Celem nowych regulacji jest uszczelnienie i uporządkowanie systemu podatkowego przez wyznaczenie granic dopuszczalnej optymalizacji podatkowej. Ustawa definiuje unikanie opodatkowania jako czynność dokonaną przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzeczną z celem przepisu ustawy.

Klauzula ma nie mieć zastosowania m.in. w sytuacji, jeśli korzyść podatkowa nie przekroczy w okresie rozliczeniowym 100 tys. zł. W takiej sytuacji, jeśli sposób działania był sztuczny, czynność taka nie będzie skutkowała osiągnięciem korzyści podatkowej. Ustawa uznaje za sztuczny taki sposób działania, który nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Skutki podatkowe czynności mają być określone w porównaniu do tzw. czynności odpowiedniej, czyli dokonanej przez podatnika, który nie działa w sposób sztuczny.

Zastosowanie klauzuli polegać będzie na wydaniu decyzji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sprawie ustalenia lub określenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego za dany rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy albo wydania innej decyzji dotyczącej rozliczenia podatnika za oznaczony okres rozliczeniowy, jeżeli w tej decyzji zostanie zastosowana klauzula.

Nowe regulacje przewidują utworzenie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Ma ona być niezależnym organem powoływanym przez ministra finansów na czteroletnią kadencję. Jej zadaniem ma być opiniowanie zasadności zastosowania klauzuli w indywidualnych sprawach. W skład rady mają wchodzić m.in. osoby wskazane przez ministra finansów, prezesa NSA, naukowcy, przedstawiciel samorządu terytorialnego, doradca podatkowy wskazany przez Krajową Radę Doradców Podatkowych, przedstawiciel resortu sprawiedliwości oraz Rady Dialogu Społecznego.

Zainteresowane podmioty będą mogły zwrócić się do ministra finansów o wydanie tzw. opinii zabezpieczającej. Opłata za złożenie wniosku o wydanie opinii ma wynosić 20 tys. zł. Opinia będzie mogła zostać wydana, jeżeli szef resortu finansów uzna, że przedstawione we wniosku czynności nie stanowią unikania opodatkowania.

Ponadto nowelizacja zobowiązuje podmioty prowadzące księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych do przekazywania bez wezwania do resortu finansów informacji o ewidencji prowadzonej na potrzeby podatku VAT. Ma się to odbywać elektronicznie, za okresy miesięczne, do 25. dnia kolejnego miesiąca, poczynając od danych za lipiec 2016 r. Z obowiązku tego przez pewien czas mają być zwolnieni mikroprzedsiębiorcy (do końca 2017 r.) oraz mali i średni przedsiębiorcy (do końca 2016 r.).

Ustawa z 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846), z wyjątkami, ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.