Artykuł przedstawia rozwijającą się obecnie także w Polsce metodę szkolenia i rozwoju pracowników. Pokazuje źródła tej formy edukacji oraz odpowiada na pytanie, jakie są jej kluczowe cechy i elementy, w jakich obszarach może mieć znaczenie. Artykuł wskazuje też powody, dla których warto zastosować WebQuest w rozwijaniu kompetencji menedżerskich, ale także odpowiada na pytanie o korzyści, jakie może odnieść firma i pracownicy na niższych szczeblach organizacji z udziału w tego rodzaju szkoleniu. Artykuł uzupełniony jest przykładami źródeł informacji na temat WebQuestu.

Podstawowe informacje o metodzie

WebQuest powstał w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Jego autorami są Tom March i Bernie Dodge, naukowcy z Uniwersytetu w San Diego. Zgodnie z ich założeniem nowa metoda miała bardziej angażować osoby uczące się w proces zdobywania wiedzy oraz w rozwijać umiejętności twórczego i krytycznego myślenia. WebQuest zastosowano w amerykańskich szkołach. Okazało się przy tym, że z tej metody mogą korzystać także osoby dorosłe i że warto sięgnąć po nią również z edukacji biznesowej, w szkoleniu i rozwoju kompetencji menedżerskich.
Nazwa „WebQuest” powstała z połączenia dwóch wyrazów: „Web” (World Wide Web), dotyczącego głównego źródła przetwarzania, analizowania, syntezowania i oceniania informacji oraz „Quest”, odnoszącego się do pytań i poszukiwania odpowiedzi. Szkolenie WebQuest opiera się na pytaniach, które mają zachęcić uczestników do poszukiwania nowych znaczeń i poszerzania wiedzy.

Współpraca w zespole i motywacja

Jedną z kluczowych cech metody jest współpraca w zespole. WebQuest realizuje się bowiem jako ćwiczenie grupowe, gdzie każda grupa ma do wykonania inną część projektu przede wszystkim przy użyciu informacji zawartych w Internecie. Ważny jest fakt, że materiał pochodzący online jest przez trenera odpowiednio dobrany. Chodzi o to, aby był skoncentrowany na konkretnym zagadnieniu i aby uczestnicy szkolenia nie tracili czasu na chaotyczne przeszukiwanie zasobów w sieci. Co więcej, WebQuest może być związany z jedną dyscypliną lub być interdyscyplinarny. Może trwać krótko (np. 1-2 godziny),albo mieć charakter długoterminowy (np. kilka tygodni).
WebQuest może być wykorzystywany w grupie, ale także może być przydatny w indywidualnych poszukiwaniach wiedzy w trakcie zdalnego nauczania oraz może służyć jako skuteczna metoda w systemie kształcenia nieformalnego i uczenia się przez całe życie.
Efektywność metody jest tym większa od tradycyjnych form uczenia, że WebQuest zawiera w sobie wiele czynników motywujących do zdobywania i rozwijania wiedzy. Motywuje więc poprzez takie działania, jak np.:
• wcielanie się przez uczących w różne role (np. naukowców, detektywów, reporterów),
• kontakt e-mailowy lub w trakcie organizowanych telekonferencji z wybitnymi osobowościami świata biznesu, nauki, sztuki i polityki,
• udział w zainscenizowanych sytuacjach w oparciu o opracowany wcześniej scenariusz,
• tworzenie własnych prezentacji multimedialnych zamieszczanych na stronach internetowych.
Za każdym razem szkolenie typu WebQuest jest planowane i moderowane przez trenera. Czasami bywa tak, że jest ono łączone ze szkoleniem tradycyjnym, głównie po to, aby przećwiczyć „na żywo” nowo nabytą wiedzę. WebQuest może być zatem uzupełnione o szkolenie bezpośrednie, prowadzone twarzą w twarz.

