Określony w art. 29 ust. 4a ustawy o VAT warunek posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez kontrahenta narusza wynikającą z prawa Unii Europejskiej zasadę neutralności i proporcjonalności podatku od wartości dodanej. Takie stanowisko wyraził WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 22 grudnia 2010 r., I SA/Bk 483/10, LEX nr 663652.

Powstały w sprawie spór dotyczył tego, czy w świetle obowiązujących przepisów prawa, a w szczególności art. 29 ust. 4a ustawy o VAT oraz przepisów dyrektywy 112, warunkiem obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego jest otrzymanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez kontrahenta podatnika.

Przypomnijmy, że przepis odnoszące się do zasad i trybu korygowania obrotu w związku z wystawieniem faktury korygującej (art. 29 ust. 4a) wprowadzono do ustawy o VAT z dniem 1 grudnia 2008 r. Przepisy te w istocie zostały przeniesione z rozporządzenia do ustawy, bez zmiany ich treści. Zgodnie z regułą wyrażoną w tym przepisie w przypadku gdy podstawa opodatkowania ulega zmniejszeniu w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze, obniżenia podstawy opodatkowania podatnik dokonuje pod warunkiem posiadania potwierdzenia odbioru korekty faktury przez nabywcę towaru lub usługi, dla którego wystawiono fakturę. I tu wątpliwości budzi zgodność art. 29 ust. 4a ustawy o VAT z przepisami dyrektywy 112, czego wyrazem jest rozbieżne orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych. Część sądów uznała, że przyjęty w art. 29 ust. 4a ustawy o VAT mechanizm umożliwiający obniżenie podstawy opodatkowania nie narusza zasady neutralności tego podatku, bowiem przy zachowaniu niezbędnej staranności (posiadanie potwierdzenia otrzymania korekty faktury przez nabywcę) podatnik posiada prawo do zmniejszenia obrotu o kwoty nie podlegające opodatkowaniu. W tym zakresie dopuszczalna jest bowiem każda forma tego potwierdzenia. Poza tym wymóg przedstawienia potwierdzenia jej odbioru przez nabywcę zapewnia z jednej strony kontrolę prawidłowości rozliczeń podatku od towarów i usług a z drugiej - ochronę interesu Skarbu Państwa.

Orzekający w niniejszej sprawie WSA w Białymstoku nie opowiedział się jednak za tym poglądem i uznał, że warunek posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez kontrahenta narusza wynikającą z prawa Unii Europejskiej zasadę neutralności i proporcjonalności podatku od wartości dodanej (art. 1 ust. 2 dyrektywy 112). W opinii sądu uzależnienie prawa do pomniejszenia podstawy opodatkowania (podatku należnego z faktury) od posiadania potwierdzenia odbioru przez nabywcę towaru lub usługi faktury korygującej narusza zasadę neutralności podatku, bowiem obciąża podatnika czasowo (w okresie od wystawienia korekty do otrzymania przedmiotowego potwierdzenia) lub trwale podatkiem VAT. Tym samym podatnicy, którzy z różnych względów nie uzyskali potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługi, znajdują się w gorszej sytuacji - obciąża ich bowiem wyższy podatek od wartości dodanej niż przewidziany w przepisach prawa - od tych podmiotów, które dokonując takich samych transakcji, otrzymały potwierdzenie odbioru faktur korygujących od swoich kontrahentów. Brak posiadania przez sprzedawcę potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę powoduje, iż ma on obowiązek odprowadzić do Skarbu Państwa kwotę podatku wyższą niż powinien. Ostatecznie więc Sąd uznał, że określony art. 29 ust. 4a ustawy o VAT warunek potwierdzenia odbioru faktury korygującej jest sprzeczny z prawem UE, bowiem stanowi środek krajowy naruszający w nadmiernym stopniu cele i treść Dyrektywy 112.

Michał Malinowski