Zgodnie z art. 2091 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest obowiązany zapewnić środki niezbędne do ewakuacji pracowników. Bardziej szczegółowe obowiązki pracodawcy związane z umożliwieniem ewakuacji zawierają rozporządzenia Ministra Pracy oraz Ministra Infrastruktury.
Przepis § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia dróg ewakuacyjnych ze wszystkich pomieszczeń obiektu budowlanego, w których mogą przebywać pracownicy, umożliwiających szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń. Drogi ewakuacyjne oraz dojścia do nich prowadzące nie mogą być zastawiane.
Natomiast zgodnie z niektórymi przepisami rozdziału 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.) budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający możliwość ewakuacji ludzi w razie pożaru. Przykładowo, z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, z której powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową (inne pomieszczenia). Przejście to nie może prowadzić łącznie przez więcej niż trzy pomieszczenia.
Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami, przy czym drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz. Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich użytkowników, liczbę tę należy przyjmować w odniesieniu do powierzchni tych pomieszczeń, sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - stosując przelicznik 1 m2/osobę, pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m2/osobę, pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m2/osobę, archiwów, bibliotek itp. - 7 m2/osobę, a magazynów - 30 m2/osobę.
Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania oraz samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w wyniku zasygnalizowania pożaru przez system wykrywania dymu chroniący strefę pożarową, do ewakuacji z której te drzwi są przeznaczone, a także w przypadku awarii drzwi.
Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne. Są to specjalne urządzenia instalowane na drzwiach ewakuacyjnych, umożliwiające łatwe i pewne ich otwarcie od wewnątrz, zgodnie z kierunkiem ewakuacji ludzi na korytarzach lub klatkach schodowych, bez względu na blokady i zamki umożliwiające otwarcie tych drzwi od zewnątrz.
Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m. Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.
Na drogach ewakuacyjnych zabronione jest stosowanie spoczników ze stopniami oraz schodów ze stopniami tzw. zabiegowymi (tj. zwężającymi się, klinowymi), jeżeli schody te są jedyną drogą ewakuacyjną. Dopuszcza się natomiast stosowanie schodów wachlarzowych (na planie otwartego łuku), pod warunkiem zachowania najmniejszej szerokości stopni wynoszącej co najmniej 25 cm w odległości 40 cm od balustrady.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719) zabrania zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie. Pracodawca ma obowiązek oznakować znakami zgodnymi z Polskimi Normami (m.in. PN-N-01256-02:1992 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja, PN-N-01256-5:1998 Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych) drogi ewakuacyjne oraz pomieszczenia, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji (droga ewakuacyjna, kierunek ucieczki itp.).
Właściciel, pracodawca lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób będących jej stałymi użytkownikami, niezakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji, zawiadamiając o terminie - nie później niż na tydzień przed przeprowadzeniem sprawdzianu - właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.
Edward Kołodziejczyk