NIK zwraca uwagę, że dochody podatkowe w porównaniu do roku poprzedniego wzrosły o 42,1 mld zł, tj. o 15,4%, na co w ponad 70 proc. złożył się wzrost dochodów z podatku od towarów i usług. Wzrost ten wystąpił w okresie znacznego przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego oraz dalszej poprawy sytuacji na rynku pracy.
Korzystnie dla gromadzenia dochodów z podatku VAT — kolejny rok z rzędu — kształtowały się parametry bazy podatkowej. Tempo wzrostu wpływów z VAT było wyższe niż zwiększenia się bazy podatkowej.
Niższa luka podatkowa
Wstępne szacunki Ministerstwa Finansów wskazują na znaczne obniżenie się poziomu luki podatkowej w VAT, tj. z 23,9 proc. i 20 proc. w latach 2015-2016 do około 14 proc. w 2017 r. Zdaniem NIK świadczy to o poprawie ściągalności tego podatku. Za wcześnie jednak, aby stwierdzić, czy faktycznie doszło do tak znacznego obniżenia poziomu luki podatkowej, a zwłaszcza czy osiągnięta poprawa ściągalności podatku VAT będzie trwała.
NIK podkreśla, że obniżenie się poziomu luki podatkowej było rezultatem wprowadzenia przez Ministerstwo Finansów różnorodnych rozwiązań mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego, ale zapewne także rosnącej — w okresie korzystnej sytuacji gospodarczej — skłonność przedsiębiorców do wywiązywania się z zobowiązań podatkowych.
Finanse Komunalne >>
Zagrożenia w ściągalności podatków
NIK nie stwierdziła nieprawidłowości w działaniach ministra finansów. W jej opinii nadal występują jednak poważne zagrożenia dla gromadzenia dochodów z VAT. Wymagają one intensywnych działań służb podległych Szefowi Administracji Skarbowej, wspartych nowymi narzędziami analitycznymi mającymi na celu usprawnienie oraz przyspieszenie reakcji na rozpoznawane ryzyka. O skali zagrożeń świadczą znaczne rozmiary ujawnianych przez służby skarbowe nieprawidłowości w wyniku kontroli rozliczeń podatkowych, które w 2017 r. wyniosły 20 mld zł (w 2016 r. — 30 mld zł) oraz niewielkie kwoty, które udaje się odzyskać z wymierzonych oszustom kwot podatków. Kwota ujawnionych nieprawidłowości jest tym bardziej znacząca, wobec przyjętej praktyki niewszczynania postępowań podatkowych wobec podmiotów wystawiających fikcyjne faktury, od których nie było możliwości wyegzekwowania kwot podatku.