Ankiety mają postać krótkich formularzy internetowych, które można wypełnić również na smartfonie czy tablecie. Skróty do obu ankiet są dostępne na stronie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Wstępne wyniki zostaną ogłoszone na początku czerwca, podczas II Kongresu Polskiej Rachunkowości, natomiast bardziej obszerny raport zostanie udostępniony na stronie internetowej SKwP.

W tym roku SKwP obchodzi 110-lecie istnienia organizacji zawodowych księgowych na ziemiach polskich. Z tej okazji rok 2017 został ogłoszony przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce „Rokiem Księgowego”. Główne wydarzenie związane z obchodami jubileuszu to II Kongres Polskiej Rachunkowości „Rachunkowość - wizja przyszłości”, który odbędzie się w Warszawie w dniach 5-6 czerwca 2017 r. w Teatrze Polskim. To ważne wydarzenie dla polskich księgowych stanowi okazję do dyskusji o przyszłości tej grupy zawodowej. Dobrym fundamentem tej dyskusji może być portret księgowych, czyli informacja o tym, jak sam siebie postrzegają (autoportret), a jak widzą go ci, którzy z jego usług korzystają.

Księgowy w oczach księgowych i przedsiębiorców

Chociaż nie ma dokładnych danych na temat liczby księgowych w Polsce, to według ostrożnych szacunków można przyjąć, że z tym zawodem w Polsce jest związanych kilkaset tysięcy osób. Dlaczego jednak o tak dużej grupie zawodowej mówi się tak niewiele?

Prezes Oddziału Okręgowego SKwP w Szczecinie, dr hab. prof. US Stanisław Hońko uważa, że powodem może być fakt, iż księgowi są porównywani do strażaków - o tym jak są potrzebni, zwykle dowiadujemy się dopiero w razie pożaru, czyli w sytuacji, gdy przedsiębiorcy pali się grunt pod nogami. Księgowi stają się bohaterami mediów zazwyczaj po wykryciu jakiegoś spektakularnego skandalu, określanego błędnie jako skutek kreatywnej rachunkowości” - zauważa.

Mimo że określenie „kreatywny” ma jednoznacznie pozytywny wydźwięk, to określenie „kreatywny księgowy” jest powszechnie - choć jego zdaniem zupełnie niesłusznie - rozumiane jako obraźliwe, gdyż z zawodem księgowego są związane liczne stereotypy. Przez wiele lat obowiązki tej grupy zawodowej kojarzyły się z wykonywaniem powtarzalnych i raczej niezbyt interesujących czynności. To się jednak zmienia, głównie dzięki coraz doskonalszym programom księgowym. Polska staje się ważnym graczem na rynku globalnych usług księgowych w ramach sektora BPO/SSC. Te zmiany skłaniają do pytań o to, jaki jest współczesny księgowy?

Kluczowe pytania

„Portret księgowych 2017” obejmuje dwie ankiety: „Księgowi oczami przedsiębiorców” oraz „Autoportret księgowych”. Pierwsza z nich jest adresowana do przedsiębiorców, a dokładniej do wszystkich osób, którzy w ogóle mają do czynienia z księgowymi. Jej wypełnienie nie powinno zająć więcej niż 3-4 minuty. Organizatorzy apelują szczególnie do przedsiębiorców o wypełnienie ankiety. O co pytają? Na przykład o to, czy księgowy to zawód prestiżowy albo czy księgowy to raczej „zaufany doradca”, „osoba zaufania publicznego: czy może „hamulcowy biznesu”? Respondenci mogą też na przykład ocenić, czy ważniejszą kompetencją księgowego jest znajomość języków obcych, zdolność abstrakcyjnego myślenia czy umiejętność pracy pod presją czasu. Drugą ankietę organizatorzy skierowali do księgowych i zebrali już ponad 1 500 bardzo interesujących odpowiedzi.

Najciekawsze wyniki według wstępnych analiz

Dr hab. prof. US Stanisław Hońko nie chce na razie zdradzać szczegółowych wyników, gdyż ich premierę nieprzypadkowo zaplanowano na II Kongres Polskiej Rachunkowości. „Mogę tylko powiedzieć, że porównanie odpowiedzi przedstawicieli biznesu i księgowych daje sporo do myślenia i ujawnić, że najbardziej pożądaną przez biznes kompetencją księgowych jest posiadanie wiedzy merytorycznej” - ocenia. Dodaje przy tym, że według przedsiębiorców znacznie mniej liczą się takie kompetencje księgowych, jak na przykład umiejętność komunikacji wewnątrz firmy i z jej otoczeniem. Z kolei z ankiety wypełnianej przez księgowych (Autoportret) wynika natomiast, że jest to grupa zawodowa, która żyje nie tylko pracą. „Księgowi są naprawdę niezwykle kreatywni – oczywiście w dobrym, a nie stereotypowym rozumieniu” - podkreśla prof. Hońko.

