Jesteśmy firmą naprawiającą telefony komórkowe. Nasi klienci - osoby fizyczne, przysyłają nam telefony do naprawy z całej Polski. Przygotowujemy kosztorys i informujemy o tym klienta. Jeśli nie zgadza się on na naprawę, na przykład dlatego, że jest za droga, ma obowiązek pokryć koszty ekspertyzy i koszty odesłania mu telefonu. Telefon odsyłamy kurierem razem z fakturą za pobraniem. Sporadycznie zdarza się, że klient nie chce odebrać przesyłki i telefon wraz z oryginałem faktury wraca do nas.
Czy możemy anulować taką fakturę, czy raczej powinniśmy wystawić korektę? A może żadna z tych opcji nie jest dopuszczalna?
W przypadku odesłania telefonu przez klienta nie można ani anulować faktury, ani dokonać jej korekty. Nie zachodzą bowiem żadne okoliczności, które by na to pozwalały. Usługi zostały wykonane i podlegają opodatkowaniu. Nie zmienia tego fakt nieodebrania telefonu przez klienta. Obowiązek podatkowy powstał i należy ująć wystawione faktury w ewidencjach sprzedaży i w deklaracji podatkowej oraz odprowadzić (wykazać) podatek należny od wykonanych świadczeń.
Podatek od towarów i usług jest oparty o zasadę memoriałową, to znaczy, że w większości przypadków obowiązek podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy faktycznie otrzymano wynagrodzenie należne za dane świadczenie, czy też nie.
W sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia z wykonaniem pewnego świadczenia na rzecz klienta, który nie zgadza się, nie akceptuje kosztów naprawy. Jest to świadczenie wykonane (tak przynajmniej zakładam), zgodnie z regulaminem świadczenia usług, czy też zgodnie z umową. Klient przysyłający telefon do ewentualnej naprawy wie i akceptuje fakt, że w razie niewyrażenia chęci naprawy będzie musiał pokryć koszty ekspertyzy oraz odesłania telefonu. To świadczenie - przeprowadzenie ekspertyzy plus odesłanie telefonu - jest zatem nabywane przez klienta, w momencie, w którym nie wyraża on chęci dokonania naprawy. To świadczenie jest przez Was wykonane na rzecz klienta.
Świadczenie to nie jest dostawą towarów (nie polega bowiem na przeniesieniu prawa do dysponowania towarami jak właściciel; jego treścią jest przeprowadzenie ekspertyzy i odesłanie telefonu). W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., jest to więc świadczenie usług.
Ma ono charakter odpłatny. Następuje bowiem za umówioną ceną, którą klient - przysyłając telefon i nie wyrażając później woli jego naprawy - jest zobowiązany pokryć. Jak najbardziej zatem świadczenie to podlega opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania jest tutaj - zgodnie z art. 29 ust. 1 u.p.t.u. - kwota należna pomniejszona o kwotę podatku.

Okoliczność, że klient nie chcąc płacić za ekspertyzę i koszty odesłania telefonu nie przyjmuje tego telefonu, nie zmienia tego, że Wasze świadczenie jest odpłatne. Fakty te nie anulują, nie "kasują" dokonanego świadczenia. Zostało ono wykonane - ekspertyza została wykonana i odesłano telefon klientowi - zaś sam fakt, że klient nie odbiera telefonu i nie chce płacić za wykonane przez Was czynności tego nie zmienia.
W przypadku odesłania telefonu przez klienta nie można zatem ani anulować faktury, ani dokonać jej korekty. Nie zachodzą bowiem żadne okoliczności, które by na to pozwalały. Usługi zostały wykonane i podlegają opodatkowaniu. Nie zmienia tego fakt nieodebrania telefonu. Obowiązek podatkowy powstał i należy ująć wystawione faktury w ewidencjach sprzedaży i w deklaracji podatkowej oraz odprowadzić (wykazać) podatek należny od wykonanych świadczeń. Podatek od towarów i usług jest oparty o zasadę memoriałową, to znaczy, że w większości przypadków obowiązek podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy faktycznie otrzymano wynagrodzenie należne za dane świadczenie, czy też nie.

Uwagi
Podatnicy, którzy nie otrzymali należności za wykonane świadczenia w ciągu 180 dni mogą uznać, że są to wierzytelności o uprawdopodobnionej nieściągalności w rozumieniu przepisów u.p.t.u. i następnie mogą - po przeprowadzeniu odpowiednich procedur - skorzystać z tzw. ulgi na złe długi (co polega na tym, że koryguje się podatek należny od czynności, które zostały wykonane a nie zostały opłacone przez klientów) - zob. art. 89a-89b u.p.t.u.
Zauważyć wszakże należy, że w sytuacji opisanej w pytaniu Wasze czynności zapewne wykonywane są na rzecz osób niebędących podatnikami VAT. W tym przypadku z ulgi na złe długi skorzystać nie można. Możliwość taka istnieje bowiem wyłącznie w przypadku, gdy dane czynności (później nie zapłacone) wykonywane były na rzecz podatników VAT czynnych (czyli korzystających z prawa do odliczenia podatku naliczonego).