Jeśli złoży stosowny wniosek, wówczas nie są naliczane odsetki. Zamiast tego ZUS nałoży opłatę prolongacyjną w wysokości 50 proc. stawki odsetek za zwłokę z dnia podpisania umowy. Ponadto, przedsiębiorca uniknie postępowania egzekucyjnego. Jeśli jednak zostało ono już uruchomione, to będzie zawieszone po podpisaniu umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty.

Umorzenie należności składkowych możliwe jest w wyjątkowych sytuacjach, w razie całkowitej nieściągalności składek lub ze względu na ważny interes przedsiębiorcy. Ta druga możliwość dotyczy jednak tylko osób prowadzących działalność gospodarczą opłacających składki za siebie. Wypadki, w których zachodzi całkowita nieściągalność składek szczegółowo określa ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Są to m. in.: śmierć dłużnika i brak jego majątku, oddalanie przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzenie postępowania upadłościowego, zaprzestanie prowadzenia działalności i brak majątku dłużnika.

Umorzenie należności składkowych z powodu ważnego interesu przedsiębiorcy następuje gdy zostaną spełnione przesłanki określne w rozporządzeniu z 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Rozporządzenie to definiuje ważny interes uniemożliwiający spłatę zadłużenia. Są to m. in. przesłanki: ubóstwo ubezpieczonego zagrażające jego dalszej egzystencji bez minimum socjalnego, sytuacja w której po zapłaceniu długów składkowych przedsiębiorca zostanie bez pieniędzy na podstawowe potrzeby życiowe, zdarzenia losowe i klęski żywiołowe, choroba dłużnika lub członków jego najbliższej rodziny powodująca konieczność stałej opieki nad chorym, która uniemożliwia pracę zarobkową. Wszystkie te okoliczności, które mają spowodować umorzenie długów wobec ZUS musi udowodnić dłużnik.

Ulga w spłacie składek lub umorzenie zaległości będzie pomocą publiczną udzieloną przez ZUS. Może się przejawiać w formie de minimis, na restrukturyzację, na naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami.

ZUS najczęściej udziela pomocy de minimis. Jest ona przyznawana, jeśli przedsiębiorca nie znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu „Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw”. Łączna wartość tej pomocy nie przekracza 200 tys. euro w ciągu trzech lat budżetowych.

Wsparcia na restrukturyzację udziela się przedsiębiorcom zagrożonym, znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu „Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw”. Ma na celu przywrócenie długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa. Takie wsparcie może zostać udzielone raz na 10 lat i podlega zgłoszeniu do Komisji Europejskiej (KE). Do jej udzielenia potrzebna jest zgoda komisji.