Odpowiedź:
Obowiązek wyceny bilansowej aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych wynika z przepisów art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1047 z późn. zm.) - dalej u.o.r. Nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów należy wycenić po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. W jednostkach, w których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, do bilansowej wyceny aktywów i zobowiązań na 31 grudnia danego roku zastosowanie ma średni kurs NBP dla danej waluty ogłoszony w tabeli kursów średnich, obowiązujących w tym dniu.
Wycenie podlegają zarówno należności, jak i zobowiązania wyrażone w walucie obcej, w tym zaciągnięte i udzielone pożyczki (kredyty). Obowiązek wyceny dotyczy także zgromadzonych w kasie lub na rachunkach bankowych środków pieniężnych, a także aktywów i zobowiązań finansowych typu akcje, udziały i inne papiery wartościowe.
Konieczność wyceny dotyczy zarówno transakcji zawartych z podmiotami zagranicznymi, jak z podmiotami polskimi. Co istotne, obowiązek takiej wyceny dotyczy jedynie transakcji wyrażonych w walucie obcej, których zapłata zrealizowana zostanie również w walucie obcej albo w walucie polskiej, wg obowiązującego w dniu zapłaty kursu walutowego.
Powstałe w wyniku wyceny różnice kursowe zwiększają przychody lub koszty finansowe. W przypadku zobowiązań dotyczących środków trwałych w budowie oraz w uzasadnionych przypadkach dotyczących zakupu towarów lub wytworzenia produktów ustalone różnice kursowe zwiększają lub zmniejszają ich wartość.
Różnice kursowe z wyceny bilansowej rozliczane wynikowo (tzn. w kosztach lub przychodach finansowych) podlegają wykazaniu w rachunku zysków i strat per saldo. Taki sposób prezentacji wynika z art. 42 ust. 3 u.o.r.|
Z podanych zasad wyceny bilansowej aktywów i pasywów wynika, że wycena dotyczy tych aktywów i pasywów, których wartość została wyrażona w walucie obcej, bez względu na zastosowane rozwiązania w programie księgowym. O obowiązku wyceny bilansowej nie decyduje zakwalifikowanie danego konta do kont walutowych lub złotowych. Księgi rachunkowe prowadzi się a sprawozdanie finansowe sporządza w walucie polskiej i języku polskim. Niektóre programy księgowe zresztą nie wymagają rozróżnienia kont na „walutowe” i „złotowe”.
Nie bardzo wiem, jaka w ustaleniach Państwa ZPK jest różnica pomiędzy kontem 844 Rozliczenia międzyokresowe przychodów a kontem 205 Przychody przyszłych okresów. W różnych publikacjach zakładowych planów kont rozliczenia międzyokresowe przychodów są wykazywane przeważnie w zespołach 8 lub 6, jak np. konto 650 Rozliczenia międzyokresowe przychodów we Wzorcowym Planie Kont z komentarzem do ustawy o rachunkowości i MSR, pod redakcją naukową prof. Gertrudy Krystyny Świderskiej. Można sobie wyobrazić również ujęcie tego konta w zespole 2, bowiem istotne jest wykazanie salda danego konta w bilansie, w odpowiedniej pozycji, a nie umieszczenie go w tym czy innym zespole kont, chociaż w tym przypadku należy szanować przyzwyczajenia księgowych. Nazwa „przychody przyszłych okresów” to wcześniej używana nazwa dla obecnie używanego pojęcia rozliczenia międzyokresowe przychodów.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów nie są wyrażane w walucie obcej, ale w walucie polskiej i dlatego nie podlegają wycenie walutowej na dzień bilansowy.
Natomiast konto „Rozliczenie zakupu" służy do ewidencji rozliczenia zakupu: materiałów, towarów, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości i prawa i usług. Ewidencja na koncie „Rozliczenie zakupu” umożliwia porównanie danych wynikających z dokumentów zakupu (np. faktur, rachunków), które wpłynęły do jednostki od jej kontrahentów z dokumentami potwierdzającymi przyjęcie towaru lub odbiór usług. W wyniku tego porównania następuje ustalenie ewentualnych różnic w ilościach, cenie, stawce VAT i innych. Konto „Rozliczenie zakupu” nie jest kontem bilansowym, w tym sensie, że jego saldo nie wchodzi w skład „bilansu” w pozycji rozliczenie zakupu.
Saldo debetowe (Wn) konta rozliczenie zakupu oznaczające dostawy w drodze, wykazywane jest w aktywach bilansu jako np. "Materiały" lub "Towary", ponieważ traktuje się to saldo na równi z zapasami tych aktywów. Saldo Ma odzwierciedla dostawy niefakturowane, czyli dostawy przyjęte przez jednostkę, w stosunku do których jednostka nie otrzymała jeszcze faktur lub rachunków dokumentujących ich nabycie. Saldo kredytowe, tzn. dostawy niefakturowane, wykazuje się w pasywach bilansu na równi z zobowiązaniami wobec dostawców. Tak więc teoretycznie zobowiązanie, jeżeli jest wyrażone w walucie obcej, może zostać wycenione wg kursu walutowego obowiązującego w dniu bilansowym.
Tadeusz Waślicki, autor współpracuje z publikacją Vademecum Głównego Księgowego
Odpowiedzi udzielono 19.02.2017 r.
Czy w związku z wyceną bilansową spółka powinna dokonać wyceny od wszystkich transakcji w walucie?
Pytanie pochodzi z publikacji Vademecum Głównego KsięgowegoSpółka ma w planie kont zdefiniowane część kont jako walutowe, a część jako złotówkowe.Czy w kontekście dokonania wyceny bilansowej na dzień 31 grudnia spółka powinna dokonać wyceny od wszystkich transakcji w walucie czy też od tych, które na kontach zostały zdefiniowane jako walutowe?Od jakich kont należy dokonać wyceny bilansowej?Czy spółka powinna dokonać wyceny bilansowej m.in. od konta 844 Rozliczenia międzyokresowe przychodów, 205 Przychody przyszłych okresów, 303 Rozliczenie zakupu usług?Dotychczas spółka dokonywała wyceny bilansowej od kont rozrachunkowych walutowych.
