c; rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych i ściganie ich sprawców, w zakresie ustalonym w Kodeksie karnym skarbowym oraz rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 4 i 6 u.s.c. oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 6 u.s.c.; współdziałanie z organami władzy samorządowej i innymi organami władzy publicznej; wykonywanie innych zadań określonych w przepisach odrębnych. Nadto, zgodnie z art. 19 ust. 1 u.s.c., do zadań dyrektora izby celnej należy: sprawowanie nadzoru nad działalnością naczelników urzędów celnych; rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w I instancji do naczelników urzędów celnych; rozstrzyganie w I instancji w sprawach określonych w przepisach odrębnych; realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w izbach celnych i urzędach celnych; wykonywanie kontroli określonych w art. 30 ust. 2 i ust. 3 pkt 2-10 u.s.c.; rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych i ściganie ich sprawców, w zakresie ustalonym w Kodeksie karnym skarbowym oraz rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 4 i 6 u.s.c., oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym w art. 2 ust. 1 pkt 6 u.s.c.; współdziałanie z terenowymi organami Straży Granicznej, w szczególności koordynacja działań w zakresie sprawnego wykonywania zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i art. 30 ust. 2 pkt 1 u.s.c.; współdziałanie z terenowymi organami kontroli skarbowej; współdziałanie z organami władzy samorządowej i innymi organami władzy publicznej; wykonywanie innych zadań określonych w przepisach odrębnych; wykonywanie zadań wynikających z przepisów wspólnotowych regulujących statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej (INTRASTAT) oraz obrotu towarowego państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej z pozostałymi państwami (EXTRASTAT).
Omówiona wyżej ustawa, która uchyliła wcześniej obowiązującą regulację - ustawę z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej - określa w sposób szerszy od poprzedniczki kompetencje wymienionych organów podatkowych.
2c. Samorządowe organy podatkowe
Odnośnie do samorządowych organów podatkowych podkreślić należy, iż zakres ich działania określają przepisy ustaw normujących ustrój poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Będą to odpowiednio przepisy: ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 z późn. zm.). Materialnoprawne kwestie związane z działaniem samorządowych organów podatkowych znajdziemy w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 z późn. zm.) – dalej u.p.o.l. Na podstawie art. 1c u.p.o.l., organem podatkowym właściwym w sprawach podatków i opłat w niej unormowanych unormowanych jest wójt (burmistrz, prezydenta miasta). Przepis art. 1 u.p.o.l. stwierdza, iż normuje ona kwestie: 1) podatku od nieruchomości, 2) podatku od środków transportowych, 3) opłaty targowej 4) opłaty miejscowej, 5) opłaty uzdrowiskowej, 6) opłaty od posiadania psów. Podkreślenia wymaga, iż organ właściwy w tychże sprawach jest również właściwy rzeczowo w zakresie podatku rolnego (art. 6a ust. 4a ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) i podatku leśnego (art. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym, Dz. U. Nr 200, poz. 1682 z późn. zm.) jak i w sprawach dotyczących opłat skarbowych (art. 12 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz. U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.). Kompetencje związane z działaniem samorządowych kolegiów odwoławczych określa ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 z późn. zm.). Ustawa ta stwierdza, iż samorządowe kolegia odwoławcze, są organami wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.