Niniejszy tekst powstał na podstawie wyników Raportu płacowego Sedlak & Sedlak 2013. W raporcie przedstawiono analizy dla 73 stanowisk produkcyjnych.
W grupie pracowników fizycznych wyodrębniono cztery poziomy zatrudnienia: brygadziści, pracownicy fizyczni wiodący, doświadczeni oraz początkujący. W artykule omówieni zostali głównie pracownicy fizyczni doświadczeni. Posiadają oni umiejętności niezbędne do samodzielnej pracy na stanowisku nabyte dzięki doświadczeniu oraz szkoleniom. Wymagają jedynie umiarkowanego nadzoru brygadzisty lub mistrza. Dane o płacach na pozostałych szczeblach są dostępne w raporcie.
Unikalne umiejętności nagrodzone
W raporcie Sedlak & Sedlak 2013 zebrano dane o 76 594 pracownikach fizycznych. Wynagrodzenia warunkowane są kryteriami, takimi jak: branża, województwo, pochodzenie kapitału czy wielkość przedsiębiorstwa.
W tabeli „Wynagrodzenia całkowite pracowników fizycznych w 2013 r. – dane ogólnopolskie" pokazano dane o wynagrodzeniach pracowników fizycznych na czterech poziomach zatrudnienia.
Wynagrodzenia całkowite pracowników fizycznych w 2013 r. – dane ogólnopolskie (w zł)
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Jak pokazują wyniki, wynagrodzenia pracowników fizycznych rosną wraz z poziomem zatrudnienia. Wyjątek stanowią pracownicy fizyczni – wiodący (osoby o unikalnych umiejętnościach), których wynagrodzenia są wyższe od płac brygadzistów.
Największa różnica wynagrodzeń została zaobserwowana między poziomem doświadczonym i wiodącym. Wyniosła ona ponad 30 proc. Warto jednak zaznaczyć, że nie każdy pracownik może osiągnąć poziom wiodącego. Osoby o tak wysokich umiejętnościach stanowią jedynie 3,6 proc. przebadanych pracowników fizycznych.
Wynagrodzenia całkowite doświadczonych pracowników fizycznych w wybranych branżach
Ważnym kryterium wpływającym na wysokość wynagrodzeń jest branża.
Spośród zaprezentowanych na wykresie „Wynagrodzenia całkowite doświadczonych pracowników fizycznych w wybranych bran-żach" branż najwyższe wynagrodzenia zaobserwowano w branżach: chemicznej, maszynowej i spożywczej. W branżach: metalowej, metalurgicznej oraz motoryzacyjnej stawki wynagrodzeń były zbliżone do danych ogólnopolskich.
Wynagrodzenia całkowite doświadczonych pracowników fizycznych w wybranych branżach (w zł)
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Ciekawe wydaje się również porównanie szerokości odstępu międzykwartylowego w branży motoryzacyjnej i pozostałych branżach. W większości z nich wartość ta wyniosła około 1 tys.–1,2 tys. zł, jednak w sektorze automotive odstęp był niższy i wyniósł 857 zł. W sektorze motoryzacyjnym funkcjonują głównie firmy o kapitale zagranicznym, które przykładają większą wagę do aktywnego udziału w rynkowych porównaniach wynagrodzeń. Dzięki dobrej wiedzy o stawkach rynkowych wynagrodzenia w tej branży są zbliżone do siebie.
Regionalne różnice
Kolejnym kryterium istotnie wpływającym na poziom wynagrodzenia jest region.
Wynagrodzenia całkowite doświadczonych pracowników fizycznych w wybranych województwach (w zł)
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Wśród zaprezentowanych województw najwyższą medianę wynagrodzeń zaobserwowano w województwie mazowieckim. Dobrze opłacani byli również pracownicy fizyczni w województwach śląskim oraz wielkopolskim. W tych regionach na płace miały jednak wpływ głównie: centralne miasto (Warszawa, Poznań), jak też zagęszczenie geograficzne przedsiębiorstw (śląskie Specjalne Strefy Ekonomiczne). Nieco niższe od danych ogólnopolskich były wynagrodzenia doświadczonych pracowników fizycznych w województwie dolnośląskim i kujawsko-pomorskim. W tych województwach wynagrodzenia były też najbardziej zbliżone do siebie, co obrazuje odstęp międzykwartylowy o wartości około 800 zł.
Benefity oferowane doświadczonym pracownikom fizycznym
W raporcie Sedlak & Sedlak 2013 zbadano również świadczenia pozapłacowe dostępne pracownikom.
Świadczenia pozapłacowe dostępne dla doświadczonych pracowników fizycznych (w proc.)
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Najczęściej oferowanym benefitem okazały się szkolenia zawodowe. Mogło z nich skorzystać 94 proc. doświadczonych pracowników fizycznych. Często udostępniane były również ubezpieczenia, takie jak NNW i polisa na życie (odpowiednio 66 proc. i 74 proc.). Trzeba jednak zaznaczyć, że za benefit były uznawane także świadczenia finansowane w całości lub współfinansowane przez pracowników. W tym przypadku korzyść pracownika polega na zarządzaniu polisą przez pracodawcę i niższej cenie jej nabycia.
