Proboszcz parafii prawosławnej wystąpił do wójta gminy jako organu prowadzącego szkołę podstawową w N. o zobowiązanie dyrektora tej szkoły do zorganizowania na jej terenie nauczania lekcji religii prawosławnej oraz ustalenie nauczania w wymiarze 12 godzin tygodniowo.

Proboszcz powołał się na § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Według tego przepisu rodzice uczniów powinni wyrazić takie życzenie.

Mało uczniów chętnych - mówi wójt

W odpowiedzi wójt poinformował, że jest obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału (wychowanków grupy przedszkolnej).

Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lub oddziale lekcje religii powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej. Jeżeli z jednego oddziału zgłosi się na lekcję religii danego wyznania 7 lub więcej uczniów, to uczniowie ci mają zajęcia oddzielnie, nie prowadzi się dla nich zajęć w grupach międzyoddziałowych czy międzyklasowych.

Przepis ten nie oznacza jednakże, że grupa międzyoddziałowa czy międzyklasowa powinna liczyć 7 uczniów, bowiem gdy np. w szkole zgłosiło się ze wszystkich klas łącznie 11 dzieci, ale w żadnym oddziale nie zgłosiło się ich co najmniej 7, zajęcia z religii prowadzi się dla nich w grupie międzyklasowej.

Jednak z uwagi na to, że z oddziału przedszkolnego zgłosiło się tylko jedno dziecko, szkoła nie ma obowiązku organizować dla niego zajęć oddzielnie - twierdził wójt. Zgodnie z § 8 ust. 1 rozporządzenia, nauka religii odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. A wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów.

 


Dwie godziny tygodniowo - to mało?

Działający w imieniu parafii proboszcz zaskarżył czynność wójta ustalającą wymiar nauczania lekcji religii prawosławnej w wymiarze dwóch godzin tygodniowo do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie.

Sąd uznał, że kluczowy dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje sposób wykładni określenia "grupa międzyoddziałowa" oraz "grupa międzyklasowa". Zdaniem sądu I instancji, wójt trafnie uznał wymóg zorganizowania nauczania religii prawosławnej w obrębie jednej grupy międzyklasowej i w odpowiadającym temu wymiarze 2 godzin lekcyjnych.

Ale klasa w przypadku dużej liczby dzieci "danego rocznika" w szkole może mieć kilka oddziałów. Nie wyklucza to jednak sytuacji, że liczba oddziałów może być równa liczbie klas i jak wynika z akt sprawy, taka sytuacja ma miejsce w przypadku Szkoły Podstawowej w N., w której każda klasa ma tylko jeden oddział. Prowadzi to do wniosku, że określenie "grupa międzyoddziałowa" odnosi się przede wszystkim do grupy tworzonej w oparciu o uczniów oddziałów funkcjonujących w obrębie danej klasy (tj. gdy oznaczona klasa w konkretnej szkole ma więcej niż jeden oddział). Natomiast określenie "grupa międzyklasowa" wskazuje zaś na grupę tworzoną z uczniów różnych klas danej szkoły (w ujęciu potocznym, grupę uczniów "różnych roczników").

Zatem w przypadku zebrania grupy co najmniej 7 uczniów w obrębie oddziałów danej klasy, nauka religii powinna być dla nich zorganizowana w grupie międzyoddziałowej i taka sytuacja wyklucza ich włączenie do grupy międzyklasowej.

Zarzut naruszenia prawa

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniosła parafia, zaskarżając wyrok zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

  • art. 53 ust. 2 i 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji przez jego błędną wykładnię, gdyż w rzeczywistości ustalenie lekcji religii w wymiarze 2 godzin tygodniowo organizowanych dla grupy międzyklasowej dla dzieci od 6 do 14 lat narusza wprost zasadę , iż rodzice maja prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami
  • art. 1 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe przez jego niezastosowanie i uznanie, że nauka lekcji religii winna być organizowana w grupie miedzyklasowej bez uwzględnienia dojrzałości i rozwoju dziecka
  • § 2 ust. 1, 2, 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach przez uznanie, że nauka lekcji religii winna być organizowana bez uwzględnienia poziomów nauczania wyznaczonych przez klasy w sytuacji, gdy w skład grupy miedzyklasowej weszłoby 11 – dzieci w wieku od 6 do 14 lat,

 

Wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

 Wójt i WSA popełnili błąd

Naczelny Sąd Administracyjny uznał skargę za zasadną. Chociaż uznał, że przepisów Konstytucji nie naruszono, gdyż wójt nie był adresatem tych przepisów i nie stosował ich w toku załatwienia sprawy.

- Liczba dzieci uczestniczących w lekcji religii nie musi odpowiadać liczbie dzieci uczestniczących w obowiązkowych zajęciach z innych przedmiotów. Ale organ nie został zwolniony z obowiązku organizacji nauczania religii nawet w sytuacji, gdy tylko jeden uczeń lub wychowanek z całej szkoły (przedszkola) zamierzałby uczestniczyć w zajęciach religii. Liczba uczniów ma jednakże wpływ na formę organizacji zajęć - podkreślił NSA.

Przepisy rozporządzenia stanowią jednoznacznie, iż zajęcia organizowane są w ramach tego oddziału lub jako zajęcia klasowe (międzyoddziałowe). Przypadek ten nie pozostawia organowi swobody wyboru rozwiązania.

Sąd II instancji uznał, iż zorganizowanie nauczania wszystkich dzieci od klasy "0" do klasy "VIII" w ramach jednej grupy międzyklasowej naruszyło przepisy art. 1 pkt 1 i 5 ustawy Prawo oświatowe.

Według NSA, wójt wykonując obowiązek zapewnienia nauki religii obowiązany jest dobrać taką formę jego realizacji, która pozostawałaby w zgodzie z przepisami. Legalną formą nie mogło być w związku z tym zorganizowanie religii wyznania prawosławnego w ramach jednej grupy międzyklasowej obejmującej uczniów od klasy "0" do klasy "VIII". W zaistniałej sytuacji interpretacja tego przepisu dokonana przez organ oraz sąd I instancji była błędna.

NSA uchylił zaskarżony wyrok oraz rozpoznając skargę uchylił czynność Wójta Gminy R. z [..] października 2019 r. nr [.] w przedmiocie organizacji i ustalenia wymiaru nauczania lekcji religii prawosławnej w Szkole Podstawowej w N.

Sygnatura akt III OSK 2907/21 - wyrok NSA z 15 stycznia 2021 r.