Ustawa o PIP

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, przepisw oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisw dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589). PIP jest państwową instytucją kontrolno-nadzorczą podległą Sejmowi RP. Jednostkami organizacyjnymi PIP, z ktrymi pracodawca i behapowiec mogą mieć kontakt, są: Głwny Inspektorat Pracy ktry jest jednostką sztabową Państwowej Inspekcji Pracy, kierowaną przez Głwnego Inspektora Pracy i zastępcw, składającą się z Departamentu Warunkw Pracy, Departamentu Prawnego, Departamentu Prewencji i Promocji, Departamentu Legalności Zatrudnienia i innych; Okręgowe Inspektoraty Pracy to jednostki terenowe zlokalizowane we wszystkich miastach wojewdzkich, kierowane przez okręgowego inspektora pracy i zastępcw. OIP mają ponadto swoje oddziały w większych ośrodkach przemysłowych znajdujących się na terenie działania okręgu PIP. Ponadto Państwowej Inspekcji Pracy podlega, znany wielu behapowcom, Ośrodek Szkolenia PIP im. Profesora Jana Rosnera we Wrocławiu do ktrego zadań należy szkolenie i doskonalenie kadr Państwowej Inspekcji Pracy oraz upowszechnianie wiedzy i informacji, gdzie ponadto odbywają się konferencje i szkolenia dla wszystkich środowisk związanych z ochroną pracy.

Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy działają w zasadzie na obszarze swojego okręgowego inspektoratu pracy, łącząc równocześnie funkcje kontrolne i nadzorcze. Jednak Główny Inspektor Pracy może wyznaczyć Inspektora pracy do przeprowadzenia określonych kontroli i stosowania środków prawnych na obszarze działania innego okręgowego inspektoratu, a także poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie stosunek pracy podlega przepisom polskiego prawa pracy.
Ustawa uprawnia Inspektorów pracy do przeprowadzania - bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy - kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia. Kontrola Inspektora pracy ma na celu ustalenie stanu faktycznego i jego zgodności z wymaganiami przepisów w szczególności przepisów oraz zasad bhp, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia tudzież udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Inspektor pracy jest upoważniony do swobodnego poruszania się po terenie kontrolowanego zakładu bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz jest zwolniony od rewizji osobistej. Podczas kontroli Inspektor pracy ma prawo do swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego, a następnie przeprowadzania oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy.
Inspektor pracy może żądać od pracodawcy kontrolowanego zakładu oraz od wszystkich pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione, albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą. Ponadto ma prawo żądać okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności podmiotu kontrolowanego, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą, a także akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.
Podczas kontroli Inspektor PIP zapoznaje się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy (np. PIS, PSP) oraz ich realizacją. Ma prawo utrwalania obrazu lub dźwięku z przebiegu i wyników oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn, urządzeń, procesów technologicznych itp., oraz wykonywania niezbędnych dla celów kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń sporządzanych na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby żądania ich od podmiotu kontrolowanego. W sytuacjach tego wymagających może korzystać z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
W stosunku do osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie kontrolowanego zakładu pracy, ma prawo sprawdzania ich tożsamości oraz przesłuchiwania i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej.
Inspektor pracy kontrolę przeprowadza po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia. Jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy, może być ona podjęta po okazaniu tylko legitymacji służbowej. Jednak inspektor ma obowiązek niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, doręczyć kontrolowanemu pracodawcy upoważnienie wydane przez okręgowego Inspektora pracy do przeprowadzenia kontroli.
W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy PIP są uprawnione do nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie; nakazania wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników albo innych osób; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji; nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi - nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub innych osób wykonujących pracę; nakazania, zaprzestania prowadzenia tej pracy lub działalności, nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku; nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi - nakazy w tych sprawach również podlegają natychmiastowemu wykonaniu, skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż ww., o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych.