Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166) – dalej r.b.p.c.s. określa m.in.: 1) tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy; 2) przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych (monitoring); 3) wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria wykonujące badania i pomiary.
Zgodnie z r.b.p.c.s., to pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy i powinien to uczynić nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Obowiązany jest on wskazać czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, rozpoznać źródła ich emisji oraz określić warunki pracy, które mają wpływ na poziom stężeń lub natężeń tych czynników lub na poziom narażenia na oddziaływanie tych czynników, a następnie zapewnić (zlecić) wykonanie pomiarów stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
W przypadku występowania szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego została ustalona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego (NDSP), pracodawca jest obowiązany zapewnić we własnym zakresie pomiary ciągłe stężenia tego czynnika za pomocą urządzeń lub z uwzględnieniem procedur spełniających wymagania określone w normie PN-EN 482 (lub normie ją zastępującej). W przypadku narażenia na pył zawierający azbest, badania i pomiary wykonuje się co najmniej raz na trzy miesiące. Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości NDS, okres ten może być wydłużony do 6 miesięcy.
Jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów szkodliwych dla zdrowia czynników chemicznych lub pyłów, o których była wyżej mowa, wykonanych w odstępie co najmniej dwóch lat, a w przypadku czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym - co najmniej sześciu miesięcy, nie przekroczyły 0,1 wartości NDS, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.
Badania i pomiary pól lub promieniowania elektromagnetycznego o częstotliwości z zakresu od 0 Hz do 300 GHz wykonuje się w przypadku występowania w miejscach wykonywania pracy stref ochronnych, określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
W przypadku występowania mikroklimatu zimnego albo gorącego, badania i pomiary wskaźników mikroklimatu wykonuje się raz w roku. Jeżeli podczas dwóch ostatnich badań wartości wskaźników mikroklimatu nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy, pracodawca może wykonywać je raz na dwa lata.
Badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy należy przeprowadzić również każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.
Pracodawca niezwłocznie powinien poinformować pracowników, narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnić im te wyniki i wyjaśnić ich znaczenie.
Wyniki badań i pomiarów pracodawca ma obowiązek przechowywać przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania, a ponadto powinien prowadzić na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy. Ponadto wyniki badań i pomiarów powinny być niezwłocznie udostępniane pracownikowi, byłemu pracownikowi, ich przedstawicielowi ustawowemu lub pełnomocnikowi, na jego pisemne żądanie.
Edward Kołodziejczyk