Pytanie

Firma osoby fizycznej tworzy program komputerowy - grę która funkcjonuje w sieci internet. Firma potrzebuje bieżącego finansowania na dalszy rozwój, utrzymanie oraz zabezpieczenie środków technicznych dla gry. Firma zamierza pozwolić ludziom/społeczności gry składać dotacje/darowizny lub zapłaty za określone świadczenie, na konto bankowe przelewem.
Jakie skutki podatkowa wywoła taka darowizna?
Czy powstaje obowiązek podatkowy, jeżeli tak to jaki i kiedy?
Jakie obowiązki ewidencyjne są z tym związane (wpłaty będą mogły pochodzić od osób niezwiązanych w jakikolwiek sposób z firmą)?
Jakie skutki podatkowe wywoła otrzymanie zapłaty (nawet dużej w relacji) w zamian za gadżet lub możliwości gry z dodatkowymi funkcjami? Jak wygląda opodatkowanie crowdfundingu?

Odpowiedź

Jeśli otrzymywana wpłata nie jest za nic zapłatą, to stanowi ona darowiznę. Takie darowizny co do zasady podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Tylko wówczas, gdyby kwota darowizn od jednej osoby przekroczyła w ciągu 5.lat kwotę 4902 zł, wystąpi opodatkowanie darowizny podatkiem od spadków i darowizn. Poniżej tych kwot darowizny będą wolne od podatku.
Inaczej sytuacja będzie wyglądać, jeśli w zamian za określone kwoty osoba wpłacająca otrzymuje świadczenie zamienne – kubek z logo, bądź możliwość gry z dodatkowymi funkcjami. W obu tych przypadkach nie mamy już do czynienia z darowizną, tylko ze świadczeniem wzajemnym. Otrzymywane kwoty trzeba wówczas potraktować jako przychody z działalności gospodarczej.

Uzasadnienie

W Polsce nie obowiązują żadne regulacje dotyczące tzw. crowdfundingu. Powoduje to problemy praktyczne w tym zakresie, m.in. w aspekcie opodatkowania.
Z pewnością należy w tym przypadku odróżniać dwie sytuacje: po pierwsze wpłatę o charakterze darowizny (za nic), po drugie wpłatę – za coś (w zasadzie niezależnie od tego, w jakiej kwocie następuje).

W tym pierwszym przypadku otrzymywana wpłata nie jest za nic zapłatą. Stanowi ona darowiznę. Otrzymywane darowizny podlegają podatkowi od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) – dalej u.p.s.d., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Należy jednak zauważyć, że w myśl art. 9 ust. 1 pkt 3 u.p.s.d. opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (a zakładam, że wpłacać będą osoby obce, a więc zaliczane właśnie do III grupy podatkowej).

W myśl art. 9 ust. 2 u.p.s.d. jeśli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Z powyższych regulacji wynika, że tylko wówczas, gdyby kwota darowizn od jednej osoby przekroczyła w ciągu 5.lat kwotę 4902 zł, wystąpi opodatkowanie darowizny podatkiem od spadków i darowizn. Poniżej tych kwot darowizny będą wolne od podatku.
Inaczej sytuacja będzie wyglądać, jeśli w zamian za określone kwoty osoba wpłacająca otrzymuje świadczenie zamienne – kubek z logo, bądź możliwość gry z dodatkowymi funkcjami. W obu tych przypadkach nie mamy już do czynienia z darowizną, tylko ze świadczeniem wzajemnym. Można oczywiście dyskutować na ile występuje tutaj ekwiwalentność świadczeń, jednakże z pewnością nie jest to już darowizna.

Otrzymywane kwoty trzeba wówczas potraktować jako przychody z działalności gospodarczej. Zakładam, że podatnik prowadzi w tym zakresie działalność gospodarczą. Z chwilą ich otrzymania trzeba je będzie zatem zaliczyć do przychodów.
Występują natomiast wątpliwości, co do opodatkowania powyższych kwot podatkiem od towarów i usług. Na pozór wydaje się to oczywiste – że skoro mamy tutaj do czynienia ze świadczeniem usług, bądź dostarczaniem towarów w zamian za wpłaty, to występuje odpłatne świadczenie usług, bądź odpłatna dostawa towarów, które to czynności są przedmiotem opodatkowania.

Należy jednakże zauważyć, że najprawdopodobniej mamy tutaj do czynienia z wpłatą "co łaska". Nie ma cennika wskazującego, ile kosztuje kubek, a ile dodatkowa funkcjonalność gry.
Tymczasem uważa się, że pomiędzy otrzymaną zapłatą a wykonanym świadczeniem (dostawą towarów, czy też usługą) – aby można uznać ją za odpłatne - powinien istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Kwoty przekazane przez świadczeniobiorcę jedynie przy okazji, czy też w związku z dostawą towarów, czy też świadczenie usług, które nie są należne za świadczenie i w związku z jego wykonaniem, nie są zapłatą i nie mogą przesądzać o odpłatności danej umowy. Najczęściej przywoływanym orzeczeniem ETS, dotyczącym charakteru wynagrodzenia (zapłaty) za wykonane świadczenia, jest orzeczenie w sprawie C-16/93 (R.J. Tolsma vs. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden). W orzeczeniu tym problematyczne było czy uliczny muzyk, który gra w zamian za dobrowolne datki zbierane "do kapelusza" świadczy odpłatną usługę na rzecz przechodniów, a rzucane (ofiarowywane) datki stanowią zapłatę za usługę. W ocenie ETS w przypadku niniejszym brak było bezpośredniego związku pomiędzy wykonywanym świadczeniem a otrzymywanymi datkami. Nie było bowiem żadnej umowy (porozumienia), choćby dorozumianej pomiędzy ofiarodawcami a świadczeniodawcą (muzykiem), zaś wielkość datku w żaden sposób nie była uzależniona od cech świadczonej usługi (np. rodzaju granego utworu, długości przysłuchiwania się muzyce etc.). W związku z tym nie można było dostrzec żadnego związku pomiędzy ofiarowywanym datkiem a świadczoną usługą. Datek nie miał więc charakteru wynagrodzenia, zapłaty za usługę, a zatem ta nie może być uznana za świadczoną odpłatnie.
Biorąc pod uwagę powyższe można stwierdzić, że wpłacane kwoty nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.