Jesteśmy jednostką budżetową sprzedającą nieruchomość. Wpłata należności została dokonana w październiku, natomiast podpisanie aktu notarialnego nastąpi w listopadzie. Nabywca nieruchomości żąda wystawienia faktury.
Czy można wystawić fakturę przed podpisaniem aktu notarialnego?

Jeśli przedmiotem sprzedaży jest budynek (lokal), fakturę VAT wystawić należy najpóźniej w chwili przyjęcia należności.
Jeśli przedmiotem sprzedaży jest (będzie) nieruchomość gruntowa, fakturę VAT (zaliczkową) należy wystawić w ciągu 7 dni od dnia otrzymania płatności.
W obu tych przypadkach fakt podpisania aktu notarialnego (i związane z tym skutki cywilnoprawne) nie mają znaczenia dla obowiązku wystawienia faktury.
Terminy wystawiania faktur są określone w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337) - dalej r.z.p.n.p.
Terminy te w wielu sytuacjach (i tak jest również w tym przypadku) powiązane są z terminami powstawania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Przepis art. 19 ust. 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., stanowi, że w przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wydania.
W przypadku zatem, gdy nieruchomość to budynek, to wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (w przypadku otrzymania części zapłaty obowiązek podatkowy powstaje w odpowiedniej części - zob. art. 19 ust. 15 u.p.t.u.). Jeśli zapłata nie zostanie otrzymana, to wówczas obowiązek podatkowy powstanie 30. dnia od dnia wydania. Moment wydania budynku zasadniczo określony będzie w akcie notarialnym (albo też można będzie go ustalić na podstawie aktu notarialnego).
Z przepisów § 11 ust. 1 i 2 r.z.p.n.p. wynika, że fakturę wystawia się nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Faktury, o których mowa, nie mogą być wystawione wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego.
Z powyższego wynika, że w chwili przyjęcia należności nie tylko można, ale i należy wystawić fakturę. Wtedy powstaje bowiem obowiązek podatkowy. Dzień jego powstania jest zaś ostatnim dniem, w którym należy wystawić fakturę VAT. To, czy nastąpiło już podpisanie aktu notarialnego (i zaszły już związane z tym skutki cywilnoprawne), czy nie - dla powstania obowiązku podatkowego oraz obowiązku wystawienia faktury nie ma znaczenia.

Uwagi
Jeśli natomiast przedmiotem transakcji jest nieruchomość gruntowa należy stwierdzić, co następuje:
Przepisy u.p.t.u. nie przewidują szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla dostawy gruntów. Obowiązek podatkowy powstaje w tym przypadku z chwilą wydania nieruchomości (art. 19 ust. 1 u.p.t.u.), z chwilą wystawienia faktury (art. 19 ust. 4 u.p.t.u.), z chwilą otrzymania zaliczki lub innej płatności (także 100%) na poczet dostawy przed jej wykonaniem (art. 19 ust. 11 u.p.t.u.).
Jeśli płatność przyjęliście w październiku, a wydanie nieruchomości nastąpi dopiero w listopadzie (po podpisaniu aktu notarialnego), to otrzymana płatność jest zaliczką w rozumieniu art. 19 ust. 11 u.p.t.u. Jej otrzymanie powoduje powstanie obowiązku podatkowego (w części odpowiadającej przyjętej płatności). Zgodnie z § 10 ust. 1 r.z.p.n.p., jeśli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę - fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy. W tym zatem przypadku - gdy przedmiotem sprzedaży jest (będzie) nieruchomość gruntowa, fakturę VAT (zaliczkową) należy wystawić w ciągu 7 dni od dnia otrzymania płatności.