Spodziewane efekty

Intencją SKwP jako reprezentanta środowiska księgowych, jest przede wszystkim poznanie opinii i potrzeb przedsiębiorców w odniesieniu do księgowych. Co mogą zyskać na tym przedsiębiorcy? Prof. Hońko jest przekonany, że pozyskane informacje pozwolą lepiej szkolić księgowych, a w dłuższym okresie informacje te mogą również wpłynąć na system kształcenia specjalistów z obszaru rachunkowości i finansów w szkołach średnich oraz na uczelniach.

Księgowy za 10 lat

„Rola księgowego zdecydowanie się zmieni na przełomie dziesięciu lat, gdyż proste czynności związane z księgowością zostaną zastąpione przez automatyzację procesów” - uważa Sebastian Goschorski, accounting & payroll partner w RSM Poland, dużej firmie zajmującej się księgowością, kadrami, płacami i doradztwem podatkowym. Dyr. Goschorski ma też spore doświadczenia z pracy w Wielkiej Brytanii, gdzie zmiany obserwowane teraz w Polsce, nastąpiły znacznie wcześniej. Sprowadzają się one do tego, że typowy księgowy zmienia się w osobę, która służy przedsiębiorcy pomocą i radą, co wymaga m.in. nieustannego dokształcania, poszerzania wiedzy, a także uczenia się innych kompetencji, nie tylko tych twardych związanych z liczbami, ale też miękkich, związanych m.in. z komunikacją i perswazją. Następuje również stopniowa i systematyczna automatyzacja wielu procesów. mi.n. typowe „wklepywanie faktur” przejmują programy OCR.

Szanse i wyzwania, wiedza i certyfikaty

Eksperci są przekonani, że pracy dla księgowych będzie coraz więcej, z tym że będzie inna i raczej „lepsza”. Coraz więcej pojawia się centrów usług podmiotów zagranicznych, które u nas bardzo chętnie inwestują, bardzo chętnie pojawiają się, także w związku z tym, że Wielka Brytania powoli przygotowuje się do wyjścia z Unii Europejskiej - mówi Sebastian Goschorski. Pytany o ocenę działań Stowarzyszenia Księgowych w Polsce stwierdza, że SKwP „idzie w dobrą stronę” i wskazuje na konkretne rozwiązania. Pojawiła się certyfikacja zawodu, Stowarzyszenie wprowadziło „Kodeks zawodowej etyki w rachunkowości. Certyfikaty, wydawane przez SKwP, oznaczają dla przedsiębiorców, że osoby legitymujące się nimi posiadają określoną wiedzą, nabytą w Stowarzyszeniu i potwierdzoną egzaminem. Zdaniem Sebastiana Goschorskiego istotne jest również organizowanie Dnia Księgowego, przypadającego na 9 czerwca (9 czerwca 1907 r. został zarejestrowany „Związek Buchalterów w Warszawie” - przyp. CP PAP ), który służy integracji ludzi pracujących w księgowości, a także uzmysłowieniu lokalnym przedsiębiorcom, jak ważny to jest zawód.

Konfrontacja poglądów

Podobne badania - „Portret księgowych” - zrealizowano na przełomie 2016 i 2017 roku w Oddziale Wielkopolskim SKwP wśród ponad tysiąca księgowych. Wyniki okazały się na tyle interesujące, że pod patronatem Zarządu Głównego prowadzone jest badanie ogólnopolskie przy okazji 110-lecia tej organizacji i „Roku Księgowego”.

„Celem badania w obu przypadkach było sprawdzenie co myślą o sobie księgowi, jak widzą swój zawód dzisiaj, jak - ich zdaniem - są postrzegani przez przedsiębiorców, co jest największym problemem, co jest największym wyzwaniem, co jest najważniejszą cechą księgowego i jaki powinien być idealny księgowy zdaniem samych księgowych” - mówi Piotr Hans, biegły rewident, członek Zarządu Oddziału Wielkopolskiego i Zarządu Głównego SKwP.

Tegoroczne badanie księgowych jest pierwszym zakrojonym na tak szeroką skalę. Przy okazji objęto nim także przedsiębiorców, co pozwoli na skonfrontowanie wyników i pokazanie różnic w postrzeganiu obu środowisk przez ich przedstawicieli. Wyjaśnił, że np. podczas spotkań podsumowującym rok nie mówi się o księgowych, a tylko o tym, jaką udało się osiągnąć sprzedaż, księgowi zazwyczaj są w tle.

