Podczas kontroli podatkowej zasugerowano właścicielowi możliwość złożenia rezygnacji z czynnego udziału podczas czynności kontrolnych. W konsekwencji podatnik wyznaczył określoną osobę do reprezentowania go, tzn. składania wyjaśnień.
Jakie będą konsekwencje dla podatnika w następstwie złożenia oświadczenia o rezygnacji z czynnego udziału?
W ustnym wyjaśnieniu stwierdzono, że dotyczy to tylko zwolnienia z obowiązku ciągłego przebywania przy kontrolujących, natomiast nie wywołuje innych konsekwencji i właściciel w każdej chwili może składać dowolne wyjaśnienia i czynnie uczestniczyć w toku kontroli..
Moim zdaniem oświadczenie o rezygnacji z prawa do czynnego udziału w kontroli podatkowej nie wyłącza prawa kontrolowanego do udziału w postępowaniu a jedynie umożliwia organom prowadzenie kontroli bez udziału kontrolowanego. Zatem w analizowanym przypadku kontrolowany, pomimo złożonego oświadczenia, w każdej chwili, na prawach strony, może uczestniczyć w takim postępowaniu.
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 292 z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - dalej o.p., w sprawach nieuregulowanych w przepisach Działu VI o.p. (tzn. wprost normujących kontrolę podatkową) stosuje się odpowiednio przepisy art. 102 § 2 i 3, art. 135-138, art. 139 § 4, art. 140 § 2, art. 141 i art. 142 oraz przepisy rozdziałów 1, 2, 5, 6, 9-12, 14, 16, 22 oraz 23 działu IV o.p.
W rozdziale 1 działu IV o.p (który jak widać ma zastosowanie w kontroli podatkowej) ukonstytuowane zostały podstawowe, a zarazem najważniejsze zasady postępowania podatkowego, (czyli również postępowania kontrolnego). W art. 123 § 1 o.p zapisana została zasada, w myśl której organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Odpowiadając na pytanie należy odwołać się do art. 285 § 1 o.p, w którym wprowadzona została zasada, w myśl której czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego wskazanej, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osób upoważnionych.
Oświadczenie o rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych składane jest na piśmie. W razie odmowy złożenia oświadczenia kontrolujący dokonuje odpowiedniej adnotacji, dołączając ją do protokołu.
W piśmiennictwie trwa spór o to, jakie były intencje ustawodawcy i o to, w jaki sposób należy interpretować art. 285 o.p, jednak dość powszechnie przepis dotyczący wyłączenia jest krytykowany jako zbyt przesadnie sugerujący, że w przypadku braku oświadczenia strona musi uczestniczyć w czynnościach - należałoby bowiem tutaj wskazywać jako prawo realizowane przez stronę wówczas, gdy uzna to za stosowne (co by oznaczało, że samo umożliwienie kontrolowanemu uczestnictwa byłoby wystarczającą przesłanką do prowadzenia czynności).
W praktyce funkcjonuje pogląd, że złożenie oświadczenia o rezygnacji nie pozbawia podatnika prawa do udziału w czynnościach a jedynie umożliwia organom prowadzenia kontroli bez udziału kontrolowanego.
Jeżeli zastosujemy taką wykładnię, która zdaje się być racjonalna, stwierdzimy, że składając wskazane w pytaniu oświadczenie kontrolowany nie pozbawia się prawa do udziału w postępowaniu a jedynie upoważnia kontrolujących do prowadzenia postępowania bez jego udziału, (czyli może uczestniczyć, ale jego nieobecność w żaden sposób nie wpływa na postępowanie).
Jakie będą konsekwencje dla podatnika w następstwie złożenia oświadczenia o rezygnacji z czynnego udziału?
W ustnym wyjaśnieniu stwierdzono, że dotyczy to tylko zwolnienia z obowiązku ciągłego przebywania przy kontrolujących, natomiast nie wywołuje innych konsekwencji i właściciel w każdej chwili może składać dowolne wyjaśnienia i czynnie uczestniczyć w toku kontroli..
Moim zdaniem oświadczenie o rezygnacji z prawa do czynnego udziału w kontroli podatkowej nie wyłącza prawa kontrolowanego do udziału w postępowaniu a jedynie umożliwia organom prowadzenie kontroli bez udziału kontrolowanego. Zatem w analizowanym przypadku kontrolowany, pomimo złożonego oświadczenia, w każdej chwili, na prawach strony, może uczestniczyć w takim postępowaniu.
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 292 z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) - dalej o.p., w sprawach nieuregulowanych w przepisach Działu VI o.p. (tzn. wprost normujących kontrolę podatkową) stosuje się odpowiednio przepisy art. 102 § 2 i 3, art. 135-138, art. 139 § 4, art. 140 § 2, art. 141 i art. 142 oraz przepisy rozdziałów 1, 2, 5, 6, 9-12, 14, 16, 22 oraz 23 działu IV o.p.
W rozdziale 1 działu IV o.p (który jak widać ma zastosowanie w kontroli podatkowej) ukonstytuowane zostały podstawowe, a zarazem najważniejsze zasady postępowania podatkowego, (czyli również postępowania kontrolnego). W art. 123 § 1 o.p zapisana została zasada, w myśl której organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Odpowiadając na pytanie należy odwołać się do art. 285 § 1 o.p, w którym wprowadzona została zasada, w myśl której czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego wskazanej, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osób upoważnionych.
Oświadczenie o rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych składane jest na piśmie. W razie odmowy złożenia oświadczenia kontrolujący dokonuje odpowiedniej adnotacji, dołączając ją do protokołu.
W piśmiennictwie trwa spór o to, jakie były intencje ustawodawcy i o to, w jaki sposób należy interpretować art. 285 o.p, jednak dość powszechnie przepis dotyczący wyłączenia jest krytykowany jako zbyt przesadnie sugerujący, że w przypadku braku oświadczenia strona musi uczestniczyć w czynnościach - należałoby bowiem tutaj wskazywać jako prawo realizowane przez stronę wówczas, gdy uzna to za stosowne (co by oznaczało, że samo umożliwienie kontrolowanemu uczestnictwa byłoby wystarczającą przesłanką do prowadzenia czynności).
W praktyce funkcjonuje pogląd, że złożenie oświadczenia o rezygnacji nie pozbawia podatnika prawa do udziału w czynnościach a jedynie umożliwia organom prowadzenia kontroli bez udziału kontrolowanego.
Jeżeli zastosujemy taką wykładnię, która zdaje się być racjonalna, stwierdzimy, że składając wskazane w pytaniu oświadczenie kontrolowany nie pozbawia się prawa do udziału w postępowaniu a jedynie upoważnia kontrolujących do prowadzenia postępowania bez jego udziału, (czyli może uczestniczyć, ale jego nieobecność w żaden sposób nie wpływa na postępowanie).