Rodzaje tych wypadków i zasady przyznawania świadczeń określa ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz. U. Nr 199, poz. 1674 z późn. zm.) – dalej u.z.w.s.o.
Ustawa określa:
1) rodzaje wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach, uzasadniających przyznanie świadczeń;
2) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach;
3) zasady przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady wypłaty świadczeń;
4) zasady finansowania świadczeń.
Ustawa nie określa postępowania czy procedury ustalania okoliczności wypadku.
Definicja wypadku
Zgodnie z art. 2 u.z.w.s.o. za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło między innymi przy:
• przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa;
• przy chronieniu własności publicznej przed grożącą jej szkodą;
• przy udzielaniu przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych;
• przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę;
• przy wykonywaniu bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi;
• przy wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873);
• przy wykonywaniu przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych, o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
Uwaga
Ustawa przewiduje 15 szczególnych okoliczności.
Powiadomienie o wypadku
O zaistnieniu wypadku – wskazane jest niezwłocznie zawiadomić właściwą terenową jednostkę organizacyjną Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przepisy u.z.w.s.o. nie obligują Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do udziału w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku.
Właściwe udokumentowanie wypadku
Zgodnie z art. 11 u.z.w.s.o. osoba ubiegająca się o świadczenia z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach, zobowiązana jest dołączyć do wniosku dokumentację wypadku. W tej sytuacji wskazane jest udokumentowanie zaistnienia wypadku oraz jego skutków. Niezbędne jest zatem podjęcie starania o stworzenie lub pozyskanie dokumentów, w szczególności:
• oświadczenia poszkodowanego o okolicznościach i przyczynach wypadku, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
• informacji od świadka lub świadków wypadku,
• dokumentacji lekarskiej opisującej doznane obrażenia i przebieg leczenia oraz ustalenia uszczerbku na zdrowiu,
• dowodów umożliwiających dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku w zakresie rodzaju i skutku wypadku,
• dowodów dotyczących wypadku zebranych przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały takie zostały zebrane i mogą być udostępnione,
• zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, uznanych za niezbędne.
Wniosek w imieniu uprawnionego może zgłosić również jego pełnomocnik. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje oceny okoliczności i przyczyn wypadku w szczególnych okolicznościach oraz wydaje decyzję w sprawie świadczeń przewidzianych w u.z.w.s.o.
Świadczenia
Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach, o których mowa przysługuje:
• renta z tytułu niezdolności do pracy;
• jednorazowe odszkodowanie;
• świadczenia opieki zdrowotnej określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie niezbędnym do leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej, pod warunkiem, że osoby te nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym.
Osobie, która poniosła koszty pogrzebu osoby poszkodowanej wskutek wypadku lub choroby zawodowej albo osoby pobierającej rentę na podstawie u.z.w.s.o., przysługuje zasiłek pogrzebowy.
Odwołanie
Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.