Ponad połowa pracowników otrzymywała dodatkową opiekę medyczną i karnety na zajęcia sportowo-rekreacyjne. W przypadku tych świadczeń również możliwe było współfinansowanie przez pracownika.
Produkcja górą
Poza stawkami wynagrodzeń Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013 zawiera dane o zrealizowanych podwyżkach.
Podwyżki dla pracowników fizycznych zrealizowane w 2013 r.
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
We wszystkich przebadanych zakładach średnie podwyżki wyniosły 4 proc. Można jednak zaobserwować spore zróżnicowanie zrealizowanych podwyżek w zależności od profilu działalności przedsiębiorstwa. Najwyższe podwyżki otrzymali pracownicy w firmach produkcyjnych, natomiast najniższe – w handlowych.
Na poziom podwyżek nie miała wpływu wielkość zatrudnienia. W każdej z trzech wyróżnionych grup podwyżki kształtowały się na poziomie 4 proc.
Wysokość płacy zależna od specjalizacji
Jak w 2013 r. kształtowały się wynagrodzenia na konkretnych stanowiskach produkcyjnych? W tabeli „Wynagrodzenia całkowite na wybranych stanowiskach produkcyjnych" przedstawiono płace na pięciu stanowiskach poziomu pracownika doświadczonego.
Wynagrodzenia całkowite na wybranych stanowiskach produkcyjnych (w zł)
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Najwyższe wynagrodzenia zaobserwowano na stanowiskach operatora zautomatyzowanej linii produkcyjnej oraz operatora/ustawiacza maszyny – mediany przekraczały 3200 zł. Zdecydowanie najniższą dolną granicę przedziału rynkowego i medianę zanotowano w przypadku pracownika produkcyjnego. Stanowisko to jest jednak mało wyspecjalizowane. Pracownicy produkcyjni zajmują się bowiem nieskomplikowanymi zadaniami związanymi z produkcją.
Zaprezentowane powyżej wynagrodzenia odnoszą się do różnych stanowisk. W tabeli „Wynagrodzenia całkowite na stanowisku spawacza" pokazano natomiast płace na trzech poziomach zatrudnienia na tym stanowisku.
Wynagrodzenia całkowite na stanowisku spawacza
Źródło: Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013.
Stawki rynkowe płac spawaczy wzrastały wraz ze wzrostem doświadczenia, a zakres oferowanych wynagrodzeń był dość szeroki. Osoby zatrudnione na tym stanowisku otrzymywały od 2150 zł (na poziomie początkującym) aż do 5364 zł (na poziomie wiodącym). Taki przekrój obrazuje, jak ważne jest ciągłe kształcenie się i zwiększanie swoich kompetencji. Najwyższe rynkowe wynagrodzenie spawacza było aż dwa i pół razy większe od najniższego.
O raporcie
Raport płacowy Sedlak & Sedlak 2013 zawiera informacje o płacach 136 257 osób na 366 stanowiskach. Dane pochodzą z 332 zakładów z całej Polski. Analizy opracowano dla stanowisk wchodzących w skład następujących pionów: naczelnego kierownictwa, sprzedaży, obsługi klienta, marketingu, public relations, finansów, personalnego, informatycznego, administracji, produkcji, utrzymania ruchu, serwisu, badań i rozwoju, jakości, zakupów i logistyki oraz ochrony środowiska i bhp. Znalazły się tam również specjalistyczne stanowiska z branży IT. W raporcie znajdują się informacje o terminie i wysokości zrealizowanych oraz planowanych przez firmy podwyżek, a także o świadczeniach dodatkowych.
Paweł Biniarz
specjalista ds. analiz wynagrodzeń w Sedlak & Sedlak. Współtworzy raporty płacowe i uczestniczy w projektach doradczych m.in. w zakresie audytu systemów wynagradzania, wartościowania stanowisk pracy i budowania systemów motywacyjnych
Fragment raportu pochodzi z marcowego numeru Personelu Plus
Wszystkie przedstawione w artykule stawki płac są kwotami brutto wyrażonymi w złotych. Prezentując analizy wynagrodzeń, posłużono się pierwszym i trzecim kwartylem oraz medianą. W przedziale znajdującym się między kwartylami mieści się 50 proc. obserwacji – jest to tzw. przedział rynko-wy, inaczej odstęp międzykwartylowy. Mediana natomiast to wartość, poniżej i powyżej której znajduje się dokładnie połowa obserwacji.
Do wynagrodzenia podstawowego wliczono płacę zasadniczą (wynikającą z umowy o pracę) i stałe dodatki – miesięczne (np. stażowy, brygadzistow-ski) oraz roczne (np. 13. pensja).
Wynagrodzenie całkowite powiększone jest o płacę zmienną – premie, nagrody itp.