„Chcemy dowartościować księgowych, pokazać, że są doceniani przez przedsiębiorców” - podkreśla.

Cyfryzacja i ciągłe zmiany, czyli świat przyspiesza

Zmiany w przepisach, cyfryzacja i zagrożenie sankcjami za błędy i zaniechania wymuszają aktywność całego środowiska gospodarczego. „Mamy kolejny wysyp w przepisach, co ma tę wadę, że jest ich dużo, są za szybko i nie ma okresu przygotowawczego” - ocenie Jadwiga Wojtas, dyrektor produkcji i rozwoju w Soneta Sp.z o.o. Uspokaja przy tym, że „księgowi zawsze dawali radę i tym razem pewnie też dadzą, tylko będzie to kosztowało dużo czasu i wybierania zadań priorytetowych, najpilniejszych”.

Praktyczne informacje o tym, jak i czym to robić bezpiecznie, przedstawiciele SKwP i Sonety przekazują wszystkim zainteresowanym podczas regionalnych, cyklicznych spotkań pod hasłem „Maraton ze zmianami w przepisach”. 30 maja księgowi spotkają się w Lublinie.

Dyr. Jadwiga Wojtas jest przekonana, że księgowy nie da sobie rady sam, bez wsparcia ze strony swojej firmy i ekspertów, a wśród nich ekspertów od narzędzi informatycznych. Nawet najbardziej doświadczeni księgowi mogą „utknąć” przy takich rozwiązaniach jak Split Payment, odwrócony VAT, czy grożących przedsiębiorcom sankcjach za nieprawidłowości w rozliczeniach VAT. A przecież - jak przypomina - od 1 stycznia br. firmy odpowiadają także np. za weryfikowanie, czy dany podatnik jest „vatowcem”.

„Systemy informatyczne, a wśród nich enova365 starają się tworzyć mechanizmy, które dają możliwość komunikowania się z bazami danych na poziomie centralnym, tam można te informacje wczytać do systemu, zapisać stan na dany dzień i mieć tę informację sprawdzoną” - zapewnia dyr. Wojtas. Oprogramowanie ma mechanizm przeszukiwania, czy dane są aktualne w momencie, gdy faktura jest ewidencjonowana lub gdy jest wystawiana. To wszystko odbywa się on-line.

Na konferencjach omawiany jest także Jednolity Plik Kontrolny (JPK) w kontekście przygotowania do kontroli. Przypomina przy tym, że przewidziano zaledwie 7 dni na przygotowanie plików do kontroli, podczas gdy do tej pory JPK VAT jest „robiony” raz w miesiącu. A są też przecież jeszcze inne pliki.

„Podczas konferencji zachęcaliśmy przedsiębiorców i księgowych, aby sprawdzili, czy te inne pliki działają, czy będą w stanie wypełnić ten obowiązek w ciągu siedmiu dni i dawaliśmy podpowiedzi, gdzie takich rzeczy szukać, jak komunikować się z dostawcami rozwiązań IT w kwestiach narzędzi wspierających proces e-kontroli” - mówi dyr. Wojtas.

Kolejne zagadnienie to RODO, czyli europejskie rozporządzenie o ochronie danych osobowych, dotyczące także księgowych uwikłanych w procesy rozliczeń z pracownikami.

„Wprowadzanie procedur związanych z minimalizacją ryzyka wycieku danych, czy też kwestia szyfrowania danych i ich anonimizacja oraz pseudonimizacja to są zagadnienia, z którymi działy księgowe też się spotkają i są one ściśle związane z narzędziami informatycznymi” - ocenia Jadwiga Wojtas. I w tym wypadku żaden księgowy samodzielnie nie jest w stanie tego - jak mówi - „ugryźć”. Musi mieć wsparcie informatyczne.

Dyrektor produkcji i rozwoju w Sonecie jest przekonana, że cyfryzacja gospodarki i przyspieszenie wielu procesów doprowadzą do tego, że obowiązujące jeszcze kanony pracy mogą okazać się pułapką, a zwłaszcza myślenie, że „jak sobie poradziłem do tej pory, to i teraz sobie jakoś z tym poradzę”. W tym zakresie niezbędne coraz bardziej będą narzędzia informatyczne, znajomość ich możliwości oraz odpowiednie zagospodarowanie.

Materiał powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce.

Źródło informacji: Centrum Prasowe PAP