WebQuest i jego struktura

WebQuest – zgodnie z założeniami twórców tej metody - zawiera następujące elementy, czyli podstrony:
1.  Wprowadzenie – zawiera ogólny opis projektu.
2.  Zadania – określone są konkretne polecenia dla poszczególnych grup, jest także opis produktu, który należy stworzyć.
3.  Proces – opisane są kolejne kroki, jakie należy wykonać, aby rozwiązać zadania.
4.  Źródła – podana jest lista linków do zasobów dostępnych w sieci, a które będą przydatne w rozwiązywaniu poszczególnych zadań.
5.  Ewaluacja – ustalona jest punktacja i sposób oceny wykonania zadań.
6.  Podsumowanie projektu – tu zawarte są wnioski sformułowane po zakończeniu prac, czasami uzupełnieniem podsumowania jest przedstawienie na szerszym forum efektów wspólnie realizowanego projektu np. w firmie prezentacji multimedialnej, wystąpienia publicznego, pracy pisemnej.
Metoda ta składa się przy tym z etapów znanych ze szkolenia prowadzonego tradycyjnie, tzn. zawiera fazę badania potrzeb szkoleniowych, etap dyskutowania o tych potrzebach z uczestnikami oraz odpowiedni wybór merytoryczny treści. Z kolei faza przekazywania nowej wiedzy odbywa się przez poszukiwanie przez uczestników w internecie odpowiedzi na zadane przez trenera pytania oraz dzielenie się wiedzą z innymi uczestnikami szkolenia (ścieżki poszukiwań online są wskazane przez trenera).
Etap, zakładający możliwość przećwiczenia w praktyce nowej wiedzy czy umiejętności, może mieć miejsce np. w trakcie szkolenia tradycyjnego lub online, np. w formie szkolenia w wirtualnym pokoju (jako warsztat online).
Wnioski z projektu i rezultaty uzyskane w wyniku realizacji WebQuestowego projektu mogą też być zamieszczane na stronach internetowych. Uczestnicy szkolenia są o tym wcześniej poinformowani, dzięki czemu są bardziej skoncentrowani na swoich zadaniach w projekcie i ich jakości. Nie mniej ważne jest również to, że poprzez udostępnienie wytworów projektu (także koncepcji i procesów myślowych, dzięki którym projekt został zrealizowany) uczestnicy mogą uzyskać informację zwrotną – mailem - na temat swoich wytworów od osób z zewnątrz.

Rozwijanie wyobraźni i krytycznego myślenia

Szkolenia w formie WebQuestu stymulują umysł i poszerzają umiejętności myślowe w takim zakresie, jak np.: porównywanie, klasyfikowanie, dedukcja, analizowanie błędów, formułowanie argumentów, myślenie abstrakcyjne, analizowanie różnych perspektyw. Dlatego też WebQuest może być metodą bardzo efektywną w rozwoju wiedzy – nie tylko poprzez większy zakres materiałów źródłowych, ale także poprzez prowokowanie do analizy i rozpatrywania problemu pod różnymi kątami.
WebQuest rozwija więc wyobraźnię, umiejętność krytycznego myślenia i kreatywność osób szkolonych tą metodą. Mają na to wpływ takie działania, wpisane w strukturę szkolenia, jak:
1.  Budowanie internetowych baz danych dotyczących różnych obszarów wiedzy.
2.  Poruszanie się w przestrzeni wirtualnej i tworzenie interaktywnych opowieści i studiów przypadków.
3.  Opisywanie trudnych przypadków i kontrowersyjnych sytuacji, wobec których uczący muszą zająć własne stanowisko i umieć je uzasadnić.
4.  Naśladowanie osobistości ze świata biznesu, nauki, sztuki czy polityki, sztuki podczas symulowanych wywiadów online.

Szkolenie efektywne i krótkie

WebQuest jest odpowiedzią na oczekiwania firm, które są zainteresowane organizowaniem szkoleń jednodniowych lub kilkugodzinnych, które odbywają się w biurze czy siedzibie firmy i mają formę elektroniczną. Szkolenia dwu- czy trzydniowe wiążą się często z wyjazdami do ośrodków konferencyjno-wypoczynkowych i w sumie wymaga większych nakładów zarówno czasowych, jak i finansowych niż szkolenie zdalne. Bardzo istotnym zagadnieniem jest także przepływ wiedzy, do czego organizacje przywiązują coraz większą wagę. Według modelu 70/20/10, opracowanego na Uniwersytecie Princeton, 70 proc. przyswajanej wiedzy pochodzi z doświadczenia, 10 proc. to wiedza formalna i aż 20 proc. to wiedza zdobyta w wyniku obserwacji, współpracy i informacji zwrotnych od innych pracowników (źródło – Nowoczesna Firma SA). Dlatego też WebQuest może być skuteczną formą rozwoju wiedzy i umiejętności, zwłaszcza w środowisku menedżerskich, gdzie brak czasu jest jednym ze stałych elementów funkcjonowania w biznesie.

Orientacja na rezultat

Okazuje się, że częstymi barierami edukacji menedżerskiej jest właśnie brak czasu, ciągła obecność w drodze oraz zgłaszana potrzeba praktykowania wiedzy zdobytej podczas szkolenia. Jak wynika z badań prowadzonych w firmach, najbardziej poszukiwane kompetencje menedżerskie są następujące:
1.  Orientacja na rezultat – 64 proc.
2.  Komunikatywność – 56 proc.
3.  Orientacja biznesowa/myślenie strategiczne – 55 proc.
4.  Planowanie/delegowanie/rozliczanie efektów – 55 proc.
5.  Przywództwo – 48 proc.
6.  Praca w zespole/współpraca – 46 proc.
7.  Podejmowanie decyzji – 43 proc.
8.  Orientacja na klienta/umiejętności handlowe – 43 proc.
9.  Umiejętności interpersonalne/budowanie relacji – 43 proc.
10.  Rozwijanie pracowników – 40 proc.
Warto więc zauważyć, że orientacja na rezultat jest kompetencją, która znalazła się na pierwszym miejscu wśród najbardziej poszukiwanych kompetencji menedżerskich. Dlatego też duże znaczenie ma organizacja szkoleń i form rozwoju kadry kierowniczej, dzięki którym możliwe jest jak najbardziej efektywne i sprawne wyszkolenie umiejętności z zakresu zarządzania. Może temu służyć właśnie WebQuest. Dostęp do najnowszej wiedzy online i szybkie uzyskiwanie informacji zwrotnych, wymiana poglądów, doświadczeń oraz rezultatów pracy nad projektami - to niebagatelny atut WebQuestu. To również źródło przewagi nad tradycyjnymi źródłami wiedzy, jak np. publikacje książkowe, które wymagają więcej czasu na przygotowanie i dystrybucję.
Uczestnicy szkolenia w formie WebQuestu poszukują, gromadzą a także mogą udostępniać informacje innym osobom, które biorą udział w procesie szkoleniowym w firmie. W ten sposób pracownicy – nie tylko menedżerowie - uczą się, jak korzystać w trakcie nauki z takich narzędzi, jak: blogi, portale gromadzące treści internetowe w konkretnym zakresie,
prezentacje online, spotkania online, webcasty, webinaria.

Korzyści z WebQuestu

Szkolenie realizowane metodą WebQuest może przynieść w firmie – nie tylko wśród kadry menedżerski, takie korzyści, jak:
1.  Oszczędność czasu i pieniędzy (szkolenie nie wymaga organizowania wyjazdów, rezerwacji ośrodków konferencyjno-wypoczynkowych, nie wymaga „odrywania” ani menedżerów, ani pracowników niższego szczebla od ich miejsca pracy.
2.  Pozwala na wymianę wiedzy wśród osób znajdujących się w innych regionach geograficznych bez konieczności podróżowania.
3.  Umożliwia budowanie bazy wiedzy zdobywanej w trakcie szkolenia.
4.  Jest szansą na zapoznanie pracowników z nowoczesnymi metodami uczenia się, które zachęcą ich do innowacyjności w codziennej pracy i tworzenia konkurencyjnej przewagi firmy.
5.  Pozwala wyćwiczyć zdobywaną wiedzę i umiejętności w praktyce, w trakcie realizacji poszczególnych zadań, co jest potem oceniane w ramach podsumowania projektu.
Zastosowanie WebQuestu oznacza też dla firmy kolejny krok w budowaniu kultury korporacyjnej, w której szczególny nacisk jest położony na ciągłe kształcenie i rozwijanie swoich kompetencji, zarówno na szczeblu menedżerskim, jak i wśród pracowników na niższych poziomach struktury organizacji.

Gdzie warto zajrzeć?

Artykuł powstał na podstawie następujących publikacji, do których warto zajrzeć, aby dowiedzieć się więcej o WebQueście:
1.  Bernie Dodge, Some Thoughts About WebQuests, artykuł napisany w 1995 roku i opublikowany w materiałach San Diego State University, dostępny pod adresem: www.webquest.sedu.edu/about_webquest.html
2.  Krzysztof Zieliński, Webquest – nowa droga rozwoju kompetencji menedżerskich, prezentacja podczas konferencji 40th IFTDO World Conference & Expo, 9-10.05.2011, org. Nowoczesna firma SA, Fundacja Obserwatorium Zarządzania.
3.  Maria Wilk, Marek Szafraniec, Innowacyjne metody kształcenia, Katowice, 2010.
4.  Marcin Polak, Webquesty w edukacji, www.edunews.pl.
5.  Piotr Peszko, Jak korzystać z WebQuestu?, www.edunews.pl.
Dodatkowe informacje na temat Webquesta można znaleźć pod adresami:
www.webquest.eu - WebQuest for HRM, strona w języku polskim, prowadzona m.in. przez Fundację Obserwatorium Zarządzania i Nowoczesną Firmę S.A.
www.webquest.org - strona sygnowana i opracowana przez Berniego Dodge'a, Department of Educational Technology, San Diego University
www.sklepwiedzy.pl - strona poświęcona webcastom – krótkim szkoleniom online prowadzonym przez praktyków i trenerów biznesu, różne kategorie i przykłady. To specjalnie zaprojektowana platforma dystrybucji szkoleń, wykładów i warsztatów w formie webcastów oraz zapisanych już realizacji w postaci VoD (Video on Demand), prowadzona przez Nowoczesną Firmę SA.

Artykuł ukazał się w Serwisie HR