Odpowiedź:

W świetle stanowiska dominującego wśród sądów administracyjnych oraz organów podatkowych, obowiązek podatkowy powstał w przedstawionej sytuacji w dniu 4 października 2016 r. (zakładając, że towar został wysłany za pośrednictwem zewnętrznego przewoźnika). Na fakturze wystawianej wcześniej najlepiej nie wskazywać daty dokonania dostawy towarów (daty sprzedaży).

Uzasadnienie:

Obowiązek podatkowy z tytułu dostaw towarów powstaje, co do zasady, z chwilą dokonania dostawy towarów (zob. art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.).
Na gruncie tego przepisu istnieją  wątpliwości kiedy dochodzi do dokonania dostawy towarów, jeżeli towar jest do nabywcy wysyłany za pośrednictwem zewnętrznego przewoźnika (zakładam, że takiej właśnie sytuacji dotyczy pytania). W mojej ocenie w przypadkach takich do dokonania dostawy towarów dochodzi z chwilą faktycznego zrealizowania dostawy, tj. przejścia na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru. Uważam przy tym, że jeżeli strony nie ustalą kiedy dochodzi do przejścia na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru (nie ustaliły warunków dostawy), do faktycznego zrealizowania dostawy (a więc do dokonania dostawy towarów) dochodzi z chwilą wydania nabywcy towaru przez przewoźnika. Przyjęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że w przedstawionej sytuacji datą dokonania dostawy towarów, a w konsekwencji datą powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT, jest dzień otrzymania towarów przez nabywcę.
Odmienne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 11 marca 2016 r. (sygn. I FSK 1612/14), w którym czytamy, że „dla momentu powstania obowiązku podatkowego przy dostawie towarów istotny jest moment wydania towaru przewoźnikowi (kurierowi, operatorowi pocztowemu)”. Podobne stanowisko dominuje w wyjaśnieniach organów podatkowych (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 5 września 2014 r., ITPP1/443-635/14/KM, interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 16 października 2015 r., IBPP3/4512-556/15/EJ czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 października 2015 r., IPPP3/4512-733/15-2/KT). Przyjęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że w przedstawionej sytuacji datą dokonania dostawy towarów, a w konsekwencji datą powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT, jest dzień wysyłki towarów, tj. 4 października 2016 r.
Wyjaśnić jednocześnie pragnę, że obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują obowiązku umieszczania na fakturach daty sprzedaży. Istnieje natomiast, co do zasady, obowiązek umieszczenia na fakturach daty dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub – w przypadku faktur zaliczkowych – daty otrzymania zapłaty (zob. art. 106e ust. 1 pkt 6 u.p.t.u.). Tym niemniej dopuszcza się stosowanie na fakturach nazwy „data sprzedaży” zamiast „data dokonania dostawy towarów”, „data zakończenia dostawy towarów” albo „data wykonania usługi” (raczej natomiast nie dopuszcza się stosowanie nazwy „data sprzedaży” zamiast „data otrzymania zapłaty”). A zatem w przedstawionej sytuacji można na fakturze użyć określenie „data sprzedaży” pamiętając jednak, że należy przez nie rozumieć „datę wykonania usługi”. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 22 maja 2014 r. (ILPP2/443-208/14-2/AD), „skoro zawarta na fakturze pozycja - data sprzedaży będzie odpowiadać dacie dokonania lub zakończenia dostawy towaru lub wykonania usług, to faktura wystawiona przez Wnioskodawcę zawierająca pozostałe wymagane przepisem art. 106e ustawy dane będzie prawidłowym dokumentem dostawy towarów lub świadczenia usług. Zamienne użycie na fakturze sformułowania - data sprzedaży - odpowiadające dacie dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi nie skutkuje uznaniem takiej faktury za wadliwą”.
Mając to na uwadze wyjaśnić pragnę, że – niezależnie od przyjęcia jednego z zaprezentowanych stanowisk – najlepiej w przedstawionej sytuacji przyjmować, że data dokonania dostawy towarów nie jest (w chwili wystawienia faktury) określona, a w konsekwencji wystawiać fakturę bez daty dokonania dostawy towarów (daty sprzedaży towarów). Na takie postępowanie pozwala art. 106e ust. 1 pkt 6 u.p.t.u., z którego wynika, że faktura powinna zawierać datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty tylko, jeżeli taka data jest określona (i różni się od daty wystawienia faktury).
Jeżeli jednak faktura wystawiana przed dokonaniem dostawy towarów ma zawierać datę dokonania dostawy towarów (datę sprzedaży), powinna to być jedna ze wskazanych powyżej dat (zależnie od przyjętego stanowiska). Pamiętać jednak należy, że jeżeli faktyczna data dokonania dostawy towarów będzie inna (np. dlatego że opóźni się wysyłka), konieczne będzie wystawienie faktury korygującej.

Tomasz Krywan, autor współpracuje z publikacją Vademecum Doradcy Podatkowego
Odpowiedzi udzielono 1.11.2016 r.