Opodatkowanie określonych świadczeń wynika wyłącznie z ustaw podatkowych i nie może być warunkowane ukształtowaniem stosunków cywilnoprawnych przez strony podlegającej opodatkowaniu czynności, w szczególności, gdy faktyczną przyczyną odstąpienia od opodatkowania jest niewłaściwe ewidencjonowanie zdarzeń i naruszanie obowiązków przez płatnika.

Takie stanowisko przedstawił NSA w wyroku z dnia 18 maja 2011 r., II FSK 22/10. W przedmiotowej sprawie sądowej kontroli poddana została interpretacja, której przedmiotem było opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodów pracowników, uzyskanych w związku z finansowaniem przez pracodawcę kosztów ich dojazdów z określonych miejscowości do zakładu pracy i z powrotem.

Jak ustalił NSA przysporzenie majątkowe uzyskane przez pracowników polegało na tym, że nie ponosili oni kosztów dojazdów do pracy, co w normalnych warunkach obciąża pracownika. Były to zatem świadczenia na rzecz pracowników, które "kreowały u nich przysporzenia majątkowe". Nie można zatem, zdaniem Sądu, zgodzić się z wywodami, że przedmiotowe świadczenia nie zostały przez pracowników otrzymane w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT z uwagi na niemożliwość ustalenia ich wartości dla konkretnego pracownika. Wartość świadczeń w naturze, co do zasady ustala się na podstawie cen rynkowych, a wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się – jeśli ich przedmiotem są (jak w spornej sprawie) zakupione usługi - według cen zakupu (art. 11 ust. 2a pkt 2 ustawy o PIT).

Możliwości ustalenia przychodu z tego tytułu po stronie pracownika nie eliminuje tu umowa zawarta z przewoźnikiem, zgodnie z którą opłata za usługi ustalona jest ryczałtowo, niezależnie od liczby pracowników korzystających ze świadczenia. O opodatkowaniu określonych świadczeń decyduje bowiem ustawodawca podatkowy, a nie warunki świadczenia usług na płaszczyźnie cywilno-prawnej. Tak więc opodatkowanie określonych świadczeń wynika wyłącznie z ustaw podatkowych (art. 217 Konstytucji RP) i nie może być warunkowane ukształtowaniem stosunków cywilnoprawnych przez strony podlegającej opodatkowaniu czynności, w szczególności, gdy faktyczną przyczyną odstąpienia od opodatkowania jest niewłaściwe ewidencjonowanie zdarzeń i naruszanie obowiązków przez płatnika.

Należy jednocześnie podkreślić, że ustalenie wartości przychodu uzyskanego przez konkretnego pracownika z tytułu otrzymania nieodpłatnych świadczeń może być ustalone dopiero w postępowaniu wymiarowym, albowiem w postępowaniu dotyczącym interpretacji nie jest możliwe prowadzenie postępowania dowodowego, natomiast sam fakt braku tej niemożności nie może powodować nieopodatkowania tego świadczenia.

Michał Malinowski