Mężczyzna zawarł ze Spółką G. umowę o pracę "na zastępstwo". Po rozpoczęciu pracy pracodawca dokonał zmian organizacyjnych i zlikwidował stanowisko pracy, na którym pracował zastępowany pracownik. W konsekwencji pracodawca wypowiedział warunki pracy pracownikowi, proponując inne stanowisko. Pracownik odwołał się do sądu pracy, wskazując, że w umowie nie przewidziano możliwości jej wypowiedzenia, a w konsekwencji dokonane wypowiedzenie warunków narusza prawo.
Czy dokonane wypowiedzenie warunków narusza prawo?

 
Odpowiedź: w kwestii dopuszczalności wypowiedzenia (wypowiedzenia warunków pracy lub płacy) umowy na zastępstwo w nauce prawa pracy prezentowane są dwie konkurujące wykładnie. 
 
Uzasadnienie: w myśl pierwszej umowa na zastępstwo jest umową, która co do zasady podlega wypowiedzeniu, a okres wypowiedzenia wynosi 3 dni. W myśl tej wykładni art. 331 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. stanowi przepis szczególny w stosunku do całego art. 33 k.p. czyli wprowadza zarówno inne zasady wypowiadania umowy o pracę na zastępstwo jak i inny okres wypowiedzenia (takie stanowisko prezentują m.in. W. Sanetra i J. Iwulski, Kodeks pracy z komentarzem, Warszawa 2009,  L. Florek, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2011, s. 216 oraz A. Sobczyk, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. B. Wagner, Gdańsk 2004, s. 165, M. Gersdorf, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2007, s. 198 ). W myśl tej wykładni wypowiedzenie warunków pracy i płacy dokonane przez pracodawcę było dopuszczalne.

W myśl drugiej prezentowanej w nauce prawa pracy wykładni, art. 331 k.p. modyfikuje jedynie okres wypowiedzenia umowy na zastępstwo, natomiast nie zmienia zasad dopuszczalności samego wypowiedzenia. W myśl tego poglądu umowa na zastępstwo może zatem być wypowiedziana, jeżeli zostały spełnione przesłanki z art. 33 k.p. – umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy i strony zawarły w treści umowy klauzulę o dopuszczalności wcześniejszego wypowiedzenia (tak np. A. Wypych – Żywicka, Wątpliwości wokół art. 331 k.p. PiZS 2004, nr 11). Pracownik powołuje się zatem na tę wykładnię. W świetle tej wykładni prawidłowość wypowiedzenia warunków pracy i płacy może budzić wątpliwości.

Czytaj: Umowa na zastępstwo może obejmować okres urlopu wypoczynkowego osoby zastępowanej

 

W literaturze przedmiotu przeważająca część doktryny opowiada się za pierwszym z omówionych poglądów, w myśl którego dokonane wypowiedzenie zmieniające jest prawidłowe. Nie ma niestety orzecznictwa SN, które rozstrzygnęłoby wątpliwości w tej kwestii.

Należy jednak zauważyć, że nawet przy przyjęciu drugiego, mniej korzystnego dla pracodawcy poglądu można twierdzić, że wypowiedzenie warunków pracy lub płacy mogło nastąpić na podstawie art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 192) - dalej u.z.g. przepis ten dotyczy wprawdzie umów na czas określony, jednakże umowa na zastępstwo jest odmianą umowy o pracę na czas określony, i w braku odrębnego przepisu należy do niej stosować zasady dotyczące umów o pracę na czas określony. W ten sposób (o ile pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników) można nawet przy przyjęciu drugiego z wyżej opisanych poglądów bronić stanowiska, że wypowiedzenie zmieniające spowodowane przyczynami niedotyczącymi pracownika było dopuszczalne na gruncie art. 5 ust. 7 u.z.g, jedyne co wówczas można poddawać pod ewentualną wątpliwość to zastosowanie trzydniowego okresu wypowiedzenia (art. 5 ust. 7 u.z.g. mówi o kresie wypowiedzenia dwutygodniowym). Zastosowanie krótszego okresu wypowiedzenia rodzi jednak po stronie pracodawcy jedynie obowiązek wypłaty wynagrodzenia za czas do upływu prawidłowego okresu wypowiedzenia. Zgodnie bowiem z art. 49 k.p. w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.

Sprawa zatem nie jest oczywista, ale wiele argumentów przemawia za tym, że wypowiedzenie zmieniające dokonane przez pracodawcę było prawidłowe.

W Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych znajdziesz odpowiedzi na takie pytania jak:

Jak prawidłowo sformułować treść umowy na czas zastępstwa?

Czy kierowcy przyjętemu na okres zastępstwa przysługuje odzież robocza?

Ile dni urlopu należy udzielić osobie zatrudnionej na czas zastępstwa?