Urząd Miasta swoją decyzją zabiera nam (sp. z o. o) ziemie pod budowę drogi. Informuje, że z dniem.. ziemia przechodzi na własność Urzędu Miasta i w przyszłości będą prowadzone rozmowy w sprawie odszkodowania za zabraną ziemię. Dla celów VAT wystawiamy w terminie 7 dni od zabrania ziemi fakturę VAT na kwotę oszacowaną, rynkową (nie znamy jej).
W jakim terminie powstanie obowiązek podatkowy z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych: w terminie zabrania ziemi (szacunek) czy w terminie otrzymania odszkodowania?
Według mnie przychód w przedstawionej sytuacji powstał (lub powstanie) w dniu, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się (lub stanie) ostateczna.
Co prawda z treści pytania nie wynika na jakiej podstawie Urząd Miasta wydał decyzję o wywłaszczeniu, lecz - zważywszy, że chodzi o ziemię pod budowę drogi - są to zapewne przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.) - dalej u.i.d.p. (takie też przyjmuję założenie). Jak wynika z art. 11f ust. 1 pkt 6 u.i.d.p., decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności, między innymi, oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Jednocześnie zgodnie z art. 12 ust. 4 u.i.d.p., nieruchomości takie lub ich części stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa (w odniesieniu do dróg krajowych) lub własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego (w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych) z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za takie nieruchomości wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (zob. art. 12 ust. 4a u.i.d.p.). Decyzja ta wydawana jest w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna (zob. art. 12 ust. 4b u.i.d.p.).

Odszkodowanie takie - w przypadku, gdy otrzymywane jest przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych (np. spółki z o.o.) - podlega opodatkowaniu tym podatkiem (zob. art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm. - dalej u.p.d.o.p.). Datę powstania tego przychodu - zakładając, że wywłaszczona nieruchomość związana była z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika - ustala się zgodnie z przepisami art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p., przy czym w grę wchodzi przyjęcie, że:
przychód powstanie w dacie wydania wywłaszczonej nieruchomości (zgodnie z art. 12 ust. 3a u.p.d.o.p.), tj. w dniu, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna (w tym bowiem dniu wywłaszczona nieruchomość z mocy prawa staje się własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego),
przychód powstanie w dacie otrzymania odszkodowania (zgodnie z art. 12 ust. 3e u.p.d.o.p.).
Za przyjęciem pierwszego stanowiska przemawia charakter wywłaszczenia - dochodzi do dostawy (wydania) nieruchomości za wynagrodzeniem w formie odszkodowania. Za przyjęciem drugiego stanowiska przemawia niemożność ustalenia dokładnej wysokości przychodu w momencie jego powstania (w dniu, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna).

Mimo to, według mnie prawidłowe jest przyjęcie pierwszego z zaprezentowanych stanowisk. W konsekwencji uważam, że w omawianej sytuacji przychód powstał (lub powstanie) w dniu, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się (lub stanie) ostateczna. Przychód ten należy według mnie oszacować (szacując wysokość przyszłego odszkodowania przy uwzględnieniu przepisów art. 18 u.i.d.p. oraz przepisów art. 128 i nast. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), a następnie - po ustaleniu wysokości odszkodowania przez właściwy organ - pomniejszyć lub powiększyć przychody (zależnie od tego czy ustalone odszkodowanie będzie wyższe lub niższe od oszacowanego) w miesiącu ustalenia wysokości tego odszkodowania. Niestety, nie jest mi znane stanowisko organów podatkowych w omawianej kwestii.

Tomasz